Bu araĢtırmada; okul öncesi eğitim kurumlarında yapılan kaynaĢtırma uygulamalarının öğretmen, okul müdürü, aile ve yapılan gözlemler yoluyla kaynaĢtırma kriterleri açısından değerlendirilmesi amaçlanmıĢtır.
AraĢtırmada elde edilen bulgular alt amaçlar doğrultusunda sıralanmıĢtır. Tablo 6-Tablo 13 arasında öğretmen görüĢme formlarından, Tablo14-Tablo 20 arasında aile ile yapılan görüĢme formlarından, Tablo 21-Tablo 25 arasında okul müdürleri ile yapılan görüĢmelerden ve Tablo 26-Tablo 29 arasında araĢtırmacı tarafından sınıfta yapılan gözlemlerden elde edilen bulgulara yer verilmiĢtir.
Birinci Alt Amaca ĠliĢkin Bulgular
Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin; kaynaĢtırma eğitimine yönelik hazırlık, uygulama ve değerlendirmelerinin onların görüĢleri doğrultusunda kaynaĢtırma kriteri açısından incelenmesine iliĢkin bulgular Tablo 6-Tablo 13 arasında sıralanmıĢtır. Öğretmen GörüĢme Formu, toplam 45 öğretmenle görüĢülerek doldurulmuĢtur.
Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaĢtırma eğitimine iliĢkin özelliklerinin dağılımı Tablo 6‟da verilmiĢtir.
Tablo 6
Öğretmenlerin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Özelliklerinin Dağılımı
Tablo 6‟da, öğretmenlerin kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili aldıkları eğitime iliĢkin görüĢleri incelendiğinde, öğretmenlerin %52,7‟sinin (n=29) konu ile ilgili herhangi bir eğitim almadıkları görülmektedir. Eğitim aldığını ifade eden %47,3 (n=26) öğretmenin yaklaĢık %65,4 (n=17) gibi yarısından fazlası aldıkları eğitimi yeterli bulmadığını ya da çok az düzeyde yeterli bulduğunu belirtmiĢtir. Ayrıca öğretmenlerin %81,8‟i (n=45) kaynaĢtırma eğitiminin çok önemli ve gerekli olduğunu düĢündüklerini ifade etmiĢlerdir. KaynaĢtırma eğitimini önceki yıllarda uygulamamıĢ öğretmenlerin oranı ise %65,5‟tir (n=36).
ÖGÇ‟lerin etkileĢimde bulunduğu öğretmenlerin yaklaĢık yarısının kaynaĢtırma eğitimiyle ilgili herhangi bir eğitim almamıĢ olması, kaynaĢtırma eğitimi uygulamaları açısından düĢündürücüdür. ÖGÇ‟lerin etkileĢimde bulunduğu öğretmenlerin %47,3‟ü (n=26) kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili eğitim aldıklarını ifade etmekle birlikte eğitim alan bu öğretmenlerin %65,4‟ü (n=17) lisans eğitimlerinde tamamen kaynaĢtırma eğitimi üzerine odaklanan bir ders değil, sadece özel eğitim dersi içerisinde kısaca değinilmiĢ bir kaynaĢtırma eğitimi aldıklarını belirterek bu eğitimin yetersizliğini vurgulamıĢlardır. Böylece, ÖGÇ‟lerin öğretmenlerinin büyük bir çoğunluğunun yeterli düzeyde kaynaĢtırma ile ilgili eğitim almadıkları söylenebilir. Yine eğitim aldığını belirten öğretmenlerin %11,5‟i (n=3) meslek hayatlarında özel eğitim adı altında hizmet içi eğitim aldıklarını belirtmiĢtir. Ancak verilen bu seminer baĢlı baĢına kaynaĢtırma eğitimi konusunda
DeğiĢken Gruplar f %
KaynaĢtırma Eğitimi ile Ġlgili Eğitim Alma Durumu Evet Hayır 26 29 47,3 52,7 Öğretmenin Aldığı Eğitimi Yeterli
Bulma Durumu (Önceki soruya evet cevabı veren 26 kiĢi cevapladı.)
Tamamen yeterli Yeterli
Çok az düzeyde yeterli Hayır, yeterli değil
0 9 6 11 0 34,6 23,1 42,3
KaynaĢtırma Eğitiminin Önemine ve Gereğine Ġnanma
Çok önemli ve gerekli Önemli ve gerekli Biraz önemli ve gerekli Hayır, önemli ve gerekli değil
45 8 0 2 81,8 14,6 0 3,6 Önceki Yıllarda KaynaĢtırma Eğitimi
Uygulama Durumu Hayır, uygulamadım. Evet, uyguladım. 36 19 65,5 34,5
uzmanlık sağlayacak bir eğitimden ziyade var olan bilgilerin güncellenmesi doğrultusunda verilen bir eğitim olarak görülebilir. Öğretmenlerin %19,2‟si de (n=5) bu konuda eğitim aldıklarını beyan etmelerine rağmen eğitimlerinin niteliği ile ilgili net bir cevap verememiĢlerdir. Sadece bir öğretmen (%3,9) kaynaĢtırma eğitimi adı altında ders aldığını belirtmiĢtir. Bu bulgulara göre ÖGÇ‟lere eğitim veren öğretmenlerin neredeyse tamamının kaynaĢtırma üzerine gereken düzeyde bir eğitim almadığı söylenebilir. Buna ilaveten, eğitim aldığını ifade eden öğretmenlerin %65,4‟ünün (n=17) aldıkları eğitimi yetersiz veya çok az yeterli olarak nitelemeleri öğretmenlerin büyük bir kısmının bu konuda yeterli bir düzeyde eğitim almadığını destekleyen bir bulgudur. Eğitim aldığını ifade eden öğretmenlerin %34,6‟sı (n=9) aldıkları eğitimin yeterli olduğunu belirtirken, hiç bir öğretmen aldığı eğitimi tamamen yeterli olarak nitelememiĢtir. Sonuç olarak, araĢtırmada kaynaĢtırma eğitimine yönelik eğitim almamıĢ öğretmenlerin ÖGÇ‟lere kaynaĢtırma eğitimi verdiği görülmektedir. Oysa, tıpkı diğer eğitimler gibi kaynaĢtırma eğitiminin de profesyonel olarak gerekli bilgi ve becerilerle donanmıĢ öğretmenler tarafından yapılması son derece önemlidir.
Bozarslan Malkoç (2010)‟un ve Gök (2009)‟ün yaptıkları çalıĢmalarda okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaĢtırma eğitimine iliĢkin görüĢleri incelenmiĢ ve sonuçta öğretmenlerin kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili çok az bilgiye sahip oldukları ve öğretmenlerin bu nedenle kaynaĢtırma eğitimi uygularken kendilerini yetersiz hissettikleri belirlenmiĢtir. Gözün (2003), Kılıç (2011) ve Okyay (2006), okul öncesi ve ilköğretim kademesindeki öğretmenlerin görüĢlerini inceledikleri çalıĢmaların sonucunda özel eğitim ve kaynaĢtırma ile ilgili eğitim almıĢ öğretmenlerin kaynaĢtırmaya iliĢkin bakıĢ açılarının ve tutumlarının olumlu yönde etkilendiği tespit edilmiĢtir. Bütün bu sonuçlar, araĢtırmaya katılan öğretmenlerin eğitim aldıkları takdirde kaynaĢtırmaya yönelik bilgi ve uygulamalarının olumlu yönde etkileneceğini düĢündürmüĢtür.
Tablo 6‟da, öğretmenlerin kaynaĢtırma eğitiminin önemine ve gereğine inanmalarına iliĢkin görüĢleri incelendiğinde, %81,8‟inin (n=45) bu eğitimi çok önemli ve gerekli bulduğu, %14,6‟sının (n=8) kaynaĢtırma eğitiminin önemli ve gerekli olduğunu ifade ettiği görülmektedir. Bu bulgular genel olarak değerlendirildiğinde kaynaĢtırma eğitimi veren öğretmenlerin %96,4‟ünün, yani neredeyse tamamına yakınının kaynaĢtırma eğitiminin önemine ve gereğine inandıkları görülmektedir. Bu durumun, gelecekte ilgili kurumların öğretmenlere ihtiyaçları olan kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili eğitimler vermesi söz konusu olduğunda, öğretmenlerin eğitim almada gönüllü olacağını gösterdiği söylenebilir.
Varlıer (2004) okul öncesi öğretmenlerin kaynaĢtırmaya iliĢkin görüĢlerini incelemek amacıyla bir çalıĢma yapmıĢtır. ÇalıĢma sonucunda öğretmenler, ÖGÇ‟lerin okul öncesi eğitim almasının gerektiğini ve bu eğitimin kaynaĢtırma yoluyla verilmesinin olumlu olacağını belirtmiĢlerdir. Bu sonuç çalıĢmadaki bulguları desteklemektedir. Benzer olarak Türkoğlu da 2007 yılında yaptığı çalıĢmada; öğretmenlerin bilgilendirilmelerinin onların kaynaĢtırma eğitimine karĢı görüĢlerinin daha olumlu olmasını sağladığını bulmuĢtur. Bilgilendirme öncesinde kaynaĢtırma eğitimine sıcak bakmayan öğretmenlerin de bilgilendirme sonrasında kaynaĢtırma eğitiminin oldukça yararlı olduğunu düĢündükleri tespit edilmiĢtir.
Tablo 6‟da öğretmenlerin daha önceki yıllarda kaynaĢtırma eğitimi uygulama durumları ele alındığında, %65,5‟i (n=36) daha önce hiç kaynaĢtırma eğitimi uygulamadıklarını belirtirken sadece %34,5‟i (n=19) daha önce kaynaĢtırma eğitimi yaptıklarını ifade etmiĢlerdir. Genelde verilen bu eğitimler bütün bir eğitim-öğretim yılında sürdüğü ifade edilirken, öğretmenlerin bazıları (n=5), bu eğitimin ÖGÇ‟nin sağlık sorunları, okula uyumunda yaĢanan çeĢitli sorunlar ve aile ile ilgili bazı sorunlar nedeniyle kısa süreli olduğunu ifade etmiĢlerdir. Bu bulgular doğrultusunda, genel olarak kaynaĢtırma eğitimi uygulamalarını yapan öğretmenlerin hem yeterli eğitim almadığı hem de yeterli tecrübeye sahip olmadığı söylenebilir.
Emam ve Mohamed (2011)‟in, okul öncesi ve ilkokul öğretmenlerinin kaynaĢtırma eğitimine karĢı tutumlarını, bu konudaki tecrübe ve kiĢisel yeterliliğin etkisini araĢtırdıkları bir çalıĢma sonucunda tecrübeli öğretmenlerin diğerlerine göre kaynaĢtırma eğitimi alan çocuklara karĢı daha olumlu tutum sergiledikleri belirlenmiĢtir. Bu çalıĢma sonucu ele alındığında yapılan çalıĢmadaki öğretmenlerin tecrübelerinin yetersiz oluĢu olumsuz bir durum olarak değerlendirilebilir.
Okul öncesi eğitimi öğretmenleri tarafından ÖGÇ‟lerin ailelerinin, normal geliĢim gösteren çocukların ailelerinin, normal geliĢim gösteren çocukların bilgilendirilmesine ve okul genelinde okul personelinin kaynaĢtırma eğitimi uygulamaları hakkında bilgilendirilme durumlarıyla ilgili öğretmenlerin görüĢlerine iliĢkin dağılım Tablo 7‟de verilmiĢtir.
Tablo 7
Öğretmenlerin Kaynaştırma Eğitimiyle İlgili Kişileri Bilgilendirme Durumunun Dağılımı
DeğiĢken Gruplar f %
ÖGÇ‟nin Ailesinin KaynaĢtırma Eğitimi ile Ġlgili Bilgilendirilmesi
Eksiksiz bir Ģekilde bilgilendirme Oldukça yeterli bir bilgilendirme Yeterli bir bilgilendirme
Çok az bilgilendirme Bilgilendirme yapılmadı 3 10 18 7 17 5,5 18,2 32,7 12,7 30,9 ÖGÇ‟nin Ailesinin KaynaĢtırma
Eğitimi ile Ġlgili Bilgilendirilme ġekli (Önceki soruya evet cevabı veren 38 kiĢi cevapladı.)
Yüzeysel bir biçimde Bireysel görüĢme ile
Toplu biçimde seminer, toplantı vb. Yazılı bilgilendirme
Bireysel görüĢme ve yazılı bilgilendirme
2 28 1 2 5 5,3 73,8 2,6 5,3 13,2 Normal GeliĢim Gösteren
Çocukların Ailelerinin ÖGÇ Hakkında Bilgilendirilme Düzeyi
Eksiksiz bilgilendirme Yeterli düzeyde bilgilendirme Genel bir bilgilendirme Çok az bilgilendirme Bilgilendirme yapılmadı. 2 8 16 7 22 3,6 14,6 29,1 12,7 40,0 Normal GeliĢim Gösteren
Çocukların Ailelerinin KaynaĢtırma Eğitimi ile Ġlgili Bilgilendirilme ġekli (Önceki soruya evet cevabı veren 33 kiĢi cevapladı.)
Yüzeysel bir biçimde Bireysel görüĢme ile
Toplu biçimde seminer, toplantı vb. Yazılı bilgilendirme
Bireysel görüĢme ve yazılı bilgilendirme
7 3 22 0 1 21,2 9,1 66,7 0 3,0 Normal GeliĢim Gösteren
Çocukların ÖGÇ Hakkında Bilgilendirilme Durumu
Evet, bilgilendirme yapıldı Hayır, bilgilendirme yapılmadı
51 4
92,7 7,3
Sınıftaki Normal GeliĢim Gösteren Çocuklara Özel Gereksinimli ArkadaĢları Hakkında Yapılan Bilgilendirmenin Nasıl Yapıldığı (Önceki soruya evet cevabı veren 51 kiĢi cevapladı.)
Oyun yoluyla Sözlü anlatımla Aileler aracılığıyla Video vb. görsellerle
Sözlü anlatım ve video vb. görseller Sözlü anlatım ve aileler aracılığıyla Oyun yoluyla ve sözlü anlatımla
Oyun, sözlü anlatım ve aileler aracılığıyla Oyun, sözlü anlatım, video vb. görseller ve aileler
3 22 1 0 1 5 11 6 2 5,9 43,1 2,0 0 2,0 9,8 21,5 11,8 3,9 Okuldaki Diğer Personelin
KaynaĢtırma Eğitimi Konusunda Bilgilendirilme Düzeyi
Eksiksiz bilgilendirme Yeterli düzeyde bilgilendirme Genel bir bilgilendirme Çok az bilgilendirme Bilgilendirme yapılmadı. 5 6 9 9 26 9,1 10,9 16,4 16,4 47,2 Okuldaki Diğer Personelin
KaynaĢtırma Eğitimi Ġle Ġlgili Bilgilendirilme ġekli (Önceki soruya evet cevabı veren 29 kiĢi cevapladı.)
Yüzeysel bir biçimde Bireysel görüĢme ile
Toplu biçimde seminer, toplantı vb. Yazılı bilgilendirme 9 15 5 0 31,0 51,7 17,3 0
Tablo 7‟de, öğretmenlerin görüĢleri dikkate alınarak ÖGÇ‟lerin ailelerinin kaynaĢtırma eğitimi hakkında bilgilendirilme durumları incelendiğinde, ailelerin yaklaĢık %70‟inin bu
konuda az ya da çok bilgilendirildiği tespit edilmiĢtir. Öğretmenlerden sadece %5,5‟i (n=3) aileler için eksiksiz bir Ģekilde bilgilendirme yaptıklarını, %32,7‟si (n=18) ise yeterli bir düzeyde bilgilendirme yaptıklarını belirtmiĢlerdir. Ailelerin %30,9‟una (n=17) herhangi bir bilgilendirme yapılmadığı görülmektedir.
Elde edilen bulgular doğrultusunda öğretmenlerin, ÖGÇ‟lerin ailelerinin %56,4‟ünü (n=31) yeterli düzeyde bilgilendirdiklerini belirttikleri görülmektedir. Öğretmenlerin, kendi beyanları esas alınarak elde edilen bu bulgular doğrultusunda, ÖGÇ‟ye sahip ailelerin yaklaĢık yarısını kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili yeterli düzeyde bilgilendirilmedikleri ortaya çıkmıĢtır. ÖGÇ‟ye sahip ailelerin neredeyse yarısının çocuklarının okulda aldıkları kaynaĢtırma eğitimiyle ilgili bilgi sahibi olmamaları, kaynaĢtırma eğitiminin niteliğini olumsuz yönde etkileyecek önemli bir faktör olarak değerlendirilebilir. Okul öncesi eğitimde aile katılımının önemi düĢünüldüğünde, ÖGÇ‟ler için bu durum büyük bir eksiklik olarak düĢünülebilir. KaynaĢtırma eğitiminin vazgeçilmez bir unsuru olan ailelerin, çocuklarının alacakları eğitim konusunda bilgilendirilmemeleri; çocukların potansiyellerinin en üst noktaya çıkarılmasını olumsuz yönde etkileyebilecek bir etmendir. Nitekim Fırat (1994)‟ın normal geliĢim gösteren veya zihinsel yetersizliğe sahip çocuğu olan anne babaların, zihinsel yetersizliğe karĢı tutumları incelediği çalıĢma sonucunda; hem normal geliĢim gösteren hem de ÖGÇ‟ye sahip ailelerin kaynaĢtırmaya ve zihinsel yetersizliğe karĢı tutumlarının, çalıĢma sonrasında çalıĢma öncesine göre daha olumlu olduğu gözlenmiĢtir.
Tablo 7‟de, kaynaĢtırma yoluyla eğitim alan ÖGÇ‟lerin ailelerinin bilgilendirilme Ģekline göre dağılımı incelendiğinde, öğretmenlerin %73,8‟inin (n=28) aileleri bireysel görüĢme, ile bilgilendirdikleri görülmektedir. Hem bireysel hem de yazılı bilgilendirme yapılma oranı ise sadece %13,2 (n=5)‟dir. Aileleri kaynaĢtırma eğitimi konusunda bilgilendirdiğini söyleyen öğretmenlerin bilgilendirme yöntemi en yüksek oranda bireysel görüĢmedir. Bireysel görüĢmenin diğer bilgilendirme yöntemlerine göre daha etkili olması olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir. Bir baĢka deyiĢle, ailelere bilgi veren öğretmenlerin genel olarak kaynaĢtırma eğitimi konusunda daha duyarlı bir yaklaĢım sergiledikleri söylenebilir. MEB Temel Eğitim Müdürlüğü‟nün hazırladığı 0-36 Ay Çocukları için Eğitim Programı ile BütünleĢtirilmiĢ Aile Destek Eğitim Rehberi (2013c)‟ne göre; bireysel görüĢmeler ile aileler çok daha kolay anlaĢıldıklarını düĢünerek, kaygı ve korkularını daha iyi bir biçimde ifade edebilmektedir. Ancak seminerler düzenleyerek ÖGÇ‟lerin ailelerinin bilgilendirilme oranının sadece %2,6 (n=1) ile sınırlı kaldığı belirlenmiĢtir. Bu tip bilgilendirmelerin
genelde öğretmen ve okuldaki diğer birimlerin iĢbirliği ile yapılabileceği göz önünde bulundurulursa; ÖGÇ‟lerin öğretmenlerinin çocukların ailelerine duyarlılığına karĢılık, okul yönetimi veya rehberlik servisinin daha az duyarlılık gösterdiği söylenebilir. Bununla birlikte, birden fazla bilgilendirme yönteminin bir arada kullanılma oranının da düĢük olması; ailelere karĢı duyarlılığın yetersiz olduğunu gösteren bir diğer faktör olarak düĢünülebilir.
Tablo 7 incelendiğinde, normal geliĢim gösteren çocukların ailelerinin %60‟ına (n=33) kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili az ya da çok bilgilendirilme yapıldığı görülmektedir. Bu bilgilendirmelerin sadece %3,6‟sı (n=2) „eksiksiz‟ olarak nitelendirilmiĢtir. Yapılan bilgilendirmeler en çok %29,1 (n=16) ile „genel bir bilgilendirme‟ olarak ifade edilmiĢtir. Normal geliĢim gösteren çocukların ailelerinin %40‟ına (n=22) sınıfta uygulanan kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili herhangi bir bilgilendirme yapılmadığı görülmektedir. Normal geliĢim gösteren çocukların ailelerine yapılan kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili bilgilendirmelerin %66,7‟sinin (n=22) toplantı aracılığıyla olduğu görülmektedir. Birden fazla bilgilendirme olarak ise sadece %3,0 oranında (n=1) bireysel görüĢme ve yazılı bilgilendirmenin bir arada yapıldığı belirlenmiĢtir.
Alanyazın incelendiğinde, çocukların yaĢamla ilgili bir çok bilgi, beceri ve tutumu ailelerinden aldığı, hayatları boyunca diğer bireylere karĢı sergileyecekleri tutumların Ģekillenmesinde ailelerin önemli bir role sahip oldukları görülmektedir (Bilgin, 2013; Yavuzer, 2002). Normal geliĢim gösteren çocukların ve ailelerinin kaynaĢtırma eğitimi ilgili bilgi sahibi olmaları en doğal haklarıdır. Ailelerin bu konuda bilgi sahibi olmaları ve evde çocuklarına bu konuda destek vermeleri, çocuklarının ÖGÇ‟ye karĢı pozitif bakıĢ açısı geliĢtirmelerini sağlamaktadır. Dolaylı olarak kaynaĢtırma eğitimine katkı sağlayacak bu bilgilendirmelerin yapılması, eğitimin amaçlarına ulaĢmasında önemli bir etkendir. Normal geliĢim gösteren çocukların ailelerinin, çocuklarının sınıfında ÖGÇ bulunmasından dolayı bazı kaygılar duymaları beklenen bir durumdur. Ailelerin bu kaygılarının yok edilmesi, kaynaĢtırma eğitiminin amacına ulaĢması için kesinlikle gereklidir (MEB, 2013c).
Öncül‟ün 2003 yılında yaptığı çalıĢmada; kaynaĢtırma uygulaması yapılan ilköğretim okuluna devam eden zihinsel yetersizliği olan öğrencinin bulunduğu sınıfta, normal geliĢim gösteren öğrencilerin annelerinin kaynaĢtırmaya iliĢkin görüĢleri incelenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda normal geliĢim gösteren çocukların annelerinin ÖGÇ‟lere karĢı olumlu tutum sergiledikleri, ancak kaynaĢtırmaya iliĢkin bilgilendirilmedikleri
bulunmuĢtur. Anneler sınıfta kaynaĢtırma uygulamasının yapıldığını kendi çocuklarından duyarak öğrendiklerini ifade etmiĢlerdir. Bu sonuç, araĢtırmada elde edilen bulguları destekler niteliktedir.
Tablo 7‟de ÖGÇ‟lerin etkileĢimde bulunduğu öğretmenlerin yaklaĢık %60‟ının (n=33) sınıfta bulunan normal geliĢim gösteren çocukların ailelerini ÖGÇ‟ler ile ilgili olarak bilgilendirildiği görülmektedir. Bu oran, ÖGÇ‟lere yönelik ortaya çıkabilecek bazı olumsuzlukları engellemek ve kaynaĢtırma eğitiminin baĢarısını arttırmak açısından kabul edilebilir bir oran olarak görülebilir. Ayrıca, yapılan bilgilendirmelerin %66,7‟sinde (n=22) ailelerin toplantı ve seminerler aracılığı ile bilgilendirilmesi, okul yönetiminin normal geliĢim gösteren çocukların ailelerinin dikkatini ÖGÇ‟lere yönlendirmesi açısından önemli bir bulgudur. Toplu olarak bilgilendirme yapılma oranlarına bakıldığında, okul yönetimi ve rehberlik servisinin ÖGÇ‟lerin ailelerini bilgilendirmede genel olarak çok duyarlı bir yaklaĢım sergilememelerine rağmen normal geliĢim gösteren çocuklarının ailelerini bilgilendirme konusunda daha duyarlı oldukları söylenebilir. Bu durum kaynaĢtırma eğitimi açısından tek yönlü de olsa olumlu bir sonuç olarak düĢünülebilir.
Tablo 7 incelendiğinde, öğretmenlerin %92,7‟sinin (n=51) ÖGÇ‟lerin durumu hakkında sınıftaki normal geliĢim gösteren diğer arkadaĢlarını bilgilendirdiği görülmektedir. ÖGÇ‟lerin %7,3‟ü için ise (n=4) sınıf arkadaĢlarına herhangi bir bilgilendirme yapılmadığı tespit edilmiĢtir.
ÖGÇ‟lerin sınıf arkadaĢlarına yapılan bilgilendirmelerin yaklaĢık %43‟ü (n=22) yalnızca sözlü anlatımla yapılmıĢtır. Oyun ve sözlü anlatımın bir arada kullanılarak yapıldığı bilgilendirme oranı %21,5‟tir (n=11). Oyun, sözlü anlatım, video vb görseller ve aileler aracılığıyla çok yönlü yapılan anlatımın oranı sadece %3,9‟da (n=2) kalmıĢtır. Bu bulgular, öğretmenlerin normal geliĢim gösteren çocukları genellikle ÖGÇ‟ler ile ilgili bilgilendirdiğini göstermektedir. Bu durumun, normal geliĢim gösteren çocukların kendinden daha farklı bireyleri algılayıp kabullenmelerini kolaylaĢtırması açısından olumlu bir sonuç olarak düĢünülebilir. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta bilgilendirmenin çeĢitlendirilmesidir. Okul öncesi dönemdeki çocuklar için sözlü anlatımın tek baĢına kullanılması yeterli değildir. Bu dönemde çocuklar yaparak ve yaĢayarak öğrenmeye daha yatkındırlar. ÇeĢitli dramalar ve oyunlar, çocukların bu konuyu daha iyi kavramalarını ve ÖGÇ‟lere karĢı olumlu bakıĢ açısı kazanmalarını sağlamaya yardımcı olabilir. Buna iliĢkin olarak Turhan‟ın 2007 yılında yaptığı çalıĢmada, ilköğretim çağındaki normal geliĢim gösteren çocukların kaynaĢtırmaya iliĢkin görüĢleri incelenmiĢtir. ÇalıĢma sonucunda;
normal geliĢim gösteren çocukların kaynaĢtırmaya iliĢkin bakıĢ açılarının olumsuz olduğu ve bunun altında yatan nedenin ÖGÇ‟lerin sınıftaki düzeni bozmaları, sorunlu davranıĢlar sergilemeleri, dikkat çekmeye çalıĢmaları olduğu belirlenmiĢtir. Normal geliĢim gösteren çocuklar bu durumun ÖGÇ‟lerle aynı ortamda eğitim görmemekle çözülebileceğini ifade etmiĢlerdir. AraĢtırma sonucunda Turhan tarafından öneri olarak normal geliĢim gösteren çocukların ÖGÇ‟ler hakkında daha iyi bilgilendirilmeleri gerektiği verilmiĢtir.
Özkan YaĢaran‟ın 2009 yılında yaptığı çalıĢmada ise normal geliĢim gösteren çocukların olduğu sınıflarda kaynaĢtırmaya hazırlık çalıĢmaları yapıldığında, bu çocukların ÖGÇ‟lere olan sosyal kabul düzeylerinin arttığı görülmüĢtür. Hatta sosyal kabul düzeyi en düĢük olan gruptaki düzey artıĢı dikkat çekmiĢtir. Buna karĢın Çiftçi‟nin (1997) yaptığı çalıĢma sonucunda normal geliĢim gösteren çocukları bilgilendirmenin, onların zihinsel engelli yaĢıtlarına bakıĢ açısını değiĢtirmediği bulunmuĢtur.
Tablo 7‟de ÖGÇ‟nin bulunduğu okullarda çalıĢan personelin %47,2 (n=26) gibi yarıya yakın bir kısmına ÖGÇ‟ler veya kaynaĢtırma eğitimi ile ilgili herhangi bir bilgilendirme yapılmadığı görülmektedir. Tüm personelin konuya hakim olabilmelerini sağlayacak bir Ģekilde bilgilendirme yapılma oranı da sadece %9,1‟dir (n=5). Tüm bulgular incelediğinde, okul personelinin kaynaĢtırma eğitimi konusunda bilgilendirilme düzeyinin oldukça düĢük olduğu görülmektedir. Okul personelinin ÖGÇ ile ilgili bilgilendirilme düzeylerinin düĢük olması okulda ÖGÇ‟nin geliĢiminin optimal düzeye ulaĢtırılmasını olumsuz etkileyebilecek bir bulgudur. ÖGÇ‟lerde öz bakım becerileri, kendini kazalardan ve tehlikelerden korumak öncelikli ihtiyaçlar arasında olduğu için bu çocukların sadece sınıf ortamlarında değil okulun diğer bölümlerinde de desteklenmeleri gerekmektedir. Bu desteği de okuldaki diğer personelden sağlayabilecekleri düĢünüldüğünde bu bilgilendirmenin gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
Tablo 7‟ye göre okuldaki personeli bilgilendirmek için en çok tercih edilen yöntem %51,7 ile (n=15) bireysel görüĢmedir. ÖGÇ‟lerin %31‟i için (n=9) yüzeysel bilgilendirme, %17,3‟ü için ise (n=5) seminer ve toplantı aracılığıyla bilgilendirme yapıldığı belirlenmiĢtir.
Tablo 8‟de öğretmenlerin BEP hazırlamaya yönelik bilgi, hazırlık ve uygulamaya iliĢkin yaklaĢımlarının dağılımı gösterilmiĢtir.
Tablo 8
Öğretmenlerin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programına Yönelik Yaklaşımlarının Dağılımı
DeğiĢken Gruplar f %
BireyselleĢtirilmiĢ Eğitim Programı‟nın (BEP)
Hazırlanmayı Bilme Durumu
Evet Kısmen Hayır 25 23 7 45,5 41,8 12,7
BEP Hazırlamanın Öğrenildiği Kurum/KiĢi (Önceki soruya evet veya kısmen cevabı veren 48 kiĢi cevapladı.)
Üniversite eğitimi
Kurs, seminer, hizmet içi eğitim vb. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi RAM
Okul rehberlik servisi Diğer öğretmenlerden yardım
9 4 11 4 19 1 18,8 8,3 22,9 8,3 39,6 2,1
BEP Hazırlama ve Uygulama Durumu
Hazırladım ve uyguluyorum.
Hazırladım, biraz uygulayabiliyorum. Hazırladım, uygulamıyorum.
Birine hazırlattırdığım BEP‟i uyguluyorum. Birine hazırlattım ve tam uygulamıyorum. Hayır, hazırlamadım. 5 15 1 10 14 10 9,1 27,3 1,8 18,2 25,5 18,2
Tablo 8‟de, öğretmenlerin %45,5‟i (n=25) BEP hazırlamayı tam olarak bildiklerini ifade ederken %41,8‟i (n=23) kısmen bildiklerini, %12,7‟si ise (n=7) hiç bilmediklerini belirtmiĢlerdir. Öğretmenlerin %39,6‟sı (n=19) BEP hazırlamayı okul rehberlik servislerinden öğrendiklerini, %22,9‟u (n=11) özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden öğrendiklerini ve sadece %9,1‟i (n=5) BEP hazırladığını ve iyi bir biçimde uyguladığını belirtmiĢtir.
Tablo 8 incelendiğinde, ÖGÇ‟lerin %87,3‟ünün (n=48) BEP hazırlamayı tam olarak veya kısmen bildiğini ifade eden öğretmenlerden eğitim aldıkları görülmektedir. Öğretmenlerin