Birey Açıdan Zekât

ab )Zekât Cimrilikten Temizler

Zekât kişiyi cimrilikten temizler, kurtarır. Cimrilik insan ruhunda var olan öyle bir duygudur ki, kişi bu duyguyla sahip olduklarından yalnız kendisi yaralanmak, başkalarına hiç kaptırmamak ister. Kur’an-ı Kerim’de اًروُتَق ُنا َسْنِ ْلاا َناَكَو “ İnsanoğlu pek cimridir“ ²¹⁴ buyurularak bu duygu işaret edilmiştir. İnsanoğlunun bu duygusuna galip gelmesi, ona kendisini köle etmesine gerekir. Aksi halde bu duygu, insanların yalnız kendisini düşünmesine, vatan, aile, şeref ve haysiyet gibi sahip olduğu bütün değerleri bu duyguya kurban etmesine yol açar. peygamberimiz “ Üç helak edici (duygu) vardır ki bunlar da boyun eğilen cimrilik, peşinden gidilen arzu ve kişinin kendisini beğenmesidir .²¹⁵ buyurmuştur. İşte zekat kişiyi bu hastalıktan kurtaran etkili bir ilaçtır. Allah’ın emrine her sene elindekinin bir kısmını hak sahibi kimselere veren kimse başkalarına vermeye alışır;

maddenin ve menfaatin esiri olmaktan kurtulup onlara Hakım duruma gelir. Böylece kişi

212 Kurul ,Türkiye’de Zekat Potansiyeli , s. 16

213 Neşri Mehmet , Kitab-ı Cihan-Nüma , Neşri tarihi yay . Unat faik Reşit ,Köymen Mehmet A. Türk Tarih Kurumu , Ankara 1995, I .181.

214 el- İsra,17 /100.

215et-Teysir , Şerhu’l-Camiu’s-Sağir,Beyrût, c. I , s.570.

70

Allah’tan başka hiç bir kimseye kölelik etmemiş olur. نو ُحِلْفُمْلا ُمُه َكِئٰلوُاَف ٖه ِسْفَن َّح ُش َقوُي ْنَمَو Kim nefsinin cimriliğinden korunursa işte onlar kurtuluşa erenlerdir.²¹⁶

ac.) Zekat Allah’ ın Ahlakıyla Ahlaklanmayı Sağlar:

Rahmet, İhsan, hayır ve cömertliğin bol olması Allah’ın sıfatlarındandır. Kişi cimrilikten kurtulup, Allah yolunda vermeye ve harcamaya alıştığında Rabbanî olgunluğun ufuklarına yaklaşmaya başlar.

Fahruddin Razı şöyle demektedir:“Nefs-i natıkanın yani insanı insan yapan ruhi verlığın iki kuvveti vardır: Nazarı ve Ameli. Nazarı Kuvvetin kemali Allah’ın emrine saygı ve bağılılıkta, ameli kuvvetin kemali ise Allah’ın yaratıklarına şefkattedir. Allah zekatı farz kıldı ki ruh bu kemale ulaşabilsin Bu da insanlara iyilik yapamak, onlara hayrı ulaştırmaya gayret dolayı Hz. Peygamber “Allah’ın ahlakıyla ahlaklanınızı” buyurmuştur.²¹⁷

İnsan gönüllere yerleştiridiği bu yüce duygu, insan verdiği bu yüksek ahlak neticesindedir ki islam dünyasının her tarafında birer sadaka-i cariye (devam eden hayır kuruluşu)olan çeşitli vakıflar kurulmuş, her din ve tabakadan insanlara ayrımı yapmaksızın her türlü yardım eli uzanmıştır.

ad) Zekât Allah’ın Nimetine Bir Şükürdür

Her nimetin bir şükür vardır. Zekât da Allah’ın kişiye ihsan ettiği zenginliğe karşı bir şükürdrür. Gazzalı der ki:“Allah’ın kuluna bedeninde ve malında ihsan ettiği nimetler vardır. Bedeni ibadetler beden nimetinin, mali ibadetler de mal nimetinin bir şükürdür .”²¹⁸ Şükür Allah’ın ihsan ettiği nimet cinsinden olmalıdır ki karşılık olsun. Bu yüzden zekât Allah’ın verdiği mala karşı en güzel bir şükürdür.

ae) Zekât Zenginin Şahsiyetini Geliştirir

Zekat, kişinin şahsiyetinin gelişip yücelmesine de yardım eder. Başkalarına yardım eden, iyilik yapan kimse yapmış olduğu bu iyilikle kendisininin yüceldiğini, ruhunun temizlendiğini, gönlünün genişlediğini hisseder. O bu Hareketlerıyle aynı zamanda

216el- Haşr , 59 /9.

217 er-Razi,Mefatihu-l-Gayb, XVI,101.

218el-Gazzali, İhya’u Ulumi’d-Din.I,193.

71

cimriliğine ve nefsanı zaaflarına karşı da galip gelmiş olur. Bunların sonucu ise onun şahsiyetinin gelişmesi ve yücelmesi demektir .

af.) Zekât Sevgi Doğurur

Zekât, zenginle fakir arasında kuvvetli bir bağ, derin bir sevgi meydana getirir.

Fakire yardım elini uzatan, servetin Allah’ın takdiri meselesi olduğunu, onun kişiye bir üstünlük sağlamadığını idrak eden, insanların en iyisinin, zengin olsun, fakir olsun Allah’tan en çok çekinen kimse olduğu şuuruna varan, böylece fakire sadece fakir olduğu için yukardan bakmayan kimsedir. fakir ve kazancından bir kısmını kendisine veren, çok kazandıkça daha çok verecek olan zengine ve servetine düşman gözlerle bakmayacak, kendisine şefkatle muamele eden bu insana karşı sevgi besleyecek, hayır duada bulunacaktır. Hz.Peygamber“ mallarınız zekâtla koruyunuz “derken bu manaya da işaret etmek istemiştir.²¹⁹

ag)Zekât Malı Temizler

“Zekât malı temizler ve onun Artıp gelişmesine sebep olur“dendiğinde şüphesiz bununla kastedilen helal maldır. Yoksa çeşitli şekillerde haram yoldan kazanılan malı zekat temizleyip artırmaz.

Haram yoldan para kazanan bazı kimseler zannederler ki, kazandıklarından bir kısmını sadaka olarak verilirse Allah katında makbul ve insanlar nazarında beraat etmiş olacaklardır. Hz.peygamber böyle düşünenlerin ne kadar yanıldıklarını şu hadis-i şeriflerinde açıkça ortaya koyar: Allah temizdir, ancak temizi kabul eder .”²²⁰ Haramdan mal biriktiren sonra da ondan sadaka veren kimseye bir mükafat yoktur. üstelik o haram kazancın vebali de onun omuzlarındandır .”²²¹ Kurtubi demektedir ki Allah haramı sadaka olarak kabul etmez. Çünkü haram kazanç esasen ondan sadaka verenin mülkü değildir. O, Onda tasarrufta izinli değildir.

ah) Zekât Malı Artırır

İlk bakışta malı eksiltir görünmesine rağmen zekat aslında malın artmasına vesile olur. Allah’ın emrine uyarak zekatını veren ve böylece Allah’ın rızasını ve fakir fukaranın hoşnutluğunu ve duasını alan kimsenin malında bir bereket bir artırma olacağı gibi, fakire

219 Ali Özek, Hayreddin Karaman, M.Akif Aydin ve Mehmet Erkal, İbadet ve Müessese Olarak Zekat , İstanbul 1984, 189.

220el- Müslim, Zekat , 64.

221el- Kardâvî, Kitabu-z-Zekat, II,869.

72

verilen zekat onda devamlı kalmayıp piyasaya döneceğinden neticede piyasanın bu hareketliliğinden çoğunluğu َنوُفِع ْضُمْلا ُمُه َكِئٰلوُاَف ِهللّٰا َهْجَو َنوُديٖرُت ٍةوٰكَز ْنِم ْمُتْيَتٰا اَمَو tüccar olan zekat verenler de yaralanacaklardır. Kur’an-ı Kerım’de

Allah rızasını isteyerek verdiğiniz zekata gelince, işte zekat veren o kimselere(sevaplarını ve mallarını) kat kat artıracaklardır .”²²² ِتاَقَد َّصلا ىِبْرُيَو اوٰبِ رلا ُهللّٰا ُقَحْمَي

“Allah Faizi mehveder (Faizi karışan malın bereketini giderir) Sadakalar çoğaltır ( İçinden sadaka verilen malları bereketlendirir).”²²³ buyurulmaktadır.