Beşinci Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Müfredatındaki Ünite ve Konu

Beşinci sınıf Fen ve Teknoloji dersi ünitelerinin isimleri ve ünitelerdeki konu dağılımı şu şekildedir:

1. Ünite: Vücudumuz Bilmecesini Çözelim (Öğrenme Alanı: Canlılar ve Hayat)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Besinler ve Dengeli Beslenme 2. Yediklerimize Ne Olur? 3. Boşaltım Nasıl Oldur?

4. Sağlık Düşmanları Sigara ve Alkol

2. Ünite: Maddenin Değişimi ve Tanınması (Öğrenme Alanı: Madde ve Değişim)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Su Halden Hale Girer

2. Isı- sıcaklık

3. Isı Maddeleri Etkiler

3. Ünite: Kuvvet ve Hareket (Öğrenme Alanı: Fiziksel Olaylar)

Ünitede yer alan konu başlıkları:

1. Temas Gerektirmeyen Sihirli Kuvvetler 2. Mıknatıslarla Oynayalım

3. Sürtünmenin Hayatımızdaki Yeri

4. Ünite: Yaşamımızdaki Elektrik (Öğrenme Alanı: Fiziksel Olaylar)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Basit Elektrik Devreleri Oluşturalım

2. Devre Resimlerimizi Sembollerle İfade Edelim

5. Ünite: Dünya, Güneş ve Ay (Öğrenme Alanı: Dünya ve Evren)

Ünitede yer alan konu başlıkları:

1. Dünya, Güneş ve Ay’ın Şekil ve Büyüklükleri 2. Dünyamız Yerinde Duramıyor

3. Söyle Söyle Ay Dede Bu Değişimlerin Sırrı Ne?

6. Ünite: Canlılar Dünyasını Gezelim Tanıyalım (Öğrenme Alanı: Canlılar ve Hayat)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Canlıları Sınıflandıralım 2. Bitkileri Sınıflandıralım 3. Hayvanları Sınıflandıralım 4. Mantarları Tanıyalım

5. Mikroskobik Canlıları Tanıyalım 6. Yaşadığımız Çevre

7. Ünite: Işık ve Ses (Öğrenme Alanı: Fiziksel Olaylar)

Ünitede yer alan konu başlıkları: 1. Işık Nasıl Yayılır?

2. Işık, Bir Engelle Karşılaşırsa Ne Olur? 3. Işık Oyunları: Gölgeler

4. Güneş ve Ay Tutulması 5. Ses Boşlukta Yayılamaz

6. Sesin Yayılmasını Önleyebilir miyiz? 7. Ses Teknolojileri

Beşinci sınıf ünitelerini ve konu dağılımını incelediğimizde, iki ünitenin “Canlılar ve Hayat” öğrenme alanı içinde yani biyoloji, üç ünitenin “Fiziksel Olaylar” öğrenme alanı içinde yani fizik, bir ünitenin ise “Madde ve Değişim” öğrenme alanı içinde yani kimya dersine yönelik olduğu söylenebilir. Bir ünite de “Dünya ve Evren” öğrenme alanı içinde yer almaktadır. Ders kitabında bu ünitelere ayrılan sayfa sayıları da incelendiğinde, biyoloji konularının 74 sayfada, fizik konularının 64 sayfada, kimya konularının ise 49 sayfada ele alındığı belirlenmiştir. Ders kitabında konulara ayrılan sayfa sayılarına yüzde olarak baktığımızda biyoloji konularının %39.6, fizik konularının %34.2 ve kimya konularının %26.2 oranlarında yer aldığı görülmektedir. Ders kitabında kimya konularının, fizik ve biyoloji konularına oranla daha az yer aldığı söylenebilir (Şahin, Akar, Önder, Karataş ve Yurt, 2012).

Somut işlemler döneminde olan beşinci sınıf öğrencilerine yönelik müfredatta “Maddenin Değişimi ve Tanınması” ünitesi kapsamında öğrencilere madde ile ilgili duyu organları ile algılayabildikleri kavramlar öğretilmektedir. Isı etkisi ile hal değişimi, ısı ve sıcaklık, maddenin ayırt edici özellikleri konuları maddenin parçacıklı yapısına değinilmeden verilmektedir. Beşinci sınıf Fen ve Teknoloji dersi müfredatında biyoloji ve fizik konularının, kimya konularına kıyasla daha ağırlıklı yer aldığı görülmektedir.

Beşinci sınıf “Maddenin Değişimi ve Tanınması” ünitesinin kazanım sayısı 46, bu kazanımlar için programda ayrılan ders saati süresi ise 26’dır. Bu süre toplam sürenin %25’ini oluşturmaktadır. “Canlılar ve Hayat” öğrenme alanı içinde yer alan ünitelerin kazanım sayısı 55, bu kazanımlar için programda önerilen süre 50 ders saatidir. Bu süre toplam sürenin %34.72’sini oluşturmaktadır. “Fiziksel Olaylar” öğrenme alanı içinde yer alan ünitelerin kazanım sayısı 76, bu kazanımlar için ayrılan ders saati 46’dır. Bu süre toplam sürenin %31.94’ünü oluşturmaktadır. Kazanım sayısı ve bu kazanımlara ayrılan ders saati sürelerine bakıldığında, fizik ve biyoloji ünitelerine ait kazanımların ve ders saati sürelerinin, kimya ünitesine ait kazanımlardan ve ders saati süresinden daha çok olduğu görülür (MEB, 2005a).

“Maddenin Değişimi ve Tanınması” ünitesinde yer alan kazanımlar şöyle sıralanmaktadır (MEB,2005a):

Yağmur ve karın oluşumu ve yeryüzünde suyun uğradığı değişimlerle ilgili olarak öğrenciler;

1. Yağmur, kar, buz, sis ve bulutun su olduğunu fark eder.

2. Suyun ısınınca buharlaştığını, buharın da soğuyunca yoğuştuğunu gösteren deney

tasarlar.

3. Buharlaşma ile suyun havaya döndüğü ve yağışlarla buharlaşmanın birbirini

dengelediği çıkarımında bulunur.

4. Su döngüsü ile yağış– buharlaşma dengesi arasında ilişki kurar.

5. Su döngüsünün gerçekleşmesi için enerji kaynağı gerektiği çıkarımında bulunur. 6. Kökeni güneş olan enerji kaynaklarını açıklar.

7. Güneş enerjisinin yeryüzüne ışınlarla ulaştığını bilir.

8. Güneş ışınlarının ulaştıkları maddeyi ısıttığını deneyle gösterir. 9. Güneş enerjisinin ısı enerjisine dönüştüğü sonucunu çıkarır.

Isı ve sıcaklık kavramlarının farkını kavramak için öğrenciler;

1. Sıcaklığı yüksek olan maddelerin temas ettiği soğuk maddeleri ısıttığını gösteren

deney tasarlar.

2. Aynı maddenin, az ısı verilince az, çok ısı verilince çok ısındığını deneyle gösterir. 3. Aynı miktar ısı verilince miktarı az olan maddenin çok, miktarı çok olan maddenin az

ısındığını deneyle gösterir.

4. Maddelerin yandığında ısı verdiğini gösteren deney tasarlar. 5. Isı ve sıcaklığın farkını gözlemlerine dayanarak açıklar. 6. Isınmak için kullanılan yakıtları listeler.

7. Yakıtlardan elde edilen ısının harekete dönüşebildiğini deneyle gösterir. 8. Isı birimlerinin joule ve kalori olduğunu bilir.

9. 1 joule ve 1 kalorinin büyüklüğünü günlük hayattan örnekler vererek açıklar. 10. Joule ve kalori cinsinden verilmiş enerjileri birbirine dönüştürür.

Isının madde üzerindeki etkileri ile ilgili olarak öğrenciler;

1. Isı-sıcaklık ilişkisi deneyimlerinden, ısının maddeler üzerindeki en belirgin etkisinin

ısınma-soğuma olduğu çıkarımını yapar.

2. Isı etkisiyle maddelerin hacimlerinin arttığını, gündelik hayattan örneklerle doğrular. 3. Isı alma-verme ile genleşme-büzülme arasında ilişki kurar.

4. Genleşmenin çevremizdeki olumlu ve olumsuz etkilerinin farkına varır.

Buharlaşma-yoğuşma ve kaynama ile ilgili olarak öğrenciler;

1. Sıvıların ısı alarak buharlaştığını ve buharın yoğuşurken ısı verdiğini deneyle

gösterir.

2. Buharlaşmanın her sıcaklıkta olabileceğini gösteren deney tasarlar.

3. Deney sonuçlarını kullanarak sıcaklık arttıkça buharlaşmanın hızlanacağı çıkarımında

bulunur.

4. Bir sıvı kaynarken gözlemlerini ifade eder.

5. Kaynayan sudan çıkan kabarcıkların su buharı olduğunu gösteren deney tasarlar. 6. Kaynama ve buharlaşma arasındaki farkı açıklar.

Saf maddelerin kaynama sıcaklıkları ile ilgili olarak öğrenciler;

1. Saf maddelerin kaynama sıcaklıklarının sabit olduğunu gösteren deney tasarlar. 2. Kaynama sıcaklıklarına bakılarak sıvıların tanınabileceğini fark eder.

3. Bilimsel ölçme sonuçlarının yer ve zaman değişse de birbirine yakın çıkacağını

doğrular.

4. Ölçmenin ve akılcılığın zan ve tahminden farkını açıklar.

Saf maddelerin erime ve donma sıcaklıkları ile ilgili olarak öğrenciler;

1. Katıların ısı alarak eridiğini, sıvıların ısı vererek donduğunu fark eder. 2. Saf bir maddenin erime-donma sıcaklığının sabit olduğunu deneyle gösterir.

3. Aynı maddenin, erime sıcaklığının donma sıcaklığına çok yakın olduğunu deney

sonuçlarından çıkarır.

“Ağır” ve “yoğun” kavramları ile ilgili olarak öğrenciler;

1. Deneyimlerini kullanarak, suda batan ve suda yüzen maddelere örnekler verir.

2. Suda yüzme-batma olayının tek başına kütle veya hacim ile açıklanamayacağını

deneyle gösterir.

3. Eşit hacimli, biri suda batan diğeri yüzen iki maddenin hangisinin kütlesinin daha

büyük olacağını tahmin eder.

4. Batan maddenin yüzen maddeden daha yoğun olduğunu ifade eder. 5. Yoğunluk tanımını ve birimini bilir.

6. Yoğunluğun ayırt edici bir özellik olduğunu bilir.

7. Yoğunluklar listesine bakarak farklı maddelerden yapılmış eşit hacimli cisimlerin

kütlelerini karşılaştırır.

8. Suyun katı ve sıvı hallerinin yoğunluk farkının suda yaşayan canlılar için önemini

açıklar.

9. Yoğunluklar listesine bakarak farklı gereçlerin yapımı için uygun malzemeler önerir.

2.10.3. Altıncı Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Müfredatındaki Ünite ve Konu