Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek ile Ġlgili Yurt Ġçi ve Yurt DıĢı Ġlgil

Çok boyutlu algılanan sosyal desteği etkileyen faktörlerle ile ilgili pek çok araĢtırma yapılmıĢtır.

Bauman, Wang, DeLeon, Kafentzis, Zavala-Lopezve Lindsey (2004) tarafından yapılan çalıĢmada, üniversite çiftlerinin sosyal destek kaynakları incelenmiĢtir. AraĢtırmanın sonucunda, sosyal destek puanları ile çiftlerin akademik baĢarı puanları arasındaki iliĢki incelendiğinde, sosyal destek puanları yüksek olan çiftlerin akademik baĢarılarının da yüksek olduğu görülmüĢtür. Bir baĢka deyiĢle, algılanan sosyal desteğin düzeyi yükseldikçe akademik baĢarı puanları da yükselmiĢtir.

Levitt, Levitt, Bustos, Crooks, Santos, Telan, Hodgetts ve Milevsky (2005) tarafından yapılan çalıĢmada, çocukluktan ergenliğe geçiĢte sosyal destek kaynakları ve bunların uyuma etkilerini incelemeyi hedeflenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda elde edilen bulgular, yakın arkadaĢların ve aile sosyal destek kaynakları içerisinde en önemlileri olduğuna iĢaret etmiĢtir. Bu bulguya ek olarak, arkadaĢlardan ve aileden algılanan sosyal desteğin, uyumu olumlu yönde etkilediği tespit edilmiĢtir.

Young, Berenson, Cohen ve Garcia (2005) tarafından yapılan çalıĢmada, depresyon ile akranlardan ve aileden algılanan sosyal destek arasındaki iliĢkiyi incelenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda; akranlardan ve aile algılanan sosyal desteğin ergenlerin gelecekteki depresyon düzeylerini tanılamada yardımcı olduğu saptanmıĢtır.

Ray ve Elliot (2006) tarafından yapılan bir çalıĢmada, algılanan sosyal destek, sosyal yetenekler, benlik kavramı, sosyal uyum ve akademik baĢarı arasındaki iliĢki incelenmiĢtir. AraĢtırma sonucuna göre bütün grupların, sosyal yeteneklerde farklı düzeylerde olduğunu görülmüĢtür. Örneğin, yüksek akademik baĢarıya ve yüksek davranıĢ yeterliklerine sahip olan çiftlerin sosyal yeteneklerinin, diğerlerine göre anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiĢtir.

Hunter ve Borg (2006) tarafından yapılan bir çalıĢmada, 9 ile 14 yaĢ arası çiftlerin, okulda maruz kaldıkları zorbalık ve algıladıkları sosyal destek arasındaki iliĢki

75

araĢtırılmıĢtır. AraĢtırma sonucu elde edilen bulgular, bütünsel anlamda değerlendirildiğinde, zorbalığa maruz kalan çiftlerin büyük bir çoğunlukla öğretmenlerinden ve ailelerinden destek aldıkları tespit edilmiĢtir.

Klineberg, Clark, Bhui, Haines, Viner, Head, Woodley-Jones ve Stansfeld (2006) tarafından yapılan bir çalıĢmada, psikolojik bunalımlarla iliĢkisi ve sosyal desteğin etnik gruplara göre çeĢitleri araĢtırılmıĢtır. AraĢtırma sonucu yapılan analizlerde, erkek çiftlerin, kız öğrencilere göre arkadaĢlarından daha az destek aldıkları anlaĢılmıĢtır. Öte yandan, etnik gruplar arasında, aileden alınan sosyal destek bakımından anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiĢtir. Bununla birlikte, sosyal desteğin düzeyi düĢtükçe psikolojik bunalımlarında arttığı görülmüĢtür.

Ramsay, Jones ve Barker (2007) tarafından yapılan çalıĢmada, uyum ile sosyal destek kaynakları (eĢ, aile, arkadaĢlar ve profesyonel destek sağlayıcılar ), sosyal destek türleri (duygusal, pratik, bilgisel ve sosyal arkadaĢlık ), sosyal destek düzeyleri ve sosyal destek düzeylerinden alınan doyum arasındaki iliĢki incelenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda, uyum düzeyleri yüksek olan çiftlerin düĢük olanlara göre daha fazla arkadaĢ desteği algıladıkları bulgulanmıĢtır. Bunların yanında, öğrenciler, duygusal, pratik ve bilgisel destekten daha fazla hoĢlandıklarını belirtmiĢlerdir. Çiftlerin, uyum düzeyleri, algıladıkları destek düzeyleri, destek kaynakları ve destekten aldıkları doyum düzeyleri arasında iliĢki olduğu görülmüĢtür. Destek kaynakları arasında, arkadaĢlardan algılanan desteğin, duygusal destekte ilk sırada yer aldığı; bilgisel destekte, profesyonel destek sağlayıcıların (danıĢmanlar, eğitimciler vb.) ve arkadaĢların birlikte birinci sırada yer aldığı; sosyal grup arkadaĢlığının ise üniversitenin birinci yılında, sosyal destek kaynağı olarak görülmediği saptanmıĢtır.

Jackson, Tucker ve Herman (2007) tarafından yapılan çalıĢmada, sosyal destek, sağlıkla ilgili öz yeterliğin, sağlık değeri ve sağlıklı yaĢam biçimini desteklemedeki rolü araĢtırılmıĢtır. AraĢtırma sonucunda, sağlık değeri ve sağlıkla ilgili öz yeterliğin, sağlıklı yaĢam biçimini yordadığı bulgulanmıĢtır. Aile ve arkadaĢtan alınan sosyal desteğin ise sağlıklı yaĢam biçimi ile anlamlı bir iliĢkisinin olmadığı görülmüĢtür. Bunların yanında, yaĢarttıkça algılanan sosyal desteğin düzeyinin düĢtüğü saptanmıĢtır.

Friedlander, Reid, Shupak ve Gribbie (2007) tarafından yapılan bir çalıĢmada, benlik saygısı ve stresin, sosyal destek, çiftlerin üniversiteye uyumlarına etkileri

76

incelenmiĢtir. Elde edilen bulgular, arkadaĢlardan algılanan sosyal destek arttıkça çiftlerin okula uyumlarının olumlu yönde etkilendiğini ortaya koymuĢtur. Bununla birlikte, stres düzeyi düĢtükçe ve benlik saygısı arttıkça yine okula uyumun olumlu yönde geliĢtiği tespit edilmiĢtir.

Altay (2007) tarafından yapılan çalıĢmada, okul yöneticilerinde çok boyutlu algılanan sosyal destek ve mesleki tükenmiĢlik arasındaki iliĢkinin araĢtırılması hedeflenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda, okul yöneticilerinin yaĢ ve cinsiyet değiĢkenlerine göre fark olmadığı görülmüĢtür.

TaĢdan, (2008) tarafından yapılan çalıĢmada, Türkiye'deki kamu ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre; okulun örgütsel değerleri ile öğretmenlerin bireysel değerleri arasındaki uyum düzeyini ortaya koyarak, bu uyum düzeyiyle algıladıkları sosyal destek düzeyi ve öğretmenlerin iĢ doyumu arasındaki iliĢkiyi tespit etmesi hedeflenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda, kamu ve özel ilköğretim okullarında öğretmen ve okul arasındaki değer uyum düzeyi ile öğretmenlerin iĢ doyum düzeyi orta düzeyde, pozitif yönde ve anlamlı bir iliĢki içerisindedir. Kamu ve özel ilköğretim okullarında değer uyum düzeyi yüksek olan öğretmenlerin, iĢ doyum düzeyleri de yüksektir. Kamu ve özel ilköğretim okullarında öğretmenlerin bireysel değerleri ve okulun örgütsel değerlerinin uyum düzeyi ile öğretmenlerin algıladıkları mesleki sosyal destek düzeyi arasında düĢük düzeyde ve pozitif yönde bir iliĢki vardır. Kamu ve özel ilköğretim okullarında öğretmenler ve okul arasındaki değer uyum düzeyinin anlamlı yordayıcılarının iĢ doyumu, cinsiyet ve branĢ olduğu görülmektedir.

Roman, Cuestas ve Fenollar (2008) tarafından yapılan çalıĢmada, akademik baĢarı ve aileden alınan destek arasındaki iliĢkiyi incelemiĢlerdir. AraĢtırma sonucunda, aile desteğinin akademik baĢarı üzerinde olumlu yönde etkisinin olduğunu göstermiĢtir.

Gallagher ve Vella- Brodrick (2008) tarafından yapılan çalıĢmada, duygusal zekâ ve sosyal desteğin, kendini iyi hissetmeyi yordaması incelenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda, sosyal destek ve duygusal zekânın, kiĢilerin kendilerini iyi hissetmelerini ve yaĢamdan doyum sağlamalarını yordadığını göstermiĢtir. Bununla birlikte, sosyal destek, kiĢiler üzerindeki negatif etkileri yordarken, duygusal zekâ pozitif etkileri yordamıĢtır. Öte yandan, sosyal desteğin, kiĢilerin kendilerini iyi hissetmeleri için her zaman gerekli olmadığı saptanmıĢtır.

77

Caskey (2009) tarafından yapılan çalıĢmada, cinsiyet ile sosyal destek, kendini iyi hissetme ve akademik baĢarı arasındaki iliĢki incelenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda, sosyal desteğin toplam ölçek puanlarında ve arkadaĢtan algılanan sosyal destek düzeyi puanlarında, kızların erkeklere göre daha fazla sosyal destek algıladıklarını göstermiĢtir. Ancak okuldan ve aileden algılanan sosyal destek düzeylerinde cinsiyete göre farklılık oluĢmadığı saptanmıĢtır. Bunların yanı sıra, kızların algıladıkları sosyal destek düzeylerinin, akademik baĢarı puanlarıyla ve öz saygı düzeyleriyle pozitif yönde, olumsuz duygu düzeyleriyle ise negatif yönde iliĢkili olduğu görülmüĢtür. Erkeklerin akademik baĢarı puanları ve sosyal destek düzeyleri arasında ise anlamlı bir iliĢki tespit edilmemiĢtir. Öteyandan, erkeklerin algıladıkları sosyal destek düzeylerinin, özsaygı düzeyleriyle pozitif yönde iliĢkili olduğu belirlenmiĢtir.

KarataĢ,(2009) tarafından yapılan çalıĢmada, çok boyutlu algılanan sosyal destek düzeyi ve fiziksel engelli bireylerde depresyonu belirleme amacına yönelik olarak tanımlayıcı nitelik incelenmiĢtir. AraĢtırma sonucunda; aile desteği aylık ortalama gelirden, arkadaĢ desteği yaĢ, medeni durumdan, özel insan desteği yaĢ, medeni durum, algılanan ekonomik durumdan ve toplam sosyal destek puanı yaĢ, medeni durum, algılanan ekonomik durumdan etkilendiği sonucuna varılmıĢtır.

Bursa (2010) tarafından yapılan çalıĢmada, çok boyutlu algılanan sosyal destek alt boyutları ile öğretmenlerde tükenmiĢlik sendromunu oluĢturan, duygusal tükenme, duyarsızlaĢma, kiĢisel baĢarıda düĢme hissi ile arasındaki iliĢki araĢtırılmıĢtır. AraĢtırma sonucunda; sosyal destek düzeyi arttıkça tükenmiĢliğin azaldığı, sosyal destek düzeyi azaldıkça tükenmiĢliğin arttığı tespit edilmiĢtir.

Tarhan (2012) tarafından yapılan çalıĢmada, iliĢkisel bir tarama modeli uygulanmıĢtır. AraĢtırmanın sonucunda, demografik değiĢkenler açısından incelendiğinde; doğum sırası ve ailenin aylık toplam gelirinin çiftlerin Sürekli Umut Ölçeği (SUÖ) puanı üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olmadığı belirlenmiĢtir. AraĢtırmanın nicel bulgularına göre cinsiyet SUÖ puanı üzerinde anlamlı bir etkiye sahip değilken, odak grup görüĢmelerinde toplumsal cinsiyet rolleri nedeni ile cinsiyetin umut üzerinde etkili olabileceği ifade edilmiĢtir. AraĢtırma sonuçlarına göre GenellenmiĢ Özyetkinlik Beklentisi Ölçeği puanının SUÖ puanının yordama gücünün yüksek, Sıfatlara Dayalı KiĢilik Testi puanlarının SUÖ puanını yordama gücünün orta düzeyde, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği puanlarının SUÖ puanını yordama gücünün zayıf olduğu belirlenmiĢtir

78

BÖLÜM III