Ticari ve diğer alacaklar ile ticari ve diğer borçlar dışında kalan ve aşağıdaki ölçütlerin tamamını sağlayan borçlanma araçları itfa edilmiş değeri üzerinden ölçülür:
a) Borç verene, borçlanma aracının düzenlendiği para birimi üzerinden aşağıdaki getirilerden birini sağlamaktadır:
(i) Sabit bir tutar, (ii) Sabit bir getiri oranı,
(iii) Kote edilmiş veya gözlemlenebilir bir faiz oranına (LIBOR gibi) eşit değişken bir getiri oranı veya
(iv) Her iki oranın pozitif olması şartıyla değişken ve sabit bileşenlerden oluşan bir getiri oranı (örneğin LIBOR artı % 2 faiz oranı).
b) Borç verenin anapara tutarını kaybetmesi veya cari dönem veya önceki dönemlerle ilişkilendirilebilecek faiz tutarını elde edememesi ile sonuçlanabilecek herhangi bir sözleşme hükmü bulunmamaktadır. Borçlanma aracının ödeme önceliğinin diğer borçlanma araçlarından sonra gelmesi, bu tür bir sözleşme hükmüne örnek değildir.
c) Borçlanma aracına ilişkin sözleşme hükümleri gelecekteki olaylara bağlı değildir.
İhraç edenin (borçlananın) borcunu önceden ödemesine veya finansal araç sahibinin (borç verenin) ihraç edene finansal aracı vadeden önce geri satmasına izin veren veya zorunlu kılan sözleşme hükümleri, aşağıdaki amaçlara yönelik olmadığı sürece, gelecekteki olaylara bağlı değildir:
(i) İhraççının veya finansal aracın kredi riskindeki değişikliklere (örneğin temerrüde, kredi notu düşüklüğüne veya krediye ilişkin taahhüdün ihlaline) veya ihraççının kontrolündeki değişikliklere karşı borç verenin korunması (ii) Borç verenin veya ihraççının ilgili vergi mevzuatı veya yasalardaki
değişikliklere karşı korunması.
ç) (a) bendinde açıklanan değişken getiri oranı ve (c) bendinde açıklanan peşin ödeme hükümleri dışında, herhangi bir şarta bağlı getiri veya geri ödeme hükmü yoktur.
Açıklama:
Bir borçlanma aracına ilişkin nakit akışlarının 9.11 paragrafında tanımlanan şekilde bir anapara ve bu anaparaya dayalı bir faiz bileşeninden oluşması durumunda bu borçlanma aracı itfa edilmiş değeri üzerinden ölçülmektedir. Eğer bir finansal araçtaki nakit akışları anapara ve faizden oluşmuyorsa, bu finansal aracın itfa edilmiş değeri üzerinden ölçülmesi uygun olmayacaktır. Bunun nedeni itfa edilmiş değerin hesaplanmasında kullanılan etkin faiz yönteminin temel amacı anapara ve faize ilişkin nakit akışlarının, belirlenen faiz oranı kullanılarak dönemlere dağıtılmasıdır. Dolaysıyla anapara ve faize dayalı olmayan nakit akışı içeren finansal araçlar borçlanma aracı değil başka finansal araç sınıfına dâhil olacak ve itfa edilmiş değeri yerine farklı bir değerleme yöntemiyle değerlenecektir.
Bir borçlanma aracındaki faize ilişkin nakit akışları borçlanma aracını ihraç eden tarafından elde edilen tutarla (yani anapara tutarıyla) doğrudan ilişkilidir çünkü faiz
temel olarak, paranın zaman değeri ve ihraç edene ilişkin kredi riskinin dikkate alınmasıyla hesaplanır. Kredi riski, finansal aracın taraflarından birinin, diğer tarafın yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle finansal bir zarara uğraması riskidir (örneğin tahvil ihraç eden tarafın hamiline ödeme yapmaması). Bununla birlikte, borçlanma aracının sağladığı getirinin sadece anaparaya dayalı bir faizden sağlanması gerekmektedir. Bu nedenle paragraf 9.11’de yer alan hüküm borçlanma aracının getirisinin kote edilmiş veya gözlemlenebilir bir faiz oranına dayanması gerektiğini vurgulamaktadır. Sonuç olarak bir borçlanma aracına ilişkin ödenecek veya alınacak nakit akışlarını önemli derecede etkileyen, paranın zaman değeri veya kredi riski dışında, bir unsurun söz konusu olması durumunda bu finansal araç borçlanma aracı niteliğinde olmayacaktır.
Bir borçlanma aracının paragraf 9.11(a)’da yer alan kriteri sağlaması için sabit bir tutarda, sabit bir oranda veya kote edilmiş veya gözlemlenebilir bir faiz oranına (örneğin LİBOR veya EUROBOR) eşit değişken bir oranda getiri sağlaması gerekmektedir. Bu tür borçlanma araçlarında ödeme tutarları ve ödeme tarihleri sözleşme koşullarında belirtilmektedir. Borçlanma araçlarının vade tarihleri genellikle sabittir. Bu şekilde borçlanma aracının nakit akışlarının tutar ve zamanlamasının belirlenmiş olması etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanan itfa edilmiş değerin belirlenmesi açısından önemlidir. Kote edilmiş veya gözlemlenebilir bir faiz oranı dışında başka bir endeks veya orana (örneğin fiyat endeksi, emtia endeksi veya enflasyon oranı gibi) dayanan bir getirinin söz konusu olması durumunda 9.11(a)’daki kriter sağlanamamış olacak ve söz konusu finansal araç itfa edilmiş maliyeti üzerinden ölçülemeyecektir.
Bir finansal aracın paragraf 9.11(b)’de belirtilen şekilde hamilin anapara ve faizi elde edememesine neden olacak sözleşme şartları taşıması durumunda söz konusu finansal aracın hamiline sabit veya değişken bir getiri sağlamasına ilişkin bir belirsizlik ortaya çıkar. Dolayısıyla böyle bir finansal aracın itfa edilmiş değeri üzerinden ölçülmesi uygun olmaz. İhraççının kâr veya zararına dayalı bir finansal araç bu tür bir finansal araca önek olarak gösterilebilir. Ancak, taraflardan birinin ödeme yapmamasına ilişkin önemli bir riskin mevcut olması bir finansal aracın 9.11 paragrafındaki kriteri yerine getiremeyeceği anlamına gelmemektedir. Bir finansal aracı ihraç eden tarafın finansal sorunları nedeniyle ödeme yapamayacak olması 9.11 (b) paragrafındaki kriterin sağlanması için engel teşkil etmez.
Bir borçlanma aracında (örneğin bir kredi sözleşmesinde) borçlu olan tarafın erken ödeme yapma opsiyonunun bulunması bu borçlanma aracının paragraf 9.11 kapsamında değerlendirilmesine engel değildir. Paragraf 9.11(c)’deki hükmün karşılanması için, erken ödeme tutarının henüz ödenmemiş olan anapara ve faizin önemli bir kısmına eşit olması gerekmektedir. Bu erken ödeme sonucunda finansal aracından vadesinden önce ödemesinden ötürü hamilin katlandığı zararının borçlu tarafından telefi edilmesi gerekebilir. Ancak erken ödeme opsiyonunun gelecekteki bir koşullu olaya bağlanması durumunda bu borçlanma aracı paragraf 9.11(c)’deki kriteri sağlamayacaktır. Bu tür gelecekteki şarta bağlı olaylara örnek olarak şunlar verilebilir;
borçlanma aracı ihraççısının gelecekte halka açılması, belirli bir fiyat endeksinde
gelecekte belirli bir oranda düşüş olması, ihraççı ile başka bir tarafın işletme birleşmesi kapsamında bir araya gelmesi.
Paragraf 9.11(a)’da belirtilen değişken faiz oranı veya paragraf 9.11(c)’de belirtilen erken ödeme koşulu dışında herhangi bir şarta bağlı getiri veya ödemenin söz konusu olması, hamilin kote edilmiş veya gözlemlenebilir bir faiz oranına dayalı değişken veya sabit bir getiri sağlayacağına ilişkin belirsizlik ortaya çıkarır. Bu nedenle bu tür durumların varlığı söz konusu olduğunda paragraf 9.11(d) uyarınca finansal araç itfa edilmiş değeri üzerinden ölçülememektedir.