Dâru’l huffâz-ı Hondi Hatun binti Ahmed Bey Vakfı ve Vakfiyesi

Transkripsiyonu

1. Elhamdü lillâhi rabbi’l-âlemiyn ve’s-salâtü ‘alâ rasûlihi Muhammedin ve âlihi ecma‘iyn emmâ ba‘dü feinne’d-dünyâ mevtıni ğurûrin lâ-mevtıne sürûrin ni‘amüha 2. zıllü zâilün ve mukîmüha zayfün râhilün ve’l-fâizü men ce‘alehâ zâde’l-hasâde ve enfakahâ li-evhâri zâde fe’l-vakfü hasenetün yeteceddedü

3. fevâidüha fi hâleti’l-bekâ ve’l-fenâi ‘alâ mâ kâle seyyidü’l-mürselîn ve imâmü’l- müttekıyn sallellâhü ‘aleyhi ve sellem izâ mâte ibnü âdem

4. inkata‘a ‘amelühü illa min selâsin ‘ilmün yüntefe‘u bihi ve veledün sâlihun yed‘û lehü ve sadakatün câriyetün fe vakafe el-hâc Üveys ibni İsmâ‘îl vekîlen

5. bi’l-vakfı min mazhari’l-havâtiyn Hondi Hâtun binti’l-merhûm Ahmed Beg sebete vekâleten anhâ bihî bi şehâdeti Hâcı İvaz bin

6. Ya‘kûb ve Mehmed Çelebi bin Sinân Beg ve haysü mâ-hüve mülkün livekâletihâ ve hakkuhâ ve biyedihâ ve tahti tasarrufihâ ilâ hiyni sudûri

7. hâze’l-vakf minhâ ve zâlike cümletü’n-nısfi’ş-şâyi‘i mine’l-karyeti’l-med‘uvveti bi-Zengi min kura vilâyet-i Sa‘îd el-mahdûdü külliha

8. bi-Ekmekci Ebû (okunmuyor) şimâlen yemürrü ilâ taht-ı âsiyâb Halıcı ve tamamı hâze’l-haddü yentehî ilâ tühûmi karyet-i Kızılca garben ve temâmi7

9. hâze yentehi ilâ Taşlıca karyet-i Hatun ve Karadepe yemürrü ile’t-tarîki-a‘zâm ve sahratü İlban ve temamü hâza yentehi

10. ilâ Taşlıca-i Lâdik ve bi’t-tarîki’l-mezkûr kıbleten ve bi-tühumi karyeti Kâfir değirmeni şarken bi-cümleti hudûdihâ

11. ve hukûkihâ ve tarâ’ikühâ ve mürâfikühâ ve kürûmihâ ve arâzihâ ve devrihâ ve büyûtihâ ve küllü hakkün hüve lehâ ‘ale’t-türbeti

12. ’l-mensûbeti ile’l-merhûm Ahmed Beg el-kâinetü bizâhiri Konya bi-kurbiz- zâviyeti’l-mensûbeti ile’ş-şeyhi’l-mazhar

13. ahkâmü’l-hakkı’l-mübiyn ‘inde’l-milleti ve’l-hakkı mahdûdeti bi’l-makbereti mine’l-etrâfi’s-selâseti ve bi’t-tarîki kıbleten

14. ve cu‘iletü’t-tevliyetü li-ibnihâ el-med‘uvvü bi’l-Kasım Beg bin Mahmûd Beg sümme li-eslahi evlâdiha ve evlâdi evlâdiha

15. mâ-te‘âkabü ve tenâselü ve cü‘ilet südüsü’l-mahsûli ilâ ibniha’z-zükûri li’t- tevliyeti ve hamsetü esdâsihi liselâseti huffâzin

16. bi-lâzimüne’t-türbeti’l-mezbûreti bi-kerretin külle yevmin ve leyletin ve yekra’ûne’l-Kur’âne mine’l-eczâ’i es-selâseti elletî vakafehâ

17. ‘l-vâkıfetü kabbelellâhü hayrâtehâ fîhâ ve yehebûne sevâbehü lirûhi’l-vâkıfeti’l- mesfûreti ve lirûhi ümmeti Muhammedin

18. mine’l-müslimîn ve ba‘de mâ hüdimet ‘avzen billâhi te‘âlâ ve lem yümkin i‘âdetühâ yekûnü vakfen ‘alâ fukarâ’i’l-müslimîn ve miskini

19. ’l-müvahhidîn vakfen sahîhan şer‘iyyen ve habsen sarîhan hükmiyyen lâ-yübâ‘ü ve lâ-yûhebü ve lâ-yûrasü ilâ en yerisellâhü

20. ‘l-arza ve men ‘aleyhâ ve hüve hayrü’l-vârisiyn ve ecrü’l-vâkıfetü zâ‘afellâhü hasenâtehâ ‘alellâhi fîhâ emniyetün ve rahmetün

21. innallâhe lâ-yüzî‘ü ecra’l-muhsiniyn femen beddelehü ba‘de mâ-semi‘ahü fe’innemâ ismühü ‘alellezîne yübeddilûnehü innellâhe semî‘un ‘alîm cerâ

22. zâlike fi’s-sâbi‘i min şehr-i Rebî‘i’l-âhir min şühûri senete selâse ve sittîn ve semâni mi’ete

23. Min şuhûdi’l mazmûn

24. Mevlânâ Hayreddin bin Halîl, Cemâl bin (okunmuyor) Kâm, Mevlânâ Seyyid Ahmed bin Seyyid ‘Ali, Aydın bin İbrâhîm, el-Hâc Emin bin Mahmûd, el-Hâc ‘Abdullâh bin Yûsuf293_(Ek-17)

2.7.2. Dâru’l- huffâz-ı Hondi Hatun binti Ahmed Bey Vakfiye Sûretinin Değerlendirmesi

Vakıflar Genel Müdürlüğü 591. Defterde 2 Zi’l-ka‘de 1310/18 Mayıs 1893 tarihli irade-i aliyye mucibince vakfiye sûreti Konya Kadısı Ahmed Yakup, Ilgın Kadısı Hafız Ömer tarafından onaylanıp kayıt edilmişir. Bu nüshadan başkaca da kayıtlı bir vakfiye bulamadık.

Merhum Ahmed Bey kızı Hondi Hâtun’a ait olan 7 Rebiülâhir 863/12 Ocak 1459 tarihli vakfiye sûreti Arapça olup yirmi dört satırdan müteşekkildir. Vakfiye sûreti gayet okunaklı olmasına rağmen birkaç yeri okunamamıştır.

293 _{VGMA, d 591, s. 58/109.}

Mukaddime: Baştan yedinci satıra kadar olan kısımda hamdele, salvele, vakfın önemine dair hadis-i şerif yazılıdır. Sonra da vâkıfe olan merhûm Ahmed Bey kızı Hondi Hatun’un adı, vâkıfenin vekili İsmail oğlu Üveys ile şahitler Yakupoğlu Hacı Osman ve Sinan Bey oğlu Mehmed Çelebi’nin isimleri yazılıdır.

Asıl Metin: Yedinci satırdan yirminci satıra kadar olan kısımdır. Hondi Hatunun vekili vasıtasıyla sınırları yazılı olan Said-ili’nin Zengicek köyünde bulunan mülkünün yarısını vakfettiği yazmaktadır. Vakfın şartı ise mütevelliliği Hondi Hatun ve Mahmud Bey’in oğlu Kasım Bey’e bırakılmaktadır. Vakıflardan elde edilen mahsülün 1/6 mütevelli olan kişiye aittir. 5/6 türbenin ihtiyaçları ve buraya vakf edilmiş olan cüzlerden her gün gece ve gündüz vakf edenlerin ruhu ve bütün Ümmet- i Muhammed’in ruhu için Kur’ân-ı Kerim okuyup sevabını hediye eden üç adet hafız içindir. Allah korusun daha sonra vakf harap olup dağılır ve bunun da düzelmesi mümkün olmazsa bu vakıflar Müslümanların fakir ve miskinleri için olacaktır.

Hâtime: Yirmi birinci satırdan sona kadar olan kısımdır. Beddua, vakfiye tarihi 7 Rebiülâhir 863/12 Ocak 1459 ve şahit olan Halil oğlu Mevlana Hayreddin, Cemal, Seyyit Ali oğlu Mevlana Seyyit Ahmed, İbrahim oğlu Aydın, Mehmed oğlu Hacı Emin, Yusuf oğlu Hacı Abdullah’ın isimleri yazılıdır (Ek-18).

2.7.3. Dâru’l- huffâz-ı Hondi Hatun binti Ahmed Bey Vakfiye Sûretindeki Tarihi ve Coğrafi Bilgiler

2 Ağustos 1446 tarihli Sultan Hatun Vakfiyesi’nde Ahmed Bey’in hayatta olduğu yazılıdır. Bu vakfiyede ise Ahmet Bey öldüğü ifade edilmektedir. Buradan anlaşılıyor ki Pir Hüseyin Bey oğlu Ahmed Bey bu iki tarih arasında vefat etmiştir. Vakfın mütevelliliği için şart koşulan Mahmud Bey oğlu Kasım Bey Hondi Hatun’un oğlu olarak gözükmektedir.

Ahmed Bey türbesinden günümüze herhangi bir iz kalmamıştır. 1584 tarihli Vakıf defterinde Hond Hatun dâru’l-huffâzıyla ilgili açıklamada “babası Ahmed Beg

türbesinde okunurmuş” ifadesi böyle bir yapının varlığına işaret etmektedir. Yalnız

Hurufat Defterlerinde Ahmed Bey Türbesi geçmemektedir294_.

294 _{Yörük, 2017 , s. 499.}

1483 Murad Çelebi Defteri’ne göre vakfın geliri 1.155 akçedir. Vâkıfenin günde birer cüz okunmasını şart koşmasına rağmen vakıf gelirleri az olduğundan Çarşamba ve Perşembe günlerinde üç hafızın birer cüz okumakta olduğu ifade edilmektedir295.

Günümüzde adı Koçyaka296 _{olan Zengicek köyündeki vakıf arazisi sınırlarında}

o zaman Halıcı ve Kâfir adlı iki değirmen ile Karatepe adlı bir mera bulunmaktadır.