BOZKIR’IN ADI VE KISA TARİHİ

Bozkır ve çevresi antik kaynaklara göre İsauria olarak adlandırılmaktadır. Bölgenin merkezini de, Ulupınar olarak adlandırılan yerleşkede bulunan Zengibar Kalesi oluşturmaktaydı. Zengibar Kalesine antik dönemlerde İsauria Vetus denmektedir.108

Hititler ise bu coğrafyaya ilk başlarda, burada yaşayan halkın etnik adından dolayı Luviya demişlerdir. Daha sonra ise Luvilerin fırtına tanrısı Tarhu’dan esinlenerek ‘ Tarhu’nun Evi’ manasına gelen ‘Tarhuntaşşa’ demişlerdir. Hititlerin M.Ö 1200 lü yıllarda tarih sahnesinden çekilmesiyle bölge Friglerin kontrolüne geçmiştir. Bir dönem de bölgede Lidyalılar hüküm sürmüştür.

M.Ö 79 yılında bölgenin Roma hâkimiyetine girdiğini görmekteyiz. M.S 395’ te Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasından sonra İsauria Doğu Roma yani Bizans İmparatorluğunun sınırları içerisindedir. Bölgenin 360 yılından itibaren ismi Leontopolis (Aslanlar Kenti) tir.

M.S 7. Y.yılda Bizans İmparatorluğu’nun taht kavgalarından yararlanmak isteyen Arap Müslümanlar, Anadolu’ya akınlar yapmışlardır. Türkler ise Konya’yı 1176 yılında başkent yapmalarına koşut olarak İsauria bölgesi Türk hâkimiyetine geçmiştir.

1400’ lü yılların başlarında Yalıhüyük (Yazıkolu) de hüküm süren Bozkır Bey, Leontopolis’e kendi adını vermiştir.

16. ve 17. Yüzyıllar, ‘Sırıstat’, ‘Silistat’, ‘Seriustat’ olarak da anılan, bu sözcüklere, anlam itibariyle yerleşkeden çıkarılan simli kurşun, altın ve gümüş

108 _{Mustafa Yılmaz, Ahmet Atalay, Osman Doğanay, Bozkır’ın Dünü ve Bu Günü Sempozyumu,}

madenlerini işleyen baş ustaya yani ‘Ser Usta’ya karşılık gelen isimdir, zannıyla birlikte, günümüzde bu coğrafya Bozkır olarak bilinmektedir. 109

1.1.1. Coğrafi Durumu

Bozkır ilçesi Konya’ya 116 km uzaklıktadır. Konya’nın güneyinde Konya’ya bağlı bir ilçe olmasına rağmen Akdeniz Bölgesi sınırları içerisinde yer alır. Denizden yüksekliği 1200 m’dir. Bozkır’ı doğudan Karaman ili, güneyden Hadim ilçesi ve Antalya ili, kuzeyden Çumra ile Akören ilçeleri ve batıdan Seydişehir, Ahırlı ve Yalıhüyük ilçeleri kuşatmaktadır.

Çarşamba çayı Bozkır’ı ikiye bölerek Çumra ovasına doğru akar. Konya’nın 31 ilçesinden biri olan Bozkır’ın yüzölçümü 1949 metrekaredir.

1.1.2. İklim Özellikleri

Torosların en yüksek kısımları bu bölgededir. Geniş ve yüksek yaylalar bu bölgeye hâkimdir.

Bozkır’ın iklimi, İç Anadolu ve Akdeniz iklimlerinin arasında geçiş iklim özelliği taşır. Kışlar kısmen ılık, genel olarak sert ve yağışlı, İlkbaharı ılık ve yağışlı, yazlar kurak ve sıcak, Sonbahar ise ılık ve yağışlı geçer. Genel olarak yıllık yağış miktarı metrekareye 640-650 kg civarındadır.

1.1.3. Ekonomik Durumu

Bozkır’ın ekonomisi ziraat ve hayvancılık temeline dayanır. Sanayi olarak, Konya Yolu üzerinde 60 dükkânlı Küçük Sanayi Sitesi mevcuttur. Küçük Sanayi Sitesinde; oto tamir ve bakımı, marangoz ile demir doğrama işleri uğraşan atölyeler mevcuttur.

Bozkır’da meyveciliğin özel bir yeri vardır. Elma en fazla yetiştirilen meyvedir. Amasya, Golden, Starking, İngiliz vs. cinslerinde 150.000 civarında elma ağacı mevcut olup, mevsim şartlarına göre yıllık ortalama 15 – 20 bin ton elma

üretilmektedir. Elmayı, bağcılık takip etmekte, son zamanlarda kiraz yetiştiriciliğine önem verilmektedir.

Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği de mevcuttur. İlçede 5320 adet küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Bölgenin yüksek yerlerinde arıcılık da yapılmaktadır.

1.1.4. İdari Yapısı

Bozkır Konya’nın 31 ilçesinden biridir. Cumhuriyet, Demirasaf ve Yukarı mahalle olmak üzere üç büyük mahallesi, 10 kasabası ve 38 köyü vardır. Konya merkeze 116 km’dir.

1.1.5. Nüfus ve Göç

Bozkır nüfusu, 2010 yılı adrese dayalı nüfus sayımına göre, 31.095 kişidir. Bu nüfusun 23.764’ü köy ve kasabalarda oturmaktadır. Merkez İlçe nüfusu ise 7.331’dir.110 Merkez nüfusunun 3612’si erkek, 3719’u kadındır.

Bölgenin genel hatları ile dağlık bir arazi yapısına sahip olması, ekim yapılabilecek arazinin yetersizliği, sanayi bölgesine sahip olmaması nedeni ile bölge geneli yurt dışı ve yurt içine göç vermektedir. Göçler, genellikle yurt dışı için Almanya, Fransa ve Hollanda, yurt içinde ise İstanbul, Konya illerinedir. Mevsimlik işçi olarak Bursa, Isparta Aydın Muğla, Iğdır ve Niğde’ye muvakkat göç vermektedir.

1.1.6. Eğitim Durumu

Bozkır merkezde, dört ilköğretim okulu, kız ve erkek olmak üzere iki teknik lise, bir Anadolu bir de imam hatip lisesi mevcuttur, böylelikle liselerin toplamı da dörttür. Selçuk üniversitesine bağlı Bozkır Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır.

Bozkır merkez, kasaba ve köylerinde okuyan öğrenci sayısı, 1060 ile ortaokul, 3859 ile ilköğretim öğrencilerinden oluşmaktadır.

1.1.7. Dini Yapı

Bozkır İlçesi Türklerin Anadolu’daki varlıklarının bütün izlerini taşıyan; Büyük Selçuklular, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinin yerleşim, bilim-sanat ve uygarlıklarına sahne olmuş bir bölgededir.111

Bazı kaynaklara göre, Cumhuriyet öncesi dönemde Bozkır’ın Karacahisar, Karacaardıç, Üçpınar, Dere ve Ahırlı gibi köy ve kasabalarında medreseler (yüksekokul ve fakülte düzeyinde) vardı. O dönemin medreselerinde tefsir, hadis, akaid, şifa-i şerif, kuduri, halebî, mülteka, molla cami, izhar, kafiye, isagoji (mantık) gibi ders ve ders kitapları okutulmaktadır.112

Bozkır’la ilgili dikkat çeken bir başka konu da; Bozkır’daki okul ve öğrenci sayısının Konya’nın diğer ilçelerindeki okul ve öğrenci sayılarına göre fazla olmasıdır. Bazı yıllarda, Bozkır’daki okul ve öğrenci sayısı Konya merkezindeki okul ve öğrenci sayısından bile fazladır. Mesela, 1875 yılında, Konya merkezinde 272 kız öğrenci varken, aynı yıl Bozkır’da 1614 kız öğrenci vardır. Yine o zaman Konya’da 34 ilkokul varken, bu sayı Bozkır’da 91’dir.113

Esas itibariyle yukarıdaki veriler ele alındığında, yapılan saha çalışmasında, din ve eğitim arasındaki bağıntı da bir noktaya kadar ele alınmış olacaktır. Dini inanışın folklorik ve idrak düzeyi hakkında kısmi bir bilgi edinmek böylelikle mümkün olabilecektir.

111 _{Mustafa Yılmaz, A. Atalay, O. Doğanay, a.g.e, s.261}

112 _{Mustafa Yılmaz, A. Atalay, O. Doğanay, a.e, s. 266}

1.2. ÖRNEKLEMİN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ