Dördüncü Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Müfredatındaki Ünite ve Konu

Dördüncü sınıf Fen ve Teknoloji dersi ünitelerinin isimleri ve ünitelerdeki konu dağılımı şu şekildedir:

1. Ünite: Vücudumuz Bilmecesini Çözelim (Öğrenme Alanı: Canlılar ve Hayat)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Destek ve Hareket

2. Soluk Alıp Verme 3. Kanın Vücutta Dolaşımı 4. Egzersiz Yapalım

2. Ünite: Maddeyi Tanıyalım (Öğrenme Alanı: Madde ve Değişim)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Çevremizde Sayısız Maddeler Var

2. Maddenin Halleri

3. Maddenin Ölçülebilir Özellikleri 4. Maddenin Değişimi

5. Maddenin Isı Etkisi İle Değişimi 6. Maddeler Doğada Karışık Haldedir 7. Karışımlar Ayrılabilir mi?

3. Ünite: Kuvvet ve Hareket (Öğrenme Alanı: Fiziksel Olaylar)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Hareketli Varlıkları Gözlemleyelim 2. Cisimleri Hareket Ettirme ve Durdurma

3. Kuvvet Cisimlerin Hareketini ve Şeklini Etkiler

4. Ünite: Işık ve Ses (Öğrenme Alanı: Fiziksel Olaylar)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Işık ve Işık Kaynakları

2. Geçmişten Günümüze Aydınlatma 3. Ses ve Ses Kaynakları

4. Ses ve Titreşim

5. Ünite: Gezegenimiz Dünya (Öğrenme Alanı: Dünya ve Evren)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Dünya’mızın Şekli Neye Benzer 2. Dünya’mızın Yapısını Tanıyalım

6. Ünite: Canlılar Dünyasını Gezelim Tanıyalım (Öğrenme Alanı: Canlılar ve Hayat)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım 2. Yaşadığımız Çevre

7. Ünite: Yaşamımızdaki Elektrik (Öğrenme Alanı: Fiziksel Olaylar)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Elektriği Tanıyalım

2. Pillerle Tanışalım

Dördüncü sınıf ünitelerini ve konu dağılımını incelediğimizde, iki ünitenin “Canlılar ve Hayat” öğrenme alanı içinde yani biyoloji, üç ünitenin “Fiziksel Olaylar” öğrenme alanı içinde yani fizik, bir ünitenin ise “Madde ve Değişim” öğrenme alanı içinde yani kimya dersine yönelik olduğu söylenebilir. Bir ünite ise “Dünya ve Evren” öğrenme alanı içindedir. Ders kitabında bu ünitelere ayrılan sayfa sayıları da incelendiğinde, biyoloji konularının 64 sayfada, fizik konularının 79 sayfada, kimya konularının ise 47 sayfada ele alındığı belirlenmiştir. Ders kitabında konulara ayrılan sayfa sayılarına yüzde olarak baktığımızda ise, biyoloji konularının %33.7, fizik konularının %41.6, kimya konularının ise %24.7 oranlarında olduğu görülmektedir. Ders kitabında yüzde olarak en az payı kimya konuları almaktadır (Aydın, Çağlayan ve Peker, 2011).

Somut işlemler döneminde olan dördüncü sınıf öğrencilerine yönelik müfredatta “Maddeyi Tanıyalım” ünitesi kapsamında, öğrencilere madde ile ilgili duyu organları ile algılayabildikleri kavramlar öğretilmektedir. Isı etkisi ile hal değişimi konusu maddenin parçacıklı yapısına değinilmeden verilmektedir. Dördüncü sınıf Fen ve Teknoloji dersi müfredatında biyoloji ve fizik konularının, kimya konularına kıyasla daha ağırlıklı yer aldığı görülmektedir.

Dördüncü sınıf “Maddeyi Tanıyalım” ünitesinin kazanım sayısı 46 ve bu kazanımlar için programda önerilen ders saati süresi 36’dır. Ders saati süresi, eğitim- öğretim yılındaki toplam Fen ve Teknoloji ders saati süresinin, %25’ini oluşturmaktadır. “Canlılar ve Hayat” öğrenme alanı içinde yer alan biyoloji ünitelerinin kazanım sayısı 39, bu kazanımlar için programda önerilen ders saati süresi 39’dur. Bu süre toplam sürenin %30.6’sını oluşturmaktadır. “Fiziksel Olaylar” öğrenme alanı içinde bulunan fizik ünitelerinin kazanım sayısı 76, bu kazanımlar için ayrılan süre 48 saattir. Bu süre toplam sürenin %33.3’ünü oluşturmaktadır. Kazanım sayılarına ve programda ayrılan ders saati sürelerine baktığımızda da, fizik ve biyoloji konularının, kimya konularına göre müfredatta daha çok yer aldığı görülmektedir (MEB, 2005a).

“Maddeyi Tanıyalım” ünitesinin kazanımları şöyle sıralanmaktadır (MEB,2005a):

Madde, cisim, malzeme ve eşya kavramlarıyla ilgili olarak öğrenciler;

1. Maddeleri beş duyu organı ile fark edilen özellikleri ile niteler.

2. Maddeleri beş duyu organı ile fark edilen özelliklerine göre sınıflandırır. 3. Varlıkların sınıflandırılmasında belirsizlik olabileceğinin farkına varır.

4. Anlaşmazlık halinde bilimin önemini kavrar; Atatürk’ün akıl ve bilim ile sorunlara

nasıl yaklaştığını açıklar.

5. Madde, cisim, malzeme, eşya, alet vb. kavramları cümle içinde doğru olarak kullanır. 6. Mıknatıslar tarafından çekilen ve çekilmeyen maddeleri ayırt eder.

7. Maddeleri suda yüzme - suda batma, ıslanma - kuru kalma, su çekme – çekmeme

özelliklerine göre sınıflandırır.

8. Maddelerin özellikleri ile gündelik hayatta kullanım alanları arasında ilişki kurar. 9. Atatürk’ün akılcılığa ve bilime verdiği önemi fark eder.

Katıların, sıvıların ve gazların temel özellikleriyle ilgili olarak öğrenciler;

1. Katıların belirli bir şekli olduğunu fark eder.

2. Sıvıların, konuldukları kabın şeklini aldığının farkına varır. 3. Küçük taneli katıların sıvılara benzer davrandığını fark eder. 4. Havanın varlığını nasıl fark edebileceğini açıklar.

5. Gazların bulundukları ortamda yayıldığını gösteren deney tasarlar. 6. Gazların, çok küçük gözeneklerden kaçabildiğini gösteren deney tasarlar. 7. Maddeleri, katı, sıvı ve gaz hallerine göre sınıflandırır.

Hacim ve kütle kavramları ve birimleri ile ilgili olarak öğrenciler;

1. Katı ve sıvı maddelerin kütlelerini ölçer; g ve kg cinsinden ifade eder. 2. Gazların kütlesinin olduğunu göstermek için deney tasarlar.

3. Kütle birimlerini (kg-g/g-kg) birbirine çevirir. 4. Sıvıların hacimlerini ölçüp l ve ml cinsinden belirtir. 5. Hacim birimlerini (l-ml/ml-l) birbirine çevirir.

6. Katıların hacmini ölçmek için yöntem önerir; bu yöntemle bir katının hacmini ölçer. 7. Ölçü birimlerinde uluslararası sistemi kabul etmenin insan ilişkileri ve ticaret

Doğal-işlenmiş-yapay madde ayrımı ile ilgili olarak öğrenciler;

1. Doğal, işlenmiş ve yapay madde kavramlarını ayırt eder. 2. Doğal, işlenmiş ve yapay tüketim maddelerine örnekler verir.

3. Doğa olaylarından rüzgâr, akarsu, yağmur ve buzlanmanın madde üzerine etkisini

örnekleriyle açıklar.

4. Doğal kaynakların neden dikkatli tüketilmesi gerektiğini, bu konuda insanların

bilgilendirilmesinin önemini açıklar.

Maddenin halleri arasındaki dönüşüm ile ilgili olarak öğrenciler;

1. Farklı maddelerin sıcaklığını termometre ile ölçer ve °C ile ifade eder.

2. Sıcak ve soğuk maddelerin teması sırasında meydana gelen sıcaklık değişimlerini

gösteren deney tasarlar.

3. Isınma-soğuma sürecinin ısı alışverişi ile gerçekleştiği çıkarımını yapar.

4. Isının katı maddelerde yol açtığı erime ve bozunma değişimlerini deneyle gösterir. 5. Sıvıların, soğutulduğunda katı hale dönüştüğünü deneyle gösterir.

6. Sıvıların şekil almasıyla malzemelerin kalıba dökülmesi arasında ilişki kurar.

Saf madde ve karışım arasındaki farklarla ilgili olarak öğrenciler;

1. Birden çok saf maddenin bir araya gelerek karışım oluşturduğunu fark eder. 2. Karışan maddelerin karışma sonunda kimliklerini koruduğunu deneyle gösterir. 3. Bildiği saf ve karışık maddeleri listeler.

4. Bazı maddelerin suda çözündüğünü, bazılarının ise suda çözünmediğini fark eder. 5. Suda çözünen maddenin kaybolmadığını gösteren deney tasarlar.

6. Erime ile çözünme arasındaki farkı açıklar.

7. Topraktaki tuzun yağmur suları ile çözünüp taşınmasının denizlerin tuzluluğu ile

ilişkisini kurar.

Bazı basit karışımları ayırma yöntemleriyle ilgili olarak öğrenciler;

1. Uygun bazı karışımların süzme yöntemi ile ayrılabileceğini tahmin eder.

2. Suda çözünen maddelerin süzme yöntemi ile ayrılmayacağını, buharlaştırmanın bir

seçenek olduğunu fark eder.

3. Çöplerdeki demirli atıkların ayrılması için yöntem önerir.

4. Buharlaştırmanın bir ayırma tekniği olduğunu hazır yiyeceklerden örnekler vererek

açıklar.

5. Suda çözünmeyen maddeler karışımının uygun hallerde yüzdürülerek ayrılması için

yöntem önerir.

6. Suda yüzdürerek ayırmanın temel koşulunu açıklar.

2.10.2. Beşinci Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Müfredatındaki Ünite ve Konu