BIST Kurumsal Yönetim Endeksi

Ülkemizde kurumsal yönetime ilişkin ilkeler SPK’ca belirlenmekle birlikte kurumsal yönetim derecelendirmesi BIST tarafından 31.08.2007’de yapılmaya başlanmıştır. Bu doğrultuda Kurumsal Yönetim Endeksi (XKURY) oluşturulmuş böylece hangi şirketlerin kurumsal yönetim ilkelerini benimseyip uyguladığının tespiti ve yatırımcıların bu konuda bilgilendirilmesi yoluna gidilmiştir (Oral vd., 2017: 129).

Buna göre SPK’ca belirlenmiş kurumsal yönetim ilkelerini benimseyen ve uygulayan şirketler endekslenmektedir. Derecelendirme 1 ila 10 arasında bir değer belirlenerek yapılmakta ve uyum notu en az 7 olan şirketler endekse alınmaktadır. Böylece bu şirketlerin fiyat ve getiri performansları ölçülmektedir (Oral vd., 2017:129).

Bugün itibariyle Kurumsal Yönetim Endeksinde 47 işletme mevcuttur. Bu işletmeler aşağıdaki tabloda sıralanmıştır:

Tablo 1: BIST Kurumsal Yönetim Endeksinde Yer Alan Şirketler ¹¹

AGHOL AG ANADOLU GRUBU

AEFES ANADOLU EFES BİRACILIK VE MALT SANAYİİ A.Ş.

ARCLK ARÇELİK A.Ş.

ASELS ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

AYGAZ AYGAZ A.Ş.

CCOLA COCA-COLA İÇECEK A.Ş. CRDFA CREDITWEST FAKTORİNG A.Ş.

DOHOL DOĞAN ŞİRKETLER GRUBU

36 DOAS DOĞUŞ OTOMOTİV SERVİS VE

TİCARET A.Ş.

IHEVA İHLAS EV ALETLERİ İMALAT SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

IHLAS İHLAS HOLDİNG A.Ş.

LOGO LOGO YAZILIM SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

TRCAS TURCAS PETROL A.Ş. TUPRS TÜPRAŞ-TÜRKİYE PETROL RAFİNERİLERİ A.Ş.

PRKAB TÜRK PRYSMİAN KABLO VE SİSTEMLERİ A.Ş.

TTKOM TÜRK TELEKOMÜNİKASYON A.Ş.

TTRAK TÜRK TRAKTÖR VE ZİRAAT MAKİNELERİ A.Ş.

GARAN TÜRKİYE GARANTİ BANKASI A.Ş.

HALKB TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş. TSKB TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş.

Bu tip endeksler küresel piyasalardaki rekabet ortamında yatırımcıyı cezbetmek için önemli birer aygıt haline gelmiştir (Toraman ve Abdioğlu, 2008:108).

37 İKİNCİ BÖLÜM

ŞEFFAFLIK İLKESİ BAĞLAMINDA KAMUNUN AYDINLATILMASI

Şeffaflık kurumsal yönetim modelinin bir unsuru olduğu kadar aynı zamanda bir sonucudur. Sermaye piyasalarında şeffaflığın temin edilmesi tüm taraflar ve bizatihi ekonomi açısından hayati önem taşır. Bu noktada karşımıza kamunun aydınlatılması kavramı çıkmaktadır.

2.1. Sermaye Piyasalarında Şeffaflık Ve Kamuyu Aydınlatma Kavramı

1800’lü yıllarda İngiltere’de ortaya çıkan kamuyu aydınlatma kavramı kurumsal yönetim anlayışına hâkim olan şeffaflık ilkesinin önemli bir uzantısıdır. ABD’de Menkul Kıymetler Kanunu ve ülkemizde de Sermaye Piyasası kanunu ile mevzu kaynaklarda da kullanılmaya başlanmıştır (Fertekligil,2000:278).

Kamuyu aydınlatma, kurumsal şeffaflık ilkelerine uygun olarak sermaye piyasalarını düzenleyici kurumların zorunlu tuttuğu finansal bilgilerin ve bu bilgilerin dışında kalan diğer finansal ve finansal olmayan bilgilerin, şirketler tarafından kamuya açık ve anlaşılır bir şekilde sunulmasıdır (Arsoy,2008).

Kamuyu aydınlatma ilkesinin bir başka tanımı ise “Ortaklık pay sahipleri ve alacaklıların çıkarlarını korumaya ve haklarını bilinçli ve etkili bir şekilde kullanmaya yardım eden; gelecekteki pay ve tahvil sahiplerinin ve sermaye piyasasının diğer ilgililerinin aldatılmalarını önleyip, ortaklık yararına kazanılmalarını sağlayan; özel ekonomik gücün milli ekonominin gereklerine ve faydasına uygun çalışmasını gerçekleştiren, gerek iç gerekse dış denetimi kapsamı içine alan ilkelerin tümüdür”

(Tekinalp, 1979).

Kamuyu aydınlatma ilkesi ile ilgili olarak yapılan tanım ve değerlendirmelerde öne çıkan husus; bu ilkeler ile pay sahiplerinin ve diğer ilgililerin işletmenin içinde bulunduğu iktisadi ve ekonomik durum ile menfaat ilişkileri hakkında gerçek, açık, tam ve yeterli bilgi sahibi olmaları suretiyle korunmalarının, işletme hakkında sağlıklı

38 bir yargıya varmalarının ve haklarını bilinçli bir şekilde kullanmalarının amaçlanmasıdır (Kaya, 2001).

Şeffaflık ve kamuyu aydınlatma, birbirini karşılıklı olarak etkileyen kavramlardır.

Şirkette şeffaflık kültürü daha çok benimsendikçe, açıklanan bilgilerin niteliği ve niceliği de artacaktır. Diğer yandan, özellikle sermaye piyasasında düzenleyici kurumlar tarafından açıklanması zorunlu bilgilerin formatı belirlendikçe, şirketlerin şeffaflık derecesi artacaktır. Kamuyu aydınlatmanın, sermaye piyasalarının gelişimi açısından önemi şu şekilde özetlenebilir:

 Kamuyu aydınlatma, yatırımcıların korunması için güçlü bir araçtır.

Sermayenin çekilmesine ve piyasalara olan güvenin artırılmasına yardımcı olur.

 Zayıf kamuyu aydınlatma, sermaye piyasalarında etik olmayan davranışlara ve piyasa bütünlüğünün bozulmasına neden olur. Bu durum sadece şirketlere değil, bir bütün olarak ekonomiye de zarar verir.

 Yetersiz ve açık olmayan bilgiler sermaye piyasasının işleyişine zarar vererek sermaye maliyetini artırabilir.

 Güvenilir ve zamanlı bilgi, şirket bünyesindeki karar alıcıların güvenini artırır ve doğrudan büyümeyi ve kârlılığı etkileyen başarılı şirket kararları almalarını mümkün kılar.

 Açıklanan bilgiler, şirketin hisse senedi fiyatına yaptıkları doğrudan etkinin yanında, şirket dışındaki karar alıcıların (menfaat sahipleri, yatırımcılar ve borç verenler), şirket ile ilgili bilgi toplama inisiyatiflerine etki ederek fiyatı dolaylı olarak da etkilerler.

 Açıklanan bilgilerin niteliği ve niceliği arttıkça, şirketin değeri hakkındaki belirsizlikler ortadan kalkar.

39

 Daha kaliteli kamuyu aydınlatma ile şirket daha uzun dönemli yatırımcıları çekebilir, daha geniş anlamda analiz imkânı sağlanır, yönetimin kredibilitesi ve hesap verebilirlik düzeyi artar (Coşkun, 2009).

Sermaye piyasasının oluşumunun temel kriterlerinden olan güven unsuru, kamuyu aydınlatma ilkesi sayesinde piyasada etkinlik ve istikrar sağlayarak fon arz ve talebini kolaylaştırıp, yatırımcıların daha güvenli buldukları ortama motive olmalarını sağlar.

Kamuyu aydınlatma ilkesi burada her şeyin açık olarak görülebilmesini sağlayan bir projektör görevini üstlenir. Kısacası kamuyu aydınlatma ile ilgililerin kamuoyuna yapacakları açıklamalar sayesinde yatırımcılara, yeterli düzeyde bilgi sahibi olarak, haklarını daha bilinçli ve rasyonel bir şekilde kullanmaları ve yatırım kararlarında haksız bir şekilde yanılgıya düşürülmemeleri amaçlanmaktadır.

Kamuyu aydınlatma kavramı pay sahiplerinin ve diğer tüm ilgililerin menfaat ve haklarını korumaya, bu kimselerin haklarını etkin bir şekilde kullanmalarını sağlamaya, ilerleyen zamanlarda şirket ile ilgili hak ve menfaat sahibi olma olasılığı bulunan kişileri bilgilendirmeye böylece hem ortaklıkların hem de genel olarak ekonominin korunmasına hizmet eden ilkeler bütününü ifade eder (Karslı, 1989:544).

Temel olarak kamunun aydınlatılması bu unsurları içermekle birlikte ortaklıkla ilgisi olsun olmasın tüm kamunun ortaklık hakkında bilgi sahibi olmasını temin amacıyla gerekli önlemlerin alınmasına dikkat edilmelidir. Bu kapsamda ortaklıkla ilgili olarak karlılık, büyüme, amortisman, nakdi olan olmayan giderler, şirket bölüm ve işlevleri, bölümler arası ilişkiler, muhasebe politikaları konularında bilgilendirme gerekmektedir (Ersoy, 2004).