AraĢtırmanın üçüncü alt amacı; “Ortaöğretim öğrencilerinin doğal ve beşeri kaynakların kullanımında tasarruf bilinci düzeylerinin ortaya konulması” Ģeklinde belirtilmiĢtir.
AraĢtırmanın üçüncü alt amacına ulaĢabilmek maksadıyla, ankete katılan öğrencilere 25 ifadeden oluĢan ve öğrencilerin tasarruf bilinçlerini ortaya koymak amacıyla hazırlanan Likert Tipi tutum ölçeği uygulanmıĢtır.
Öğrencilerin tasarruf düzeyleri ile ilgili bulgu ve yorumlara değinmeden önce ankette öğrencilere “Genel anlamda ne kadar tasarruflu olduğunuzu düĢünüyorsunuz?” Ģeklinde bir soru yöneltilmiĢtir. Öğrencilerin bu soruya iliĢkin görüĢleri Tablo-15 ve Grafik-17‟de görselleĢtirilmiĢtir.
Tablo-15: Öğrencilerin Genel Tasarruf Düzeyleri Ġle Ġlgili GörüĢleri
DeğiĢkenler Alt Kategoriler f % Toplam
(N)
Genel Anlamda Ne Kadar Tasarruflu Olduğunuzu DüĢünüyorsunuz?
1. Sürekli Tasarruf Yaparım 43 8,6
498
2. Fazla Tasarruf Yaparım 83 16,7
3. Orta Seviyede 296 59,4
4. Az Tasarruf Yaparım 75 15,1
5.Hiç Tasarruf Yapmam 1 0,2
Tablo-15 ve Grafik-17 incelendiğinde araĢtırmaya katılan öğrencilerden % 8,6‟sı (43) sürekli tasarruf yaptığını, % 16,7‟si (83) fazla tasarruf yaptığını, % 59,4‟ü (296) orta seviyede tasarruf yaptığını, % 15,1‟i (75) az tasarruf yaptığını, % 0,2‟si (1) ise hiç tasarruf yapmadığını belirtmiĢtir.
Bu sonuçlardan yola çıkarak öğrencilerin yarısından fazlasının orta seviyede tasarruf yaptığı belirlenmektedir. Ancak bu sonuç öğrencilerin yeterli düzeyde tasarruf yapmadıklarını da göstermektedir. Çünkü fazla tasarruf yaptığını ifade edenlerin oranı % 16,7‟de kalırken, sürekli tasarruf yaptığını ifade eden öğrencilerin oranı % 8,6 olarak belirlenmiĢtir.
Grafik-17: Öğrencilerin Genel Tasarruf Düzeyleri Ġle Ġlgili GörüĢleri
Öğrencilerin tasarruf düzeylerini belirlemek amacıyla hazırlanan Likert Tipi Anket maddeleri ile elde edilen frekans, yüzde, aritmetik ortalama sonuçları (Tablo-16) ve bu sonuçlara dayalı yorumlar aĢağıda sunulmuĢtur.
Tablo-16: AraĢtırmaya Katılan Öğrencilerin Tasarruf Bilinci Konusundaki GörüĢlerine ĠliĢkin Betimsel Veriler
S IR A N O Anket Maddeleri Cevap Seçenekleri Hiç Katılmıyorum
Katılmıyorum Kararsızım Katılıyorum Tamamen
Katılıyorum
f % f % f % f % f %
1
Bilgisayar, TV, Müzik Çalar gibi eĢyalarımı kısa süre de olsa
kullanmayacaksam kapatırım.
13 2,6 69 13,9 24 4,8 240 48,2 152 30,5 3.90
2
Kalem, silgi, uç gibi malzemeleri tam olarak bitmeden atarım
223 44,8 151 30,3 29 5,8 75 15,1 20 4,0 2.03
3
Defterimin sayfası tam olarak dolmadan diğer boĢ sayfaya geçmem.
14 2,8 57 11,4 43 8,6 207 41,6 177 35,5 3.95
4
Sınıfta, evde ya da okulda gereksiz ıĢıkları
söndürürüm.
5 1,0 12 2,4 31 6,2 242 48,6 208 41,8 4.27
5
Kullanmadığım eĢyaları atmak yerine ihtiyacı olanlara veririm.
6 1,2 18 3,6 63 12,7 178 35,7 233 46,8 4.23
6 Ġhtiyacım olmasa da kıyafet
7
Gerekli değilse cep telefonumla görüĢme yapmam ya da mesajlaĢmam. 91 18,3 107 21,5 67 13,5 118 23,7 115 23,1 3.11 8 Parfüm, Ģampuan, deodorant gibi eĢyaları gereğinden fazla
kullanırım. 109 21,9 193 38,8 46 9,2 105 21,1 45 9,0 2.56
9
Kıyafet ya da eĢya alacağım zaman indirim dönemlerini takip ederim.
19 3,8 60 12,0 96 19,3 207 41,6 116 23,3 3.68 10 Aileme ve arkadaĢlarıma tasarruflu olmalarını tavsiye ederim. 13 2,6 37 7,4 117 23,5 201 40,4 130 26,1 3.79
11 Paramı gereksiz Ģeylere
harcamam. 10 2,0 40 8,0 66 13,3 190 38,2 192 38,6 4.03
12 Zamanımı etkili kullanır,
boĢa harcamam. 11 2,2 37 7,4 128 25,7 239 48,0 83 16,7 3.69
13
Çevremdeki kamu mallarını dikkatli kullanır, gereksiz harcamalardan kaçınır; böylece ülke ekonomisine katkı sağlarım.
11 2,2 21 4,2 125 25,1 225 45,2 116 23,3 3.83
14
Okulda, evde ve çevremde gereksiz akan suları kapatmam.
331 66,5 121 24,3 21 4,2 14 2,8 11 2,2 1.50
15
Cep telefonumun Ģarjı çabuk bitmesin diye ıĢık ve
ses seviyesini kısarım. 70 14,1 91 18,3 68 13,7 127 25,5 142 28,5 3.36
16
Gerekli olan bir eĢya olduğunda satın almadan önce arkadaĢlarıma sorar ve varsa onlardan alıp ihtiyacımı karĢılarım.
66 13,3 103 20,7 95 19,1 162 32,5 72 14,5 3.14
17
Okuduğum kitapları arkadaĢlarımla değiĢtirir, böylece tasarruf ederim.
22 4,4 50 10,0 66 13,3 221 44,4 139 27,9 3.81
18
Dünyadaki tatlı su miktarı sınırlı olduğundan, tanıdıklarıma su kullanırken tasarruflu olmaları gerektiğini tavsiye ederim.
19 3,8 48 9,6 136 27,3 196 39,4 99 19,9 3.61
19
Kullanmadığım cam, plastik, metal, kağıt vb. eĢyaları geri dönüĢüm kutusuna atmam.
204 41,0 196 39,4 49 9,8 34 6,8 15 3,0 1.91
20
PoĢet ya da ambalaj alırken geri dönüĢüm özelliği
olanları tercih ederim. 43 8,6 74 14,9 171 34,3 128 25,7 82 16,5 3.26
21
Yakın mesafelere araçla gitmek yerine yürümeyi tercih ederim.
9. ve 12. sınıf öğrencilerinin tasarruf bilincini ölçmek amacı ile hazırlanmıĢ olan bu ölçeğin ilk maddesinde yer alan “Bilgisayar, TV, Müzik Çalar gibi eşyalarımı kısa
süre de olsa kullanmayacaksam kapatırım” ifadesine, öğrencilerin % 78,7 gibi büyük
bir oranı “katılıyorum (%48,2)” ve “tamamen katılıyorum (%30,5)“ seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. Öğrencilerin sadece % 2,9’u “hiç katılmıyorum” ve % 13,6‟sı “katılmıyorum” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. Karasızların oranı ise % 4,8’dir. Bu maddeye iliĢkin genel ortalama değer ise 3,90 (Katılıyorum)‟dır. Bu bulgu; araĢtırmaya katılan öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun günlük hayatta kullandığı elektrikli aletleri kısa sürelide olsa kullanmadıklarında tasarruf amacı ile kapattıkları Ģeklinde yorumlanabilir.
“Kalem, silgi, uç gibi malzemeleri tam olarak bitmeden atarım” ifadesine
iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin %75‟lik bir oranı “hiç katılmıyorum (% 44,8)” ve “katılmıyorum (% 30,3)” gibi olumsuz görüĢ bildirmiĢtir. Bu maddeye öğrencilerin sadece %19’luk gibi küçük bir kısmı “katılıyorum(% 15,1)” ve “tamamen katılıyorum(% 4)” Ģeklinde olumlu bir görüĢ bildirmiĢtir. Netice olarak bu maddeye iliĢkin genel ortalama değeri 2,03 (Katılmıyorum) Ģeklinde gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu, öğrencilerin kolay elde edebildikleri ama çevre ve doğal kaynaklar açısından çok önem arz eden kalem silgi ve uç gibi malzemelerin kullanımında yeterli duyarlılığı gösterdikleri Ģeklinde yorumlanabilir.
22
Yemek yerken tabağıma yiyebileceğimden fazla
yemek alırım. 194 39,0 183 36,7 50 10,0 47 9,4 24 4,8 2.04
23
Sokakta gördüğüm cam ĢiĢe, kağıt, plastik ĢiĢe gibi malzemeleri alır, geri dönüĢüm kutusuna atarım.
60 12,0 85 17,1 141 28,3 155 31,1 57 11,4 3.12
24
Banyo yaparken, diĢ fırçalarken gereğinden fazla su kullanmam.
113 2,6 28 5,6 44 8,8 208 41,8 205 41,2 4.13
25
Nükleer Santraller önemli bir enerji kaynağı olduğundan ülkemizde kurulmalıdır.
“Defterimin sayfası tam olarak dolmadan diğer boş sayfaya geçmem”
ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 77‟sinin “katılıyorum (% 41,6)” ve “kesinlikle katılıyorum (% 35,5)” seçeneklerini iĢaretledikleri görülmektedir. Öğrencilerin % 2,8’i “Hiç Katılmıyorum”, % 11,4’ü “Katılmıyorum”, % 8,6’sı “Kararsızım” Ģeklinde görüĢ bildirmiĢtir. Bu ifadeye iliĢkin ortalamanın 3,95 (Katılıyorum) olması öğrencilerin defterlerini kullanırken itinalı olduğu Ģeklinde yorumlanabilir.
“Sınıfta, evde ya da okulda gereksiz ışıkları söndürürüm.” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 48,6‟lık bir oranı “katılıyorum”, % 41,8‟lik bir oranı da “tamamen katılıyorum” ifadesini iĢaretlemiĢlerdir. Öğrenciler bu maddeye toplamda % 90,4 gibi büyük bir oranda olumlu görüĢ bildirmiĢlerdir. Öğrencilerin % 1‟i “Hiç Katılmıyorum”, % 2,4’ü “Katılmıyorum”, % 6,2‟si “Kararsızım” ifadesini belirtmiĢtir. 4,27 (Tamamen katılıyorum)‟lik bir ortalamaya sahip olan bu maddeye iliĢkin bulgu, öğrencilerin enerji sıkıntısı içinde olan ülkemizde gereksiz ıĢıkları söndürerek ülke ekonomisine katkı sağladıkları Ģeklinde yorumlanabilir. Enerji tasarrufu konusunda ortaya çıkan bu oran, öğrencilerin duyarlılık kazandığının önemli bir göstergesidir.
“Kullanmadığım eşyaları atmak yerine ihtiyacı olanlara veririm” ifadesine iliĢkin cevapların dağılımı incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerden bu soruya “hiç katılmıyorum (% 1,2)” ve “katılmıyorum( % 3,6)” seçeneğini iĢaretleyenlerin oranının toplamda % 4,8; “katılıyorum( % 35,7)” ve “tamamen katılıyorum(% 46,8)” seçeneğini iĢaretleyenlerin oranının da toplamda % 82,5 olduğu görülmektedir. AraĢtırmaya katılan öğrencilerin sadece % 12,7 si “kararsızım” seçeneğini iĢaretlemiĢlerdir. Bu maddenin genele ortalaması 4,23 (Tamamen katılıyorum) olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu bulguya dayanarak öğrencilerin büyük bir kısmının, kullanmadığı eĢyaları ihtiyacı olanlara vererek kaynakların etkin ve verimli bir Ģekilde kullanılmasına yardımcı oldukları söylenebilir.
AraĢtırmaya katılan öğrencilerin “İhtiyacım olmasa da kıyafet ya da eşya
alırım.” ifadesine iliĢkin verdikleri cevapların dağılımı incelendiğinde; % 23,9 “hiç
katılmıyorum” ve % 31,3 “katılmıyorum” seçeneklerinin iĢaretlendiği görülmektedir. Öğrencilerin sadece % 9,2‟si “tamamen katılıyorum” ifadesini iĢaretlerken, “katılıyorum” ifadesini iĢaretleyenlerin oranının % 21,1 olması manidar olarak karĢımıza çıkmaktadır. “Kararsızım” ifadesini belirten öğrencilerin oranı ise % 14,5‟tir. Bu maddenin genel ortalaması 2,59 (Katılmıyorum) olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu araĢtırmaya katılan öğrencilerin üçte birine yakın kısmının ihtiyacı olmasa da kıyafet konusunda aĢırı tüketime meyilli ve tasarrufa yatkın olmadığı Ģeklinde yorumlanabilir. Yani; giyim konusunda öğrencilerin kayda değer bir kesiminin gereksiz tüketimde bulunması, bu konuda yeterli kazanıma sahip olmadıklarının göstergesidir. Böyle bir sonucun ortaya çıkmasının en önemli nedenlerinden biri Ģüphesiz ki gençlerin özentiden etkilenmesidir. Moda, trend, tarz, demode gibi kavramlarla yetiĢen gençlerin toplumda yer edinmek ve kendini göstermek tutkusu ile dıĢ görünüĢe gereğinden fazla takılması sonucunda ortaya tüketim çılgını bireyler çıkmaktadır. Bu durumun düzeltilmesinde en büyük pay aileye ve coğrafya öğretmenleri baĢta olmak üzere eğitimcilere düĢmektedir. Gençlerin bilinçlendirilerek üreten ve bilinçli tüketen bireyler olarak yetiĢtirilmesinin ekonomik, toplumsal, psikolojik, çevresel boyutlarda çok büyük getirileri olacaktır.
“Gerekli değilse cep telefonumla görüşme yapmam ya da mesajlaşmam” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde; araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 23,7‟si “katılıyorum”, % 23,1’i ise “tamamen katılıyorum” seçeneğini iĢaretlemiĢlerdir. AraĢtırmaya katılan öğrencilerin toplamda % 40‟a yakını ise “hiç katılmıyorum (%18,3)” ve “katılmıyorum (%21,5)” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. Öğrencilerden sadece % 13,5’i bu maddede “karasız” kalmıĢtır. Genel ortalama ise % 3,11 (Kararsızım) olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu özellikle, çoğunluğu alt ve orta gelir grubu düzeyinde bulunan öğrencilerin üçte birinden fazlasının cep telefonu kullanmada bilinçsiz ve tasarruf alıĢkanlığından uzak olduğu Ģeklinde yorumlanabilir. Öğrencilerin daha verimli kullanabilecekleri zamanlarını gereksiz mesaj ve görüĢmelerle israf etmelerinin sağlık ve ekonomik konularda da zararlarına olduğu göz önüne alındığında, öğrencilerde iletiĢim araçlarının kullanımı ile ilgili bilinç oluĢturulması gerekli ve önemlidir.
“Parfüm, şampuan, deodorant gibi eşyaları gereğinden fazla kullanırım”
ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 21, 9’u “hiç katılmıyorum” ve % 38,8‟i “katılmıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; % 21,1‟i ”katılıyorum” ve 47 öğrenci ile % 9‟u “tamamen katılıyorum” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. “Kararsızım” seçeneğini iĢaretleyen öğrencilerin oranı ise % 9,2‟dir. Bu maddenin genel ortalaması 2,56 (Katılmıyorum) olup bu bulgu araĢtırmaya katılan öğrencilerin 2/3‟ünün günlük hayatta kullandıkları eĢyalarda tasarrufa gittikleri Ģeklinde yorumlanabilir. Ancak; kozmetik eĢyaların kullanımında öğrencilerin üçte birine yakın kısmının gereğinden fazla kullanım yaptığını belirtmesi, bu konuda genel anlamda yeterli bilincin oluĢmadığının da göstergesidir.
“Kıyafet ya da eşya alacağım zaman indirim dönemlerini takip ederim”
ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 41,6’sı “katılıyorum” ve % 23,3’ü “tamamen katılıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; % 3,8’i “hiç katılmıyorum” ve % 12’si “katılmıyorum” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. Bu maddede öğrencilerin %19,3‟ü “kararsız” kalmıĢtır. Genel ortalama ise 3,68 (Katılıyorum) olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu, çoğunluğu dar ve orta gelirli olan öğrencilerin büyük bir kısmının (% 65) kıyafet ve eĢya alırken tasarruf yapmak istedikleri Ģeklinde yorumlanabilir.
“Aileme ve arkadaşlarıma tasarruflu olmalarını tavsiye ederim.” görüĢüne “hiç
katılmıyorum (% 2,6)” ve “katılmıyorum (% 7,4)” diyen öğrencilerin oranı toplamda % 10 iken; “katılıyorum(% 40,4)” ve “tamamen katılıyorum(% 26,1)” diyen öğrencilerin oranı toplamda % 66,5‟dir. Bu maddenin genel ortalaması 3,79 (katılıyorum) olarak gerçekleĢmiĢtir. Madde ortalamasını araĢtırmaya katılan öğrencilerden % 23,5 oranla “kararsızım” seçeneğini iĢaretlemesi düĢürmüĢtür. Bu bulgu öğrencilerin, çevresini tasarruf yapmaya büyük oranda teĢvik ettiklerini; ancak yine azımsanmayacak bir bölümünün de bu konuda pasif ve isteksiz kaldıkları Ģeklinde yorumlanabilir.
“Paramı gereksiz şeylere harcamam” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi
incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 38,2’si “katılıyorum” ve % 38, 6’sı “tamamen katılıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; öğrencilerin toplamda sadece % 10‟u “hiç katılmıyorum(%2)” ve “katılmıyorum(%8)” seçeneklerini iĢaretlemiĢledir. “Karasızların” oranı ise 66 öğrenci ile %13,3‟tür. Bu maddenin genel ortalaması 4,03 (Katılıyorum) gibi yüksek bir düzeyde gerçekleĢmiĢtir. Bu bulguya göre öğrencilerin % 76,8‟inin paralarını gereksiz yere harcamadıkları söylenebilir. Ancak; diğer ilgili ifadelerde yer alan bulgulara dayanarak öğrencilerin doğrudan olmasa da dolaylı bir Ģekilde paralarını tasarruflu harcamadıkları söylenebilir.
“Zamanımı etkili kullanır, boşa harcamam” ifadesine iliĢkin öğrenci
görüĢlerinin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılanların % 48‟i “katılıyorum” ve % 16,7„si “tamamen katılıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; toplamda sadece % 9,6 sı “hiç katılmıyorum(% 2,2)” ve “katılmıyorum(% 7,4)” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. Buna rağmen “Kararsızım” seçeneğini iĢaretleyenlerin oranının % 25,7 olması, bu maddenin genel ortalamasının gerçekleĢme düzeyini 3,69 (Katılıyorum) yapmıĢtır. Bu bulgu her ne kadar araĢtırmaya katılan öğrencilerin 2/3‟ünün zamanını boĢa harcamadığı Ģeklinde yorumlansa da, kararsız ve katılmayanların oranının 1/3 olması düĢündürücüdür.
“Çevremdeki kamu mallarını dikkatli kullanır, gereksiz harcamalardan kaçınır; böylece ülke ekonomisine katkı sağlarım” ifadesine iliĢkin görüĢlerinin analizi
incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 45,2’si “katılıyorum” ve % 23,3‟ü “tamamen katılıyorum” derken; toplamda sadece % 6,6‟sı “katılmıyorum(% 4,2)” ve “hiç katılmıyorum(% 2,2)” demiĢtir. “Kararsızların” oranı 125 kiĢi ile % 25,1‟dir. Bu maddeye iliĢkin genel ortalama düzeyi ise 3,83 (Katılıyorum) düzeyinde gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu, öğrencilerin % 68,5‟nin kamu mallarını kullanırken hassas ve dikkatli olduğu böylece ülke ekonomisine katkı sağladıkları Ģeklinde yorumlanabilir. Ancak öğrencilerin % 31,5 gibi önemli bir kısmının konu ile ilgili olumlu görüĢ bildirmediği göz önüne alındığında kamu mallarının özenli kullanılması ile ilgili yeterli bilincin oluĢmadığı söylenebilir. Örneğin, günlük hayatımızın içinde yer alan birçok
araç gerecin (parklarda yer alan araç gereçler, banklar, çöp kovaları vb.) gençler tarafından ne kadar özenli (!) kullanıldığı ortadadır.
“Okulda, evde ve çevremde gereksiz akan suları kapatmam” ifadesine iliĢkin
görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin bu görüĢe toplamda % 90,8 gibi büyük bir oranında “katılmıyorum(% 24,3)” ve “hiç katılmıyorum(% 66,5)” dedikleri görülmüĢtür. AraĢtırmaya katılan öğrencilerin bu görüĢe toplamda sadece % 5 oranında “katılıyorum(% 2,8)” ve “tamamen katılıyorum(% 2,2)” dedikleri görülmüĢtür. “Kararsızların” oranı ise % 4,2‟dir. Bu maddeye iliĢkin genel ortalama düzeyi 1,50 (Hiç katılmıyorum) ile “gereksiz akan suları kapatmam” ifadesinin aleyhine gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu özellikle su kaynakları sınırlı olan ve bu konuda sıkıntılar yaĢayan ülkemizde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin tamamına yakın kısmında duyarlılığın oluĢtuğu Ģeklinde yorumlanabilir.
“Cep telefonumun şarjı çabuk bitmesin diye ışık ve ses seviyesini kısarım”
ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 25,5„i “katılıyorum” ve % 28,5 “kesinlikle katılıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; % 18, 3‟ü “katılmıyorum” ve % 14,1’i “hiç katılmıyorum” seçeneğini iĢaretlemiĢtir. % 13,7 oranla 68 öğrenci de “kararsızım” seçeneğini iĢaretlemiĢtir. Bu maddenin genel ortalama düzeyi 3,36 (Karasızım) Ģeklinde gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu cep telefonu kullanımında tasarruf sağlama konusunda öğrencilerin karasızlar ile birlikte yarıya yakınının (% 46) duyarsız olduğu Ģeklinde yorumlanabilir. Günlük hayatta en çok kullanılan elektronik eĢyalardan biri olan cep telefonunun tasarruflu kullanımının yetersiz olması enerji harcaması bakımından önemli bir eksiktir.
“Gerekli olan bir eşya olduğunda satın almadan önce arkadaşlarıma sorar ve varsa onlardan alıp ihtiyacımı karşılarım” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi
incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 20,7‟si “katılmıyorum” ve % 13,3‟ü “hiç katılmıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; % 32,5‟i “katılıyorum” ve % 14,5’i
“tamamen katılıyorum” seçeneğini iĢaretlemiĢtir. “Karasızların” oranı 95 öğrenci ile % 19,1‟dir. Bu maddenin genel ortalama düzeyi 3,14 (Kararsızım) Ģeklinde gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu, araĢtırmaya katılan öğrencilerin kararsızlar ile birlikte % 53,1 oranında ihtiyaçlarını baĢkalarının eĢyalarını kullanarak karĢılamaya sıcak bakmadıkları Ģeklinde yorumlanabilir. Öğrencilerde oluĢturulması gereken bilgi, duygu, düĢünce paylaĢımının yanı sıra, fazla ya da kullanılmayan eĢyaların paylaĢımının da özendirilmesi önemli bir husustur. Özellikle, kullanılmayan eĢyaların yakın çevreden baĢlayarak uzak çevrelerde ihtiyacı olan insanlarla paylaĢılması çevresel ve ekonomik kazançlarından ziyade büyük bir insanlık bilinci oluĢturmaktadır. Bu bilincin oluĢturulmasında da en büyük görev Ģüphesiz ki aileye ve eğitimcilere düĢmektedir.
“Okuduğum kitapları arkadaşlarımla değiştirir, böylece tasarruf ederim”
ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, öğrencilerin toplamda % 72,3 gibi büyük bir oranda “katılıyorum(% 44,4)” ve “tamamen katılıyorum(% 27,9)” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. AraĢtırmaya katılan öğrencilerin toplamda sadece % 14,4 gibi küçük bir oranı “katılmıyorum(% 10)” ve “hiç katılmıyorum(% 4,4)” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. Öğrencilerin % 13,3‟ü “Kararsızım” görüĢünü belirtmiĢtir. Bu maddenin genel ortalama düzeyi ise 3,81 (Katılıyorum) olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu öğrencilerin üçte ikisinin yeni kitap almak yerine arkadaĢları ile değiĢtirerek tasarruf yoluna gittiği Ģeklinde yorumlanabilir.
“Dünyadaki tatlı su miktarı sınırlı olduğundan, tanıdıklarıma su kullanırken tasarruflu olmaları gerektiğini tavsiye ederim” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi
incelendiğinde, öğrencilerin % 39,4’ü “katılıyorum” ve % 19,9‟u “tamamen katılıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; % 9,6‟sı “katılmıyorum” ve % 3,8‟i “hiç katılmıyorum” seçeneğini iĢaretlemiĢlerdir. Bu görüĢe % 27,3 oranda 136 öğrenci ise “kararsızım” demiĢtir. Bu maddenin genel ortalama düzeyi ise 3,61 (Katılıyorum) olarak gerçekleĢmiĢtir. Karasızların oranı genel ortalama düzeyini düĢürmesi bakımından manidar bulunmuĢtur. Anket maddeleri içerisinde öğrencilere yöneltilen “Okulda, evde ve çevremde gereksiz akan suları kapatmam” ifadesine % 90,8 gibi çok
büyük bir oranla “katılmıyorum” ve “hiç katılmıyorum” görüĢü belirtilmiĢtir. Ancak öğrencileri tanıdıklarına su kullanırken tasarruflu olmalarını tavsiye etme hususunda aynı oranda (% 59,3) bilince sahip olmadıkları görülmektedir.
“Kullanmadığım cam, plastik, metal, kâğıt vb. eşyaları geri dönüşüm kutusuna atmam” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, öğrencilerin % 39,4‟ü
“katılmıyorum” ve % 41‟i “hiç katılmıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; öğrencilerin toplamda sadece % 9,8‟i “katılıyorum(% 6,8)” ve “tamamen katılıyorum(% 3)” seçeneğini iĢaretlemiĢlerdir. “Kararsızların” oranı ise % 9,8‟dir. Bu maddeye iliĢkin genel ortalama 1,91 (Katılmıyorum) düzeyinde gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu % 80,4 gibi büyük bir oranda öğrencilerin geri dönüĢüm konusunda hassas oldukları ve farkındalık düzeylerinin yüksek olduğu Ģeklinde yorumlanabilir.
“Poşet ya da ambalaj alırken geri dönüşüm özelliği olanları tercih ederim” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, öğrencilerin % 25,7‟si “katılıyorum” ve % 16,5‟i “tamamen katılıyorum” seçeneklerini iĢaretlerken; öğrencilerin % 14,9‟u “katılmıyorum” ve % 8,6‟sı “hiç katılmıyorum” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. Bu maddeye “kararsızım” diyen öğrencilerin oranı ise 171 kiĢi ile % 34,3‟tür. Bu maddenin genel ortalama düzeyi karsızların oranının yüksek olması nedeni ile 3,26 (Kararsızım) düzeyinde gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu, ülkemizde geri dönüĢümü olan ambalajların alternatif olarak yaygın bir biçimde kullanılmamasından dolayı, öğrencilerin görüĢ bildirememesi Ģeklinde yorumlanabilir.
“Yakın mesafelere araçla gitmek yerine yürümeyi tercih ederim” ifadesine
iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, öğrencilerin % 31,9‟unun “katılıyorum” ve % 54,2’sinin “tamamen katılıyorum” seçeneklerini iĢaretlerken; öğrencilerin toplamda sadece % 7,6‟sının “katılmıyorum(% 4,2)” ve “hiç katılmıyorum(% 3,4)” seçeneklerini iĢaretledikleri görülmektedir. “Kararsızım” seçeneğini iĢaretleyen öğrencilerin oranı ise % 6,2‟dir Bu madde ortalama 4,29 (Tamamen katılıyorum) gibi büyük bir
gerçekleĢme düzeyine sahiptir. Bu bulgu öğrencilerin % 86,1 gibi büyük bir oranının yakın mesafelerde araç kullanmak yerine yürümeyi tercih ettiği, böylelikle hem tasarruf yaparak aile bütçesine, hem de petrol ihtiyacının büyük bir bölümümü dıĢarıdan satın alan ülkemiz ekonomisine katkı sağladıkları Ģeklinde yorumlanabilir.
“Yemek yerken tabağıma yiyebileceğimden fazla yemek alırım” ifadesine
iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 36,7‟si “katılmıyorum” ve % 39‟u “hiç katılmıyorum” seçeneğini iĢaretlerken; öğrencilerin toplamda sadece % 14,2‟si “katılıyorum(% 9,4)” ve “tamamen katılıyorum(% 4,8)” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. “Kararsızım” seçeneğini iĢaretleyen öğrencilerin oranı ise % 10‟dur. Bu maddenin ortalama gerçekleĢme düzeyi 2,04 (Katılmıyorum)‟tür. Bu bulgu öğrencilerin %75,7 sinin bu görüĢe katılmadıkları ve yiyecek tüketiminde tasarruflu olmaya çalıĢtıkları Ģeklinde yorumlanabilir.
“Sokakta gördüğüm cam şişe, kâğıt, plastik şişe gibi malzemeleri alır, geri dönüşüm kutusuna atarım” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde,
araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 31,1‟i “katılıyorum” ve % 11,4‟ü “tamamen katılıyorum” seçeneklerini iĢaretlerken; % 17,1‟i “katılmıyorum” ve % 12‟si “hiç katılmıyorum” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. “Karasızların” oranı ise 141 öğrenci ile % 28,3‟dür. Bu maddenin ortalama gerçekleĢme düzeyi 3,12 (Karasızım)‟dir. Bu bulgu, öğrencilerin kararsızlar ile birlikte 3/5‟inin sokaktaki geri dönüĢümü olan malzemeleri geri dönüĢüm kutusuna atmadıkları ya da geri dönüĢüm kutusu bulamadıkları Ģeklinde yorumlanabilir.
“Banyo yaparken, diş fırçalarken gereğinden fazla su kullanmam” ifadesine
iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan öğrencilerin % 41,8‟i “katılıyorum” ve % 42,2‟si “tamamen katılıyorum” seçeneklerini iĢaretlerken, öğrencilerin toplamda sadece % 8,2‟si “katılmıyorum(% 5,6)” ve “hiç katılmıyorum(% 2,6)” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. Öğrencilerden “kararsızım” seçeneğini
iĢaretleyenlerin oranı % 8,8‟dir. Bu ifadeye iliĢkin genel ortalama düzeyinin 4,13 (Katılıyorum) olduğu göz önüne alındığında, öğrencilerin büyük bir kısmının diĢ fırçalarken ve banyo yaparken fazla su kullanmayarak su tasarrufu yaptıkları Ģeklinde yorumlanabilir.
“Nükleer Santraller önemli bir enerji kaynağı olduğundan ülkemizde kurulmalıdır.” ifadesine iliĢkin görüĢlerin analizi incelendiğinde, araĢtırmaya katılan
öğrencilerin %15,9‟u “katılıyorum” ve % 37,6‟sı “tamamen katılıyorum” seçeneklerini iĢaretlerken; öğrencilerin % 7,2‟si “katılmıyorum” ve % 13,7‟si “hiç katılmıyorum” seçeneklerini iĢaretlemiĢlerdir. “Karasızların” oranı ise 128 kiĢi ile % 25,7‟dir. Bu ifadenin ortalaması 3,56 (Katılıyorum) düzeyinde gerçekleĢmiĢtir. Bu bulgu öğrencilerin yarıdan fazlasının (% 53,4) nükleer enerji santrallerinin ülkemizde