Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Eğitimde Kullanılmasının

2005 yılında yeniden düzenlenen coğrafya öğretim programı yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiştir. Bu yaklaşımla öğrenciler sayfalarca bilgiyi

ezberleyen edilgen bireyler olmaktan uzaklaştırılmışlar daha aktif bir rol üstlenmişlerdir. CBS, yapılandırmacı yaklaşımı destekleyen bir bilgi teknolojisidir.

CBS ile öğrenci anlatılan konuyla ilgili verileri girerek, işleyerek ve analiz ederek olayları sebep-sonuç ilişkisi içinde öğrenmektedirler (Demirci, 2004). Böylelikle öğrenciler bilgi edinme sürecinin içinde yer almaktadırlar.

Coğrafya ve Sosyal Bilgiler derslerinde CBS.nin kullanılmasının faydaları şu şekilde belirtilmiştir (www.esri.com, akt. Şimşek, 2007);

• CBS, bilgisayar okuryazarlığını geliştirir.

• CBS.’nin etkin bir şekilde kullanılabilmesi için, yazılım bilgisini geliştirir.

• Harita ve grafik okuryazarlığını geliştirir.

• Yer şekilleri hakkında bilgi edinmeyi sağlar.

• Bilgiye nasıl ulaşılacağını gösterir.

CBS, haritalardan en iyi şekilde yararlanmayı sunar. CBS ile oluşturulmuş etkileşimli haritalar, öğrencilerin haritalar üzerinde istediği gibi değişiklikler yapmasına imkân tanıdığı için öğrencilerin konuları daha çabuk kavrayabilmelerine ve edindikleri bilgilerin kalıcı olmasına yardımcı olur. Öğrencilerin bu materyallere ilgilerinin yanı sıra, derse karşı ilgileri ve katılımları da artar (Uğurlu, 2007).

CBS haritaların üç boyutlu olarak çizilmelerine imkân sağlamaktadır. Böylece öğrencilerin mekânsal düşünme becerisi de gelişecektir. Aladağ (2007: 26), CBS’nin mekân algısını geliştirmeye yardımcı olan bir diğer özelliğinin öğrencilerin ilişkileri ve mekânsal dağılımı kavramalarını sağlayacak analizler yapabilmeleri olduğunu söylemiştir. Meyer’e göre (akt. Uğurlu, 2007) mekânsal analizin öğretimi için CBS idealdir, çünkü CBS’nin görsel içeriği öğrencilerin mekânsal algılamasını geliştirir.

Öğrenciler CBS ile etraflarındaki nesne ve olaylara ait geliştirmiş oldukları sorulara en kısa ve en doğru şekilde cevap bulabilirler. Derslerde coğrafi sorgulamanın öğrencilere kazandırılmasında önemli bir role sahiptir (Demirci,2004).

CBS.’nin derslerde uygulanmasının faydalarını Bowman vd.(2005) şu şekilde açıklamışlardır:

1) Öğrenciler çeşitli kaynaklardan elde ettiği bilgileri organize etmek ve kullanmak için eleştirel düşünme becerilerini uygular.

¾ Coğrafi soruları cevaplamak ve coğrafi olaylar arasındaki ilişkilerden çıkarımlarda bulunmak için tarihsel, coğrafi ve istatistiksel verileri kullanırlar.

¾ Coğrafi bilgi kaynaklarının örneğin hava fotoğrafları ve haritalar gibi birincil ve ikincil kaynakların geçerliliğini ve yararlılığını değerlendirir ve analiz ederler.

¾ Coğrafi soruları cevaplamak, coğrafi olaylar arasındaki ilişkilerden çıkarımlarda bulunmak ve coğrafi değişiklikleri analiz etmek için haritaları yorumlarlar.

¾ Coğrafi verileri analiz etmek için temel istatistiksel kavramları ve analitik yöntemleri uygularlar.

¾ Coğrafi bilgi sistemleri ile elde edilen haritaları kullanarak coğrafi ve mekânsal sorunları çözmek için gerekli verileri analiz ederler.

2) Öğrenciler yazılı, sözlü ve görsel iletişim kurarlar. Öğrenciler;

¾ Coğrafi özellikleri, coğrafi dağılımları ve coğrafi ilişkileri içeren coğrafi bilgiyi sunması için haritaları, diyagramları, tabloları, grafikleri düzenler ve çizerler.

¾ Coğrafi bilgiyi sunması için uygun kelimeleri, genellemeleri ve teorileri uygularlar.

3) Öğrenciler karar verme ve problem çözme becerilerini kullanarak bağımsız çalışır veya grup çalışması yaparlar. Öğrenciler;

¾ Coğrafi soruları; analiz edilen, düzenlenen coğrafi bilgileri; grup araştırma projelerini planlar, düzenler ve tamamlar.

¾ Küresel sorunları cevaplayabilmek, coğrafi problemleri tespit etmek, coğrafi bilgi ve becerilere sahip olmak için CBS ’yi kullanırlar.

¾ Problem çözme sürecini kullanarak sorunu belirler, bilgiyi toplar, seçenekleri listeler, avantajları ve dezavantajları göz önünde bulundurur. Çözümü seçer, uygular, çözümün etkinliğini değerlendirirler.

¾ Bilgiyi toplamak, seçenekleri belirlemek, sonuçları tahmin etmek ve kararı yerine getirmesini gerektiren bir durumu tanımlaması için karar verme sürecini kullanırlar.

Demirci’ye (2008: 68) göre, CBS’nin ilk ve ortaöğretim açısından önemli olan faydaları şu şekilde sıralanabilir:

ƒ Yeryüzündeki nesne ve olayları, bağlı oldukları mekân ve birbirleriyle ilişkileri çerçevesinde doğru olarak görür ve anlarlar.

ƒ Karşılaşmış oldukları sorunlara “Nerede? Neden? ve Nasıl?” gibi sorular sorarak çözümler geliştirirler.

ƒ Harita, projeksiyonlar ve diğer kartografik konuları daha doğru ve kolay öğrenirler.

ƒ Coğrafya biliminin akademik alan dışında güncel yaşamda ne işe yaradığını bizzat deneyerek öğrenirler.

ƒ Sınıf içi ve sınıf dışında yapmış oldukları uygulamalarla kendilerine güvenlerini arttırarak kişisel gelişimlerine katkıda bulunurlar.

ƒ Çok yönlü zihinsel becerilerinin kullanılması ile coğrafyanın aktif öğrencileri ve coğrafi bilginin de aktif kullanıcıları olurlar.

ƒ Başta kendi çevreleri olmak üzere, mekânsal ve küresel problemler üzerinde çalışarak bunların sebep ve sonuçlarından haberdar olurlar.

ƒ Kullanılan teknoloji ve üzerinde çalışılan güncel problemler nedeniyle, coğrafya bilimine ve bu bilimle ilgili olan meslek dallarına olan ilgilerini arttırırlar.

ƒ Veri toplama, hazırlama, depolama, analiz etme ve sunma gibi araştırma süreçlerine aşina olur ve temel bilgisayar becerilerini kazanırlar.

ƒ Öğretmen, okul ve toplumla iç içe, güncel ve yerel problemler üzerinde çalışırlar.

Bednarz (2004, 192), CBS’nin ilk ve ortaöğretimde kullanımının nedenlerini şu şekilde açıklamıştır ( akt. Aladağ;2007) ;

1. Eğitimsel nedenler: CBS, öğrencilerin coğrafi becerilerini artırır.

2. Kariyer olanakları nedeniyle: CBS’nin devlet dairelerinde ve özel sektörde kullanımı artmıştır. Bu da mekânsal analiz yeteneğine sahip ve CBS programlarını iyi kullanan bireylere olan ihtiyacı artırmıştır. CBS bilgisine sahip bireyler ya da CBS’nin geliştirdiği becerilere sahip bireylere çalışma alanında daha çok ihtiyaç duyulmaktadır.

3. Mekân temelli nedenler: CBS, belirli bir alanı incelemek için önemli bir araçtır. Ayrıca öğrencilerin yaparak öğrendikleri bir öğrenme ortamı sağlar.

Coğrafya derslerinde CBS kullanımının birçok avantajından bazıları söyle sıralanabilir (Artvinli;2009):

• CBS, öğrenciler arasında uzamsal düşünme ve öğrenme becerisini geliştirir,

• CBS, farklı öğrenme stillerini karşılayacak bir niteliğe sahiptir,

• CBS, öğrencilerin işbirliği yaparak öğrenmelerini ve sosyal öğrenmeyi gerçekleştirmeleri için cesaretlendiricidir,

• Yerel projelerle ilgili CBS uygulamaları, öğrencileri güncel sorunlarla meşgul eden gerçekçi öğrenme tecrübelerini destekler,

• CBS projeleri potansiyel olarak öğrenmeyi disiplinler arası bir boyuta çekerek kalıcılaştırır,

• Teknoloji becerilerinin gelişmesi CBS’ nin öğrencilere sağlayacağı eşsiz ve en önemli kazanımlardan biridir. (Meaney, 2006).

• CBS uygulaması yapılan sınıfların çoğunda farklı yaş ve gruplardaki öğrencilerin bile yüksek bir motivasyon sağladıkları ve araştırma becerilerini daha fazla devreye soktukları tespit edilmiştir (West, 2003).

2.2.4.4. Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Eğitimde Uygulanmasındaki