Bitki Örtüsü ve Arazi Kullanımı Özellikleri

Arazi kullanım kabiliyet sınıfları ayırt edilirken dikkate alınan parametrelerden bir diğeri ise bitki örtüsü ve arazi kullanımı özellikleridir. Arazi kullanım kabiliyet sınıflarının ayırt edilmesinde sahanın asli (doğal) bitki örtüsü ve arazi kullanımı özellikleri anahtar role sahiptir. Örneğin; Eğim değerinin oldukça yüksek olduğu ormanlık alanların yer aldığı araziler VII. Sınıf arazi olarak ayırt edilmektedir.

2.6.1.Bitki Örtüsü Özellikleri

Ġnceleme alanlarımızı oluĢturan Edremit ve Zeytinli çayı havzaları birbirine komĢu iki havza olmasına rağmen doğal bitki örtüsü açısından farklılıklar göstermektedir. Her iki havzada da Akdeniz Ġklimi hakim durumdadır. Ancak Zeytinli Çayı Havzası‟nda yükselti ve bakı özelliklerine bağlı artan nemlilik Ģartları ve Zeytinli Çayı‟nın kaynaklarını aldığı Kazdağı ve Kazdağı kütlesinin kuzeydoğu uzantısını oluĢturan Gürgen Dağı‟nın zirvelerinin Akdeniz Ġklimi ve Marmara GeçiĢ Ġklimi‟ni birbirinden ayıran doğal bir sınır konumunda olması, Zeytinli Çayı Havzası‟ndaki biyolojik çeĢitliliği Edremit Çayı Havzası‟na oranla arttırmıĢtır. Kazdağı kütlesinin güney yamaçlarında 1350 m‟lere kadar Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesi‟ne ait kurak ormanlar yayılıĢ göstermektedir. Edremit Çayı Havzası‟nda maksimum yükselti 1212 m‟dir. Buna bağlı olarak Edremit Çayı Havzası tamamen Akdeniz Fitocoğrafya bölgesinde yer almaktadır. Zeytinli Çayı Havzası da Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesi‟nde yer almaktadır. Ancak Zeytinli Çayı Havzası‟nda yükselti ve bakı özelliklerine bağlı olarak vadi içlerinde kuzey bakılı yamaçlarda ve Zeytinli Çayı‟nın kaynaklarını aldığı Kazdağı ve Gürgen Dağı‟nın zirvelerinde Avrupa- Sibirya Fitocoğrafya Bölgesi‟nin, Öksin Fitocoğrafya Bölümü‟ne ait bitki toplulukları da gözlemlenmektedir (Çırak, 1991).

Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesi‟nde, sıcaklık isteği fazla, ıĢığı seven, sert yapraklı, kurakçıl, bütün yıl boyunca yeĢil ağaç ve çalı toplulukları hakimdir. Avrupa-Sibirya Fitocoğrafya Bölgesi‟nin, Öksin Fitocoğrafya Bölümü‟nde ise yağıĢ isteği fazla, nemcil, kıĢ aylarında yaprak döken ağaç ve çalı toplulukları hakimdir.

Ġnceleme alanları içerisinde Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesi‟ne ait olan kurak ormanlar çok geniĢ bir yayılıĢ alanına sahiptir. Kurak ormanları, kızılçam (Pinus

brutia), karaçam (Pinus nigra), fıstıkçamı (Pinus pinea), palamut meĢesi (Quercus ithaburensis) saçlı meĢe (Quercus cerris), sapsız meĢe (Quercus patraea), macar

meĢesi (Quercus frainetto) ve mazı meĢesi (Quercus infectoria) oluĢturmaktadır (Çırak 1991). Kurak ormanların tahrip edildiği yerlerde maki formasyonu yayılıĢ gösterir. Ġnceleme alanında gözlemlenen maki türlerini defne (Laurus nobilis), Delice (Olea europea), yasemin (Jasminum), erguvan (Cercis siliquastrum), katırtırnağı (Spartium junceum), laden (Cistus salviifolius, C. creticus), menengiç (Pistacia

terebinthus), sakız (Pistacia lentiscus), mersin (Myrtus communis), tesbih (Styrax officinalis) ve katran ardıcı (Juniperus oxycedrus) oluĢturmaktadır.

Ġnceleme alanlarımızda kıyıdan itibaren kıyı kumulları ile bataklık sahaların hemen üzerinden baĢlaması gereken kurak ormanlar günümüzde her iki havzada da ortalama 350 m‟ler civarından baĢlamaktadır. Akdeniz Ġkliminin klimaks ağacı olan Kızılçamlar 800 m‟lere kadar kurak ormanların hakim elemanını oluĢturmaktadır. Bu kesimde kızılçamlar (Pinus brutia) ile birlikte yer yer palamut meĢesi (Quercus

ithaburensis), mazı meĢesi (Quercus infectoria) ve tüylü meĢe (Quercus pubescens)

‟de gözlemlenir (Efe vd., 2012). 600-800 m‟ler arasında karaçamlar (Pinus nigra) hâkim olmakla birlikte kızılçamlar da önemli yer tutmaktadır. 800m‟lerden sonra kızılçamlar ortadan kalkar. Karaçam ormanları nemli orman sınırına kadar yoğun bir Ģekilde devam eder. Yükseldikçe sıcaklığın azalmasına bağlı olarak akarsu kabul havzalarına rastlayan kesimlerde karaçamların arasına karıĢan saçlı meĢe, sapsız meĢe ve macar meĢesi gibi ağaçlarla birlikte üvez (Sorbus torminalis), yabani erik (Prunus divericata), yabani gül (Rosa canina), sumak (Rhus coriaria), katran ardıcı (Juniperus oxycedrus), geyik dikeni (Crataegus orientalis), tesbih (Styrax officinalis) ve adaçayı (Salvia officinalis) gibi çalılar da gözlemlenir. 1350m‟lerden itibaren karaçam topluluklarının arasında yer yer kayın (Fagus orientalis), titrek kavak (Populus tremula) ve kazdağı göknarı (Abies equi-trojani) gibi ağaçlarda gözlemlenmektedir. Kayınlar daha çok kuzey bakılı çok dik yamaçlarda

gözlemlenmektedir (Çırak 1991). Ekosistemin zirve kesiminde bodur karaçamların araya serpildiği polster bitkilerle karıĢık halde bulunan otsu vejetasyonun hakim olduğu pseudo alpin kat yer almaktadır (Efe vd., 2012).

2.6.2.Arazi Kullanımı Özellikleri

Ġnceleme alanlarında tespit edilen arazi kullanım türleri; orman formasyonu, çalı formasyonu, mera, iĢlemeli tarım, özel ürün, yerleĢim yerleri, bataklık ve kullanım dıĢı alanlardır (ġekil 29 ve ġekil 30). Edremit ve Zeytinli Çayı havzalarının mevcut arazi kullanım türlerinin alansal ve oransal dağılımını ayrı ayrı değerlendireceğiz. Orman formasyonunu oluĢturan alanlar Edremit Çayı Havzası‟nda 38,1 km2 ile havzanın %31,6‟sını oluĢtururken Zeytinli Çayı Havzası‟nın 111,1 km2 ile %79,5‟ini oluĢturmaktadır. Çalı formasyonunu oluĢturan alanlar Edremit Çayı Havzası‟nın 3,2 km2

ile %2,7‟sini oluĢtururken Zeytinli Çayı Havzası‟nın 1,8 km2 ile %1,3‟ünü oluĢturmaktadır. Mera alanları Edremit Çayı Havzası‟nın 3,3 km2

ile %2,7‟sini oluĢtururken Zeytinli Çayı Havzası‟nın 3,4 km2

ile %2,4‟ünü oluĢturmaktadır. ĠĢlemeli tarım arazileri Edremit Çayı Havzası‟nın 7,8 km2

ile %6,5‟ini oluĢtururken Zeytinli Çayı Havzası‟nın 0,7 km2

%0,5‟ini oluĢturmaktadır. Özel ürün arazileri (zeytin, mandalina, incir, limon, portakal bahçeleri, vb., gibi) Edremit Çayı Havzası‟nın 57,3 km2

ile %47,6‟sını oluĢtururken Zeytinli Çayı Havzası‟nın 18,6 km2

ile %13,3‟ünü oluĢturmaktadır. YerleĢim yerleri Edremit Çayı Havzası‟nın 8,2 km2

ile %6,8‟ini oluĢtururken Zeytinli Çayı Havzası‟nın 2,5 km2 ile %1,8‟ini oluĢturmakladır. Kullanım dıĢı alanlar (çıplak alanlar, akarsu yatağı, bataklık alan) Edremit Çayı Havzası‟nın 1,9 km2

ile %1,6‟sını oluĢtururken Zeytinli Çayı Havzası‟nın 1,7 km2

ile %1,2‟sini oluĢturmaktadır. Su yüzeyleri (yangın söndürme havuzları) Edremit Çayı Havzası‟nın 0,6 km2

ile %0,5‟ini oluĢtururken Zeytinli Çayı Havzası‟nın 0,002 km2

ile %0,001‟ini oluĢturmaktadır. Maden alanı ise Edremit Çayı Havzası‟nın 0,1 km2

ile %0,1‟ini oluĢturmaktadır (Çizelge 12 ve Çizelge 13).

Çizelge 12:Zeytinli Çayı Havzası'nın Arazi Kullanım Türlerinin Alansal ve Oransal Dağılımı

Arazi Kullanım Türü Alan (km2) Oran (%)

Özel Ürün 18,6 13,3 ĠĢlemeli Tarım 0,7 0,5 Orman Formasyonu 111,1 79,5 Çalı Formasyonu 1,8 1,3 Mera 3,4 2,4 YerleĢme 2,5 1,8 Kullanım DıĢı Alan 1,7 1,2 Su Yüzeyleri 0,002 0,001 Toplam 137,8 100

Çizelge 13: Edremit Çayı Havzası'nın Arazi Kullanım Türlerinin Alansal ve Oransal Dağılımı

Arazi Kullanım Türü Alan (km2) Oran (%)

Özel Ürün 57,3 47,6 ĠĢlemeli Tarım 7,8 6,5 Orman Formasyonu 38,1 31,6 Çalı Formasyonu 3,2 2,7 Mera 3,3 2,7 YerleĢme 8,2 6,8 Kullanım DıĢı Alan 1,9 1,6 Su Yüzeyleri 0,6 0,5 Maden 0,1 0,1 Toplam 119,9 100

ġekil 30: Edremit Çayı Havzası'nın Arazi Kullanımı Haritası (2018)