4. Bölüm
4.4. Dördüncü Araştırma Sorusuna İlişkin Bulgular
Ö7: “… Sorunun öğrencinin düşünmesini sağladığını ve cevabın birden fazla bileşenden
oluşabileceğini öğrendim. Öğrenci öğrendiklerini kullanarak problemin çözümüne yönelik öneriler getirir…
Bunun ötesinde yaşamda karşısına çıkacak problemlerin çözümünde onlara faydalı olacaktır… Öğrencileri ezberden kurtarıp, öğrendiklerini yaşamda kullanabilmelerini sağlayacaktır…”
Ö13: “… Çoktan seçmeli sorularla Bloom taksonomisinde üst basamaklara çıkmak oldukça zor iken açık uçlu sorularla bu durum daha kolay olacaktır… Bizim artık ezberden uzak okuduğunu anlayabilen, yorumlayabilen, ön bilgileriyle yeni öğrendiği bilgiler arasında bağ kurabilen nesillere ihtiyacımız olduğu noktasında kesin düşüncelere sahibim. Eğitimde gördüğümüz tarz da yani Pisa mantığına yakın sorularla öğrencilerimde bu türlü davranışları geliştirebileceğimi düşünüyorum…”
Ek olarak Ö2 kodlu öğretmen PISA tarzı yaşam temelli sorularda öğrenciler paragraflı soruları gördüğünde doğrudan zor soru olarak nitelendirdiğini ve okumadığını söyleyerek okuma problemine değinmiştir. Ö2 kodlu öğretmen bu konuyla ilgili şöyle demiştir:
Ö2: “… artık öğrenciler soruyu okumuyor. Sınav yapıyorsun, “Hocam bir soru sorabilir miyim?”
“Buyur” diyorum. Sorduğu soru aslında okusa görecek çocuk. Artık test yani artık o çoktan seçmeli sorular çöze çöze okumayı da bıraktı. Yakında herhalde biz eee diyecekler ki hocam sen çöz bu soruları. Yani sınavda da o yüzden açık uçlu sorular bizim öğrencilerimizin muhakeme yeteneğini arttırır…”
Ö2 kodlu öğretmen bu yönde konuştuktan sonra araştırmacı öğretmene “Anladım.
Şeye dikkat ettim hocam okuma problemine değindiniz. Yani öğrenciler alışkanlıktan dolayı muhtemelen okumuyor paragrafları…” yönünde bir ifade ile cevap vermiştir. Ö2 kodlu öğretmen ise buna karşılık aşağıdaki gibi konuşmasını sürdürmüştür:
Ö2: “Evet, evet, evet. Ben bazen işte bu interaktif uygulamalardan soru çözdürüyoruz yani random geliyor soru bir bakıyor paragraf sorusu. “Ya hocam yine o bana zor soru geldi.” hatta paragraf soruları en basit sorulardır. Neden? Verir bilgiyi sana orada sen çıkarımda bulunursun.”
Görülmektedir ki Ö2 kodlu öğretmen okumanın önemine dikkat çekmektedir.
Tablo 27
Öğretmenlerin Eğitim Öncesi Hazırladığı Açık Uçlu Sorular Öğretmenlerin eğitim öncesi hazırladığı açık uçlu sorular Ö1 Soru hazırlamadı.
Ö2 Sıcaklığı farklı maddeler arasında alınan ya da verilen enerjinin adıdır. (ısı)
Ö3 Annesi Mehmet’ten su istiyor. Mehmet testiden bardağa su dolduruyor. Ancak bardaktaki suyun çeşmede akan sudan soğuk olduğunu fark ediyor. Testideki suyu da çeşmeden doldurduğuna göre bu sıcaklık farkı neden kaynaklanmıştır?
Ö4 Mayoz hücre bölünmesinin biyo çeşitlilik üzerindeki etkilerini açıklayınız.
Ö5 Bir öğrenci evde mermer tezgâhın bazı yerlerinde sararmalar olduğunu fark etmiştir.
Annesine sorduğu zaman bu sarı lekelerin limon suyu tarafından olduğu cevabını almıştır.
Sizce bunun nedeni nedir?
Ö6 Şekildeki düzenekte cam fanusun içinde bitki ve
kelebek bulunmaktadır. Bitkiye düzenli aralıklarla su verilmektedir. Vana açılıp yanmakta olan kibrit yaklaştırıldığında kibritin alevi artmaktadır. Buna göre,
a) Fotosentez için hangi maddeler gereklidir?
b) Bitki ve kelebek yaşamlarını sürdürebilir mi? Niçin?
c) Vana açıldığından alevin artma sebebi nedir? Açıklayınız.
Ö7 Üretici canlıların fotosentez yapmasını sağlayan ortak özelliği nedir? Bu özelliğin fotosenteze katkısını yazınız.
Ö8 Işık şiddetinin fotosentez hızına etkisini gösterecek kısa bir deney tasarlayınız.
Ö9 (Canlılarda Enerji ve Beslenme İlişkileri) Ot --> Çekirge --> Kurbağa --> Yılan --> Kartal.
Yukarıdaki verilen örnek bir besin zincirinde Kurbağaların nesillerinin tehlike olduğu biliniyor. Siz olsaydınız bu durumun önlenmesi için ne yapardınız.
Ö10 Ormanlık alanlara atılan pet şişelerin yangınlara neden olması, mercekler ile ilgili nasıl ilişkilendirilebilirsiniz?
Ö11 İçi su ile dolu su şişesinin ormanlık yerde bırakılmamasının nedeni ... gibi davranmasıdır.
Ö12 Soru hazırlamadı.
Ö13 Ahmet öğretmen ışığın kırılması konusunu anlatırken tahtaya şekildeki kırılma olayını çiziyor. Daha sonra ışığın süratinin az yoğun ortamda fazla, çok yoğun ortamda az olduğu bilgisini veriyor. Bu bilgi ışığında ışığın çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçerken normale yaklaştığını nasıl açıklarsınız?
Tablo incelediğinde Ö1 ve Ö12’nin soru hazırlamadıkları görülmüştür. Ö2 ise bir tanım yapmıştır ve soru niteliği taşımamaktadır. Öğretmenlerin hazırladıkları soruların bir kısmı günlük yaşamla alakalı ancak yeterli nitelikte olmadığı; bir kısmı ise günlük yaşamdan uzak ezber sorular olduğu görülmektedir. Ö13’ün hazırladığı soruda veya sorunun çiziminde ise dalgınlıktan kaynaklandığı düşünülen bilgi yanlışlığı yer almakta, soru bilimsel açıdan tutarlılık taşımamaktadır. Öğretmenlerin hazırladıkları soruların yeterli seviyede bağlam temelli olmadığı ve üst düzey düşünmeyi gerektirmediği yorumuna varılabilir.
Aşağıda ise öğretmenlerin eğitim sonundaki haftalarda hazırlamış oldukları sorulardan örnekler sunulmuştur. Örnek sorular dışında ekler kısmında da öğretmenlerin hazırladıkları sorulardan örnekler verilmiştir. Örnek olarak verilen soruların ilk hafta hazırlanan sorulara göre yaşamın içinden ve üzerinde düşünülmüş istenen niteliğe yönelim gösteren sorular oldukları görülmektedir.
Tablo 28
Öğretmenlerin Teorik Eğitimden Sonra Hazırladığı Sorulardan Örnekler Hazırlanan Sorulardan Örnekler
ÇİNKO ÖĞRENCİNİN ZİHNİNİ AÇIYOR
111 kız 98 Erkek öğrencinin katılımı ile ABD de yapılan bir araştırma, 7. Sınıf öğrencilerine 10-12 hafta süreyle haftada beş gün 20 miligram çinko verilmesinin zihinsel performansı arttırdığını gösterdi.
Öğrenciler arasından seçilen gruplara hafta tatilleri dışında her gün 0, 10 ve 20 miligram
çinkoglukonat katılmış meyve suyu içirilmiştir. Çalışma sonuçlanana kadar da öğrencilere, anne-babalarına ve öğretmenlerine kime hangi miktarda çinko verildiği açıklanmamıştır. Deneyin başında ve sonunda öğrencilerin dikkat, bellek, sorun çözme ve el-göz koordinasyonu gibi zihin ve motor
sistemle ilgili becerileri ölçmeye yarayan bir dizi eylemdeki performansları ölçülmüştür.
Çocuklardan uygulama öncesi ve sonrasında kan örnekleri alınarak içindeki çinko miktarı ölçülmüştür.
Deney sonunda, kendilerine çinko takviyesi yapılan çocuklarla, hiç takviye yapılmayan öğrencilerin performansları karşılaştırılmış ve aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
Performans Alanı Günde 20mg çinko takviyesi verilen öğrencilerdeki başarı artışı
Çinko takviyesi verilmeyen öğrencilerdeki başarı artışı Görsel bellek testi
%12 %6
Sözcük tanıma testi
%9 %3
Sürekli dikkat ve uyanıklık gerektiren
işlerdeki performans %6 %1
Ancak, çinko takviyesini bu yaş grupları için önerilen günlük 10 mg miktarında alan çocukların test performansındaysa kayda değer bir artış gözlenmemiştir.
Kaynak: “Büyüme Çağındaki Öğrenciye Çinko Takviyesi Zihin Açıyor.” (Bilim ve Teknik Dergisi, 2005).
Soru 1: Yapılan bu deneyde bağımlı değişken, bağımsız değişken ve kontrol edilen değişken nedir?
………
………
……….
Soru 1 İçin Puanlama Anahtarı Puanlama Olası Cevaplar
Tam Puan (3) Bağımlı değişken: Öğrencilerdeki başarı artışı Bağımsız değişken: 20mglık Çinko takviyesi
Kontrol edilen değişken: Yapılan aktiviteler – Cinsiyet ve yaş Kısmi Puan
(2)
İki değişkene doğru cevap verip bir tanesine yanlış ya da boş cevap vermek.
Kısmi Puan (1)
Bir değişkene doğru cevap verip iki tanesine yanlış ya da boş cevap vermek.
Puan Yok (0) Hiçbir değişkene doğru cevap verememek.
Soru 2:
Besin(100gr) İçerisindeki çinko miktarı(mg)
Besin(100gr) İçerisindeki çinko miktarı(mg)
Besin(100gr) İçerisindeki çinko miktarı(mg)
Karaciğer 8.0 Peynir 4.0 Ceviz 3
Dana Eti 6.0 Nohut 3.4 Badem 3,3
Tavuk eti 3.0 Soya
Fasulyesi
4.9 Yumurta 1.3
Somon Balığı
0.4 Susam 10.2 Kabak
Çekirdeği
7,6
Yukarıdaki makale ile ilgili Hakan öğretmen öğrencileri Ali, Aslı ve Emre’ ye bir günlük yemek menüsü hazırlamalarını istiyor ve öğrenciler aşağıdaki tabloda belirtilen menüyü hazırlıyorlar.
Ali’nin hazırladığı menü Aslı’nın hazırladığı menü Emre’nin hazırladığı menü 100gr Peynir
50gr Karaciğer 100gr tavuk 50gr Badem
100gr Karaciğer 100gr Kabak Çekirdeği 100gr Soya Fasulyesi
100gr Dana eti 100gr Somon Balığı 50gr Ceviz
50gr yumurta
Hangi öğrencinin hazırladığı menü ile beslenen öğrencilerin zihinsel performans gerektiren alanlarda daha başarılı olması beklenir? Cevabınızın gerekçelerini tablolardan yararlanarak açıklayınız.
………
Soru 2 İçin Puanlama Cetveli
Puanlama Olası Cevaplar
Tam Puan (2) Aslı’nın hazırladığı menüdür. Çünkü;
Hazırladığı menüdeki çinko miktarı 20mg civarındadır.
Kısmi Puan (1) Öğrenci ismini doğru yazmış fakat gerekçesini açıklamamış
Puan Yok (0) Hiçbir şekilde doğru yanıt ve gerekçe
belirtilmemiş ya da boş bırakılmış cevaplar.
Soruyu Hazırlayan Öğretmen: Ö2
Burak ve Ahmet okul kantininden aldıkları içecekleri açacak kullanarak açtılar.
Fakat resimde görüldüğü şekilde açacağı farklı biçimde kullandılar. Kantin görevlisi hangi yöntemin doğru olduğunu sordu.
Burak Ahmet
Destek noktası A B
Giriş kuvveti C C
Çıkış kuvveti B A
Kuvvet Kazancı 20/4=5 16/4=4
Kaldıraç türü …………yük…….. ortada ………destek……. ortada
Soruyu Hazırlayan Öğretmen: Ö3
AĞAÇSIZ ŞEHİRLER ISINIYOR
Şehirleşme oranı yüksek bölgelerin ortalama sıcaklığı çevrelerindeki kırsal bölgelerinkinden 1 ila 3 C° daha yüksektir. Şehirlerin ortalama sıcaklığının kırsal bölgelere göre daha yüksek olmasının temel nedeninin şehirlerde buharlaşma ile soğumadaki düşüş olduğu düşünülüyor. Ağaçlar ve diğer bitkiler buharlaşma yoluyla soğumanın yanı sıra oluşturdukları gölge etkisiyle soğuma sürecine katkıda bulunur.
Örneğin gölgedeki bir nesnenin sıcaklığı, aynı koşullarda güneş ışınlarına doğrudan maruz kaldığı duruma göre 11 C° ile 25 C° daha düşük olabilir.
Kaynak: Bilim ve Teknik Dergisi, Nisan, 2018 (Sarıgül, 2018).
Ömer Kayra okuduğu metne dayalı olarak bir deney düzeneği tasarlıyor.
Kuvvet kazancını bulmak için kuvvet kolunu yük koluna bölmeleri gerektiğini biliyorlardı.
Hangisinin kullanım şeklinin daha fazla kuvvet kazancına sahip olduğunu hesaplamak için A, B ve C noktalarını işaretleyip ölçtüler. IABI = 4cm IBCI= 16cm
Siz de bu bilgileri kullanarak aşağıdaki tabloyu doğru biçimde doldurunuz.
Şekildeki gibi ilk sıcaklıkları 10 C°
olan eşit kütleli aynı cins iki maddeden birincisini ağacın altına toprağa değecek şekilde, ikincisini ise beton zeminin üstüne şekildeki gibi yerleştiriyor. 30 dakika içinde cisimlerin sıcaklıklarını birkaç kez ölçüyor.
Soru 1: Ömer Kayra’nın bu deney ile ilgili hipotezi ne olabilir?
………
………
……….
Soru 1 İçin Puanlama Anahtarı
TAM PUAN (2) KISMİ PUAN (1) PUAN YOK (0)
Toprak zemin ve ağaç gölgesi cismin sıcaklığının artışını
azaltmıştır. Ağaç olmaması cismin güneş ışınlarına direk maruz kalmasına neden olmuş ayrıca beton zemin güneş ışınlarını yansıttığı için cismin sıcaklığını daha çok arttırmıştır.
Cismin sıcaklık artışını azaltan etkenlerden sadece bir tanesini yazabilmesi durumu.
Cismin sıcaklık artışını azaltan etkenlerden hiçbirini
yazamaması durumu.
SORU 2: Ömer kayranın yaptığı bu deneydeki değişkenleri belirleyiniz?
………
………
……….
Soru 2 İçin Puanlama Anahtarı
TAM PUAN (3) KISMİ PUAN (2) KISMİ PUAN (1) PUAN YOK (0)
Bağımsız değişken:
Zeminin cinsi, ağaç gölgesi
Bağımlı değişken:
Cismin sıcaklığındaki artış miktarı
Kontrol edilen
değişken: Güneş ışınları (bölge, gün içindeki vakit, ışına maruz bırakılma süresi), cismin kütlesi, cismin cinsi
Değişkenlerden ikisini bilmesi durumu.
Değişken türlerinden bir tanesinden hiç örnek verememesi/yanlış vermesi
Değişken türlerinden iki tanesine yanlış örnekler
vermiş/vermemiş sadece bir değişken türünü doğru olarak belirleyebilmiş.
Değişkenlerden hiçbirinin bilinmemesi durumu
Soruyu Hazırlayan Öğretmen: Ö11
Tablodaki örnek sorular incelendiğinde öğretmenlerin soru yazma kültürünün geliştiğinin yansıması görülmektedir. Öğretmenlerin soruları yaşam temelli ve PISA sorularına benzer niteliğe yönelmiş olduğu yorumu yapılabilir. Ö2 kodlu öğretmen bu
konuyla ilgili şöyle bir ifade belirtmiştir: “Eğitim sonunda bugün sekizinci haftayı çalışıyoruz ııı çok katettik yani benim ilk baktığınız zaman ilk açık uçlu soruma, ilk hafta verdiğim açık uçlu soruma baktığımız zaman o açık uçlu soru olmadığını şu an anlıyorum. Şeydi herhalde ısıyı, ısının tanımını vermiştik herhalde ama o kısa cevaplı ıı bir de herhalde açık uçlu sorunun ne olduğunu da bilmiyorduk işte şimdi öğrendik açık uçlu soruyu yani sekiz haftada gerçekten ben kendimi eee bir yerden bir yere gelmiş olarak görüyorum…” şeklinde bir ifade belirten Ö2, kendisinin geliştiğini belirtmiştir.
5. Bölüm