AraĢtırmanın birinci alt amacı; “Öğrencilerin tasarruflu olmayı öğrenmelerinde etkili olan faktörlerin neler olduğunu ortaya koyarak, bu faktörler içinde eğitimin yerinin belirlenmesi” Ģeklinde belirlenmiĢtir.
AraĢtırmanın birinci alt amacına ulaĢabilmek maksadıyla ankete katılan öğrencilere ilgili sorular sorulmuĢtur. Seçeneklerde ise öğrencinin yaĢam alanında etkili olan; aile, okul, arkadaĢlar, TV-radyo-gazete, gibi etkenler sunulmuĢ, bu etkenlerin haricinde olabilecek etkenler için “Diğer” baĢlığı altında bir seçenek sunularak öğrencinin görüĢünü belirtmesine olanak sağlanmıĢtır.
Tablo-11 incelendiğinde, öğrencilerin tasarruflu olmayı öğrenmelerinde etkili olan faktörlerin neler olduğunu belirlemeye yönelik 6 adet soru sorulduğu görülmektedir. Bu sorular; günlük hayatta en çok kullanılan ve tasarruf gerektiren doğal ve beĢeri kaynaklardan yola çıkarak hazırlanmıĢtır.
Öğrencilerin sorulara verdiği cevaplar ve bu cevaplardan yola çıkarak hazırlanan bulgular ve yorumlar aĢağıda yer almaktadır. Tabloda yer alan ifadelerin yüzdelik dağılımları grafiklerle belirtilmiĢtir.
Tablo-11: Öğrencilerin Tasarruflu Olmayı Öğrenmelerinde Etkili Olan Faktörler Ġle Ġlgili GörüĢlerinin Frekans ve Yüzde Dağılımı
DeğiĢkenler Alt Kategoriler N % Toplam (N)
1- Su Kullanırken Tasarruflu Olmayı Öncelikle Nereden
Öğrendiniz?
1. Ailemden 387 77,7
498
2. ArkadaĢlarımdan - -
3. Okuldan 48 9,6
4. TV. Radyo, Ġnternet, Gazete vb. 27 5,4
5. Su Tasarrufu Yapmam 7 1,4
6. Diğer 29 5,8
2- Enerji Kullanırken Tasarruflu Olmayı Öncelikle Nereden
Öğrendiniz?
1. Ailemden 392 78,7
498
2. ArkadaĢlarımdan 1 0,2
3. Okuldan 61 12,2
4. TV, Radyo, Ġnternet, Gazete vb. 19 3,8
5. Enerji Tasarrufu Yapmam 3 0,6
6. Diğer 22 4,4
3- Zamanınızı Tasarruflu Kullanmayı Öncelikle Nereden
Öğrendiniz?
1. Ailemden 250 50,2
498
2. ArkadaĢlarımdan 7 1,4
3. Okuldan 173 34,7
4. TV, Radyo, Ġnternet, Gazete vb. 4 0,8
5. Zaman Tasarrufu Yapmam 22 4,4
6. Diğer 42 8,4
4- Yiyecekleri ve Giyecekleri Kullanırken Tasarruflu Olmayı Öncelikle Nereden Öğrendiniz?
1. Ailemden 437 87,8
498
2. ArkadaĢlarımdan 3 0,6
3. Okuldan 7 1,4
4. TV, Radyo, Ġnternet, Gazete vb. 1 0,2
5. Yiy-Giy. Tasarrufu Yapmam 25 5,0
6. Diğer 25 5,0
5- Paranızı Kullanırken Tasarruflu Olmayı Öncelikle Nereden
Öğrendiniz?
1. Ailemden 409 82,1
498
2. ArkadaĢlarımdan 9 1,8
3. Okuldan 6 1,2
4. TV, Radyo, Ġnternet, Gazete vb. - -
5. Para Tasarrufu Yapmam 32 6,4
6. Diğer 42 8,4
6-Geri DönüĢüm Kullanmayı Öncelikle Nereden Öğrendiniz?
1. Ailemden 83 16,7
498
2. ArkadaĢlarımdan 1 0,2
3. Okuldan 342 68,7
4. TV, Radyo, Ġnternet, Gazete vb. 32 6,4
5. Geri DönüĢüm Kullanmam 20 4,0
Grafik-7: Öğrencilerin Su Kullanırken Tasarruflu Olmayı Nereden Öğrendiklerine Yönelik Ġfadeleri
Grafik-7 incelendiğinde, “Su kullanırken tasarruflu olmayı öncelikle nereden öğrendiniz?” sorusuna; öğrencilerden %77,7‟sinin “ailemden”, % 9,6‟sının “okuldan”, % 5,4‟ünün “TV, radyo, internet, gazete’den”, cevabını verdiği görülmektedir. Ayrıca öğrencilerden %1,4‟ünün “su tasarrufu yapmam” ifadesini belirttiği, “arkadaşlarımdan” öğrendim ifadesini ise hiçbir öğrencinin belirtmediği görülmektedir. “Diğer” ifadesini belirten öğrenci oranı ise % 5,8‟dir. Bu seçeneğini iĢaretleyen öğrencilerin geneli “kendim öğrendim” Ģeklinde görüĢ belirtmiĢtir. Bu oranlardan ulaĢılabilecek sonuçlar ise; öğrencilerden çok büyük bir bölümünün su kullanırken tasarruflu olmayı ailelerinden öğrendiği, ikinci sırada ise okulun olduğudur. Genel anlamda ise öğrencilerin çok büyük bir bölümünün (% 98,6) su kullanırken tasarruf yaptığı görülmektedir.
Grafik-8: Öğrencilerin Enerji Kullanırken Tasarruflu Olmayı Nereden Öğrendiklerine Yönelik Ġfadeleri
Grafik-8 incelendiğinde “Enerji kullanırken tasarruflu olmayı öncelikle nereden öğrendiniz?” sorusuna; öğrencilerden % 78,7‟sinin “ailemden” , % 12,2‟sinin “okuldan”, % 3,8‟inin “TV, radyo, internet, gazete’den”, % 0,2‟sinin “arkadaşlarımdan” cevabını verdiği görülmektedir. Öğrencilerden % 0,6‟sı “Enerji Tasarrufu Yapmam” ifadesini belirtirken, % 4,4‟ü “Diğer” ifadesini belirtmiĢtir. Bu seçeneği iĢaretleyen öğrencilerin büyük bölümü “kendim öğrendim” Ģeklinde görüĢ ifade etmiĢtir. Sonuçlar göstermektedir ki; öğrencilerin çok büyük bir bölümü enerji tasarrufunu ailesinden öğrenmiĢ, ikinci sırada ise okul yer almıĢtır. Öğrencilerden tamamına yakını ise (% 99,4) enerji tasarrufu yapmaktadır.
Grafik-9: Öğrencilerin Zamanı Tasarruflu Kullanmayı Nereden Öğrendiklerine Yönelik Ġfadeleri
Grafik-9 incelendiğinde “Zamanınızı Tasarruflu Kullanmayı Öncelikle Nereden Öğrendiniz?” sorusuna; öğrencilerden % 50,2‟sinin “ailemden”, % 34,7‟sinin “okuldan”, % 1,4‟ünün “arkadaşlarımdan”, % 0,8‟inin “TV, radyo, internet, gazete’den” cevabını verdiği görülmektedir. Öğrencilerden % 4,4‟ü “zaman tasarrufu yapmam” ifadesini belirtirken, % 8,4‟ü Diğer” ifadesini belirtmiĢtir. “Diğer” ifadesini belirten öğrencilerin büyük bölümü açıklama olarak “kendim öğrendim” Ģeklinde görüĢ ifade etmiĢtir. Bu sonuçlardan da anlaĢılacağı üzere, öğrencilerin zamanını tasarruflu kullanmalarını öğreten baĢlıca etkenler aile ve okuldur. Öğrencilerin çok büyük bir bölümü (% 91,6) zamanını tasarruflu kullanmaktadır.
Grafik-10: Öğrencilerin Yiyecek-Ġçecek Tasarrufu Yapmayı Nereden Öğrendiklerine Yönelik Ġfadeleri
Grafik-10 incelendiğinde “Yiyecekleri ve Giyecekleri Kullanırken Tasarruflu Olmayı Öncelikle Nereden Öğrendiniz?” sorusuna; öğrencilerden % 87,8‟inin “ailemden”, % 1,4‟ünün “okuldan”, % 0,6‟sının “arkadaşlarımdan”, % 0,2‟sinin “TV, radyo, internet, gazete‟den” cevabını verdiği görülmektedir. Öğrencilerden % 5‟i “yiyecek-içecek tasarrufu yapmam” ifadesini belirtirken, % 5‟i ise “Diğer” ifadesini belirtmiĢtir. Bu seçeneği iĢaretleyen öğrencilerin büyük bölümü “kendim öğrendim” Ģeklinde görüĢ bildirmiĢtir. OluĢan verilerden elde edilebilecek en önemli sonuç ise öğrencilerin çok büyük bir bölümünün beslenirken ya da giyim tüketiminde bulunurken tasarruflu olmayı ailelerinden öğrendiğidir. Bu bilincin sağlanmasında etkili olan ikinci faktör ise okuldur. Öğrencilerin tamamına yakın kısmı (% 95) yiyecek ve giyecek tasarrufu yapmaktadır.
Grafik-11: Öğrencilerin Para Harcarken Tasarruflu Olmayı Nereden Öğrendiklerine Yönelik Ġfadeleri
Grafik-11 incelendiğinde “Paranızı Kullanırken Tasarruflu Olmayı Öncelikle Nereden Öğrendiniz?” sorusuna; öğrencilerden % 82,1‟inin “ailemden”, % 1,8‟inin “arkadaşlarımdan”, % 1,2‟sinin “okuldan” cevabını verdiği görülmektedir. “TV, radyo, internet, gazete vb.” ifadesini hiçbir öğrenci belirtmemiĢtir. Öğrencilerden % 6,4‟ü “para tasarrufu yapmam” ifadesini belirtirken, % 8,4‟ü “Diğer” ifadesini belirtmiĢtir. “Diğer” seçeneğini iĢaretleyen öğrencilerin büyük bölümü “kendim öğrendim” ifadesini belirtmiĢtir. Görülmektedir ki öğrenciler para harcarken tasarruflu olmayı büyük oranda ailelerinden öğrenmiĢtir. Diğer etkenler ise arkadaĢlar ve okuldur. Öğrencilerin çok büyük bir bölümü (% 93,6) para harcarken tasarruflu davranmaktadır.
Grafik-12: Öğrencilerin Geri DönüĢüm Kullanmayı Nereden Öğrendiklerine Yönelik Ġfadeleri
Grafik-12 incelendiğinde “Geri Dönüşüm Kullanmayı Öncelikle Nereden Öğrendiniz?” sorusuna; öğrencilerden % 68,7‟sinin “okuldan”, % 16,7‟sinin “ailemden”, % 6,4‟ünün “TV, radyo, internet, gazete’den”, % 0,2‟sinin “arkadaşlarımdan” cevabını verdiği görülmektedir. Öğrencilerden % 4‟ü “geri dönüşüm kullanmam” ifadesini belirtirken, % 4‟ü ise “Diğer” ifadesini belirtmiĢtir. Bu ifadeyi iĢaretleyen öğrencilerin büyük bölümü “kendim öğrendim” Ģeklinde görüĢ beyan etmiĢtir. Elde edilen sonuçlar göstermektedir ki, öğrencilerin çok büyük bir bölümü geri dönüĢüm kullanmayı okulda öğrenmiĢtir. Öğrencileri geri dönüĢüm kullanmaya yönelten ikinci etken ise aile içinde kazandığı bilinçtir. Öğrencilerin tamamına yakın kısmı (%96) geri dönüĢüm kullanmaktadır.
AraĢtırmanın birinci alt amacıyla ilgili elde edilen veriler ıĢığında genel bir yorum yapmak uygun olacaktır. Yukarıda sunulmuĢ olan tablo ve grafikler incelendiğinde görülmektedir ki; öğrencilerin tamamına yakını tasarruf yapmakta ve öğrencilerin tasarruf bilincine sahip olmasında “aile” en önemli etken olmaktadır. Bireyin yaĢantısında ve yetiĢmesinde aile en önemli Ģekillendirici olduğuna göre, tasarruf bilinci oluĢmasında aile faktörünün ön planda olması gayet doğaldır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli husus öğrencilerin çok büyük bir bölümünün (% 68,7) “geri dönüĢüm” kullanmayı okuldan öğrenmiĢ olmasıdır. Geri dönüĢüm, kaynakların tekrar kullanılarak değerlendirilmesi ve tasarruf sağlanmasında çok büyük öneme sahiptir. Sadece kaynakların tekrar tekrar değerlendirilerek israfının önlenmesi değil, ülke ekonomisine büyük katkı sağlamasıyla da geri dönüĢüm kullanımının yaygınlaĢması çok önemlidir.
Bulgular incelendiğinde öğrencilerin tasarruflu olmayı öğrenmelerinde ikinci faktörün “okul” olduğu görülmektedir. Öğrencilerin tamamına yakınının tasarruf bilincine sahip olmasında aile ve okul eğitimi birlikte etkili olmuĢtur. Bu durum göstermektedir ki; tasarruf bilinci oluĢturmada ailenin yanında eğitim de çok önemli bir yere sahiptir. Öğrencilerin okulda aldığı eğitim içerisinde hangi dersin tasarruf bilinci oluĢturma vizyonuna sahip olduğuna ise ikinci alt amacı inceleyerek net bir Ģekilde ulaĢabiliriz.
Birinci alt amaca ulaĢmaya yönelik anket seçenekleri arasında yer alan “Diğer…” seçeneğini iĢaretleyen öğrenciler, daha öncede belirtildiği üzere büyük oranda “kendim öğrendim” Ģeklinde ifade belirtmiĢtir.