Dördüncü Parti Lojistik (4PL)

Şirketler müşterilerin artan ihtiyaçlarına karşılık verebilmek ve aynı zamanda düşük maliyetlerde çalışabilmek için üçüncü parti sağlayıcılardan yararlanmayı seçmişlerdir. Bu sağlayıcıların firmalara sağladığı bu avantaj nedeniyle günümüzde birçok firma lojistik aktivitelerini outsource etme eğilimindedir. Ancak; pratikte 3PL uygulamaları arz zinciri boyunca gerçekleşen operasyonları ve arz zinciri entegrasyonunu stratejik olarak desteklemekten uzaktır. Çoğu üçüncü parti operatörü yalnızca taşımacılık ve depolamaya konsantre olmuştur. Bu ise müşterilerin entegre çözüm isteklerini karşılamaktan uzaktır. Bu eksikliği gidermek için arz zinciri dış kaynak kullanımında tedarikçiler ve firmalar arasında yeni bir ilişkiyi içeren yeni bir kavram ortaya çıkmıştır (http://inndustry.blogcu.com, erişim tarihi 10.05.2010).

Bu kavram özünde, 3PL anlayışına hakim olan dış kaynaktan yararlanma kavramından farklı olarak işletme süreçlerinin de dış kaynak kullanımıyla organize edilmesini içermektedir. Geleneksel “dış kaynaktan yararlanma” iş, görev ve sorumlulukları, konusunda uzman bir kuruma havale etme esasına dayanır. Böylelikle işletme esas katma değer yaratan çekirdek içlerine odaklanır. 4PL yaklaşımında ise; dışarıdaki uzman işletmenin bilgi, deneyim ve teknolojisi de alınarak işletme süreçleri yeniden tasarlanarak geliştirilir.

4PL şirketleri, farklı müşterilerin tedarik zinciri faaliyetlerini yürütmektedirler. Bu süreçte, lojistik faaliyetleri gerçekleştirmede optimizasyonu sağlayacak en başarılı 4PL şirketleri seçilmekte ve 4PL şirketi taraflar arasındaki koordinasyonu sağlamaktadır. Tedarik zinciri yönetimindeki başarı ile 3PL işletmeleri arasındaki koordinasyon ve uyumun sağlanması, bilgi teknolojisine dayanmaktadır.

4PL şirketi; kapsamlı tedarik zinciri çözümleri sunmak için kendi organizasyonunun kaynaklarını, yeteneklerini ve teknolojisini 3PL işletmeleri ile bir araya getiren ve yöneten tedarik zinciri bütünleştiricisidir. 4PL işletmesi; dağıtım, nakliye, depolama gibi konularda uzmanlaşmış 3PL işletmelere sahiptir.

4PL kavramı; teknoloji, depolama faaliyetleri ve dağıtımın optimal şekilde bütünleştirilememesi üzerine, tedarik zincirinin yaratacağı tasarruflardan ve verimliliklerden yararlanılması için ortaya çıkmıştır.

4PL işletmelerine olan ihtiyaç, lojistiğin gelişmesi ve işletmeler için önemli hale gelmesi ile giderek artmaktadır. 3PL‟lerin en büyük hataları; sadece maliyet düşürme amacıyla hareket etmeleri, müşteri için değer yaratmaya çalışmamaları, sürekli gelişme ve yeniden yapılanmanın üzerinde durmamalarıdır. 4PL ve tedarik zinciri yönetimi faaliyetleri bir bütün olarak düşünüldüğünde, hem maliyet hem de kalite alanında gelişmeler kaydedilecektir (Çancı ve Erdal, 2003:50).

Lojistik sektöründe bilgi ve ürün akışı konusunda danışmanlık hizmeti veren işletmeler, dördüncü parti lojistik (4PL) işletmeleri olarak adlandırılır. 4PL tedarikçileri kapsamlı tedarik zinciri çözümleri sunmak, kendi organizasyonunun kaynaklarını, yeteneklerini ve teknolojisini, tamamlayıcı hizmet sağlayıcılarla bir araya getiren ve yöneten bütünleştiricilerdir. (Keskin, 2009:75).

4PL işletmelerinin sundukları hizmetler şunlardır (Çancı ve Erdal, 2003:50-51):

 Taşıma hizmetlerinin yanında dağıtım ve depolama gibi diğer lojistik faaliyetlerini de entegre bir biçimde sağlamak

 Lojistik alanındaki değişimlerle birlikte organizasyonel konulardaki gelişmeleri de birleştirerek işletme yönetimine sunmak

 4PL sağlayıcılar, çalıştıkları işletmelerin içlerini kısa süre içinde öğrenerek işletme müşterileri için daha iyi lojistik çözüm üretmek

 4PL işletmeleri, güçlü teknolojik alt yapılar sayesinde başarılı bir tedarik zinciri uygulaması meydana getirmek

Lojistik zincirinin tümüne hakim olabilmek adına küresel anlamda gerekli olan tüm kaynaklara erişimin önemi düşünüldüğünde; 4PL işletmelerinin

konusunda uzman teknik personeli kadrosunda bulundurma zorunluluğu vardır. Bu işletmelerin en büyük zorluklarından biri, bilgi teknolojilerine yatırım yapmak zorunda olmalarıdır. Ayrıca, mali çekinceleri üzerinden atamayan işletme ve kurumların, 4PL işletmelerle çalışmak konusunda istekli olmamaları da bir dezavantaj olarak sayılabilir (Keskin, 2009:76).

4PL‟nin tedarik zincirine ilişkin çözümleri 4 aşamadan oluşur (Genç, 2009:58-59):

 Yeniden KeĢfetme: Tedarik zincirindeki planlama ve yürütmeye ilişkin

faaliyetlerin birbirinden ayrı çalışan işletmeler tarafından koordine bir şekilde yürütülmesidir. Bu adımda bir 4PL sağlayıcısı tedarik zincirinin aranje eder ve tedarik zinciri stratejilerinin değişmesini sağlar.

 DönüĢtürme: Bu aşamada 4PL uygulayıcısı, tedarik zincirine ilişkin

aktivitelerin (dağıtım, satış gibi) müşterileri de içerecek şekilde yeniden organize edilmesini sağlar.

 Uygulama: Bu aşamada, işle ilgili yeni uygulamalar ve değişimler müşteriler, servis sağlayıcıları ve 4PL uygulayıcıları arasındaki sistem içerisine alınır. Uygulama aşamasında çalışanlar, başarılı sonuçların elde edilmesini sağlayacak temel unsuru oluşturur.

 Yürütme: Bir 4PL uygulayıcısı, tedarik zincirine ilişkin tüm faaliyetleri

ġekil 9: DıĢ Kaynak Kullanımının Geçirdiği Evrim

Kaynak: Koban, E. ve Keser, H.Y. (2008); “Dış Ticarette Lojistik”, Bursa, Ekin

Basım Yayın Dağıtım, 2.Baskı, s:62.

Lojistik dış kaynaklama ile ilgili güncel kavramlardan birisi 4PL iken, diğeri ise beşinci parti lojistik (5PL)‟dir. 5PL, geleneksel 3PL ve yeni 4PL sağlayıcılarının bıraktıkları boşluklar arasında bir köprü vazifesi görmektedir. 5PL‟nin hedefi; 3PL ve 4PL sağlayıcısına olan ihtiyacı elemek ve hızlı bir şekilde gizli tedarik zincirine dönüştürmektir. 5PL, sıfır parti lojistiğe geçişte bir adım olarak ifade edilebilir (Onay ve Kara, 2009:593-622).

5PL uygulamaları, 4PL uygulamalarının gelişmiş hali olup, tüm tedarik zinciri kapsamında bütünleşik lojistik çözümleri sağlamaya odaklanmış sistemin kurulmasıdır (Koban ve Keser, 2008:63).

5PL, elektronik iş pazarına hizmet anlamına gelir. 3PL ve 4PL sağlayıcılar (e-ticaret) üzerine tedarik zincirindeki tüm tarafların yönetilmesini sağlarlar. Bu alandaki başarı anahtarı bilgi teknolojisi ve bilgi sistemleridir (http://baziotopoulosleonidas.blogspot.com, erişim tarihi 30.05.2010).

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM