Bina Türlerine Göre LEED Bina Sertifikasyon Sistemi

USGBC (ABD Yeşil Bina Konseyi) tarafından geliştirilen LEED, bina sahiplerine ve operatörlerine, pratik ve ölçülebilir bir yeşil bina tasarımı, inşaat, bakım ve onarım çözümleri tanımlamada temel bir çerçeve sağlar.

Bina türlerine göre LEED Değerlendirme sistemleri aşağıda belirtildiği gibi kategorilere ayrılmıştır:

3.2.1 Yeni binalar için LEED

Yeni binalar için LEED öncelikle yeni ticari ofis binaları için tasarlanmıştır ancak LEED uygulayıcıları tarafından birçok farklı bina tipi için uygulanabilmektedir. Standart bina kodları tanımına göre tüm ticari binalar yeni binalar için LEED için uygundur. Yeni binalar için LEED, yeni binalar ve mevcut yapıların kapsamlı yenileme projelerinin hem tasarım hem yapım aşamasındaki aktivitelere yöneliktir. Kapsamlı yenileme projeleri HVAC renovasyonu, önemli cephe yenilemeleri ve büyük ölçekte iç mekan rehabilitasyonlarını içerir. Eğer projenin içeriği büyük tasarım ve yapım aktiviteleri değil de daha çok bakım ve işletme aktivitelerine yönelikse ‘Mevcut yapılar için LEED: Bakım ve işletme’ daha uygun bir

değerlendirme prosedürü sunar.

2009 LEED Yeni binalar ve kapsamlı yenilemeler için önkoşullar ve krediler 7 ana başlığa işaret eder:

 Sürdürülebilir alanlar (Sustainable Sites (SS))  Su verimliliği (Water Efficiency (WE))

 Enerji ve atmosfer (Energy and Atmosphere (EA))  Malzeme ve kaynaklar (Materials and Resources (MR))

 Kapalı alan çevre çalitesi (Indoor Environmental Quality (IEQ))  Tasarımda yenilik (Innovation in Design (ID))

 Bölgesel öncelik (Regional Priority (RP))

USGBC tarafından belirtildiği gibi LEED sertifikaları aşağıda belirtilen seviyelerde değerlendirilir [11]:

Onaylı sertifika: 40–49 puan Gümüş sertifika: 50–59 puan

Altın sertifika: 60–79 puan Platin sertifika: 80 puan ve üzeri

Yeni binalar ve kapsamlı yenilemeler için LEED minimum program gereklilikleri aşağıdaki gibidir [12, s.xiv]:

Çevre yasaları ile uyumlu olmalıdır: LEED proje ve yapım alanı, proje sınırları içindeki tüm diğer gayrimenkul projeleri, tüm proje çalışmaları ve tüm federal, bölgesel ve yerel yapılaşma ile ilgili tüm yasa ve düzenlemelere uygun olmalıdır. Tüm LEED projeleri mevcut bir arazi üzerindeki kalıcı bir yer için tasarlanmalı, inşa edilmeli ve işletilmelidir. Ömrü boyunca herhangi bir yere taşınmak üzere tasarlanmış hiçbir proje LEED sertifikasyonu için uygun değildir.

Makul bir yapım sahası sınırı bulunmalıdır: LEED proje sınırı, LEED proje binası için yapılacak tüm operasyonlarını destekleyecek projeyle ilişkili alanlara bitişik olmalıdır. LEED proje sınırına, bina yapımını destekleyen birimleri içermediği sürece, LEED projesi sahibi dışındaki kişi/kurumların sahip olduğu araziler dahil

olmamalıdır. Aynı kampus üzerinde yer alan LEED projelerinin hepsi LEED sertifikasyonuna dahil olacak şekilde proje sınırı belirlenmelidir. Kampus alanının %100 ü LEED sınırları içerisinde bulunmalıdır. Eğer bu gereklilik ‘minimum yapı alanının tüm alana oranına uygun olmalıdır’ kuralı ile çakışıyorsa öncelikle ‘minimum yapı alanının tüm alana oranına uygun olmalıdır’ kuralı geçerlidir.

Gayrimenkulün herhangi bir parseli ancak bir LEED projesi ile ilişkilendirilebilir. Gerekli LEED kredilerini sağlamak üzere arsa sınırları mantıksız biçimde parçalara bölünemez.

Minimum kat alanı gereklilikleri ile uyumlu olmalıdır. LEED projesi brüt kat alanının en az 93 m² sini (1,000 feet²) içermelidir.

Gereken minimum doluluk oranları ile uyumlu olmalıdır.

Tüm bina enerji ve su kullanım paylaşımı tarihlerine uyacağını taahhüt etmelidir. Sertifikalandırılmış tüm projeler USGBC ve/veya GBCI ile an az 5 yıllık periyotta “tüm bina enerji ve su kullanım” verilerini paylaşmayı taahhüt eder. Bu periyod, Yeni Binalar, Çekirdek & Kabuk, Okullar veya Ticari Yapılar gibi LEED sertifikasyon türlerinden herhangi biri ile sertifikalandırılmış binalarda, projenin tipik fiziksel doluluğunun sağlanmasıyla veya Mevcut Yapılar: İşletme & Onarım LEED sertifikası almışsa sertifikasını aldığı tarihte başlar. Bu veri paylaşımı çevrimiçi olarak düzenli, ücretsiz, erişilebilir ve güvenli destekleyici bilgileri içerir.

Minimum yapı alanının tüm alana oranı ile ilgili gerekliliklerle uyumlu olmalıdır. LEED projesi yapısının brüt kat alanı, LEED proje sınırının brüt alanının %2’sinden az olmamalıdır [12, s.xvii].

3.2.2 Mevcut yapılar için LEED: İşletme ve bakım

Mevcut yapılar için LEED: İşletme ve bakım, mevcut ticari ve kurumsal yapıların devam etmekte olan operasyonlarının sürdürülebilirliğini sertifikalandırmak üzere tasarlanmıştır. Standart bina kodları tanımına göre mevcut yapılar için LEED: İşletme ve bakım sertifikasyonuna uygun yapılar ofisler, hizmet kuruluşları, kurumsal yapılar (kütüphaneler, okullar, müzeler, kiliseler vs.), oteller ve 4 veya daha fazla konut içeren rezidental yapılar. Mevcut yapılar için LEED: İşletme ve bakım, mal sahibi ve mevcut yapı işletmecilerine, LEED sertifikasyon sürecinde yapısal uygulamalar, süreçler, sistem güncelleştirmeleri, küçük alan kullanımı

değişiklikleri ve küçük tesis değişiklikleri ve eklemeler doğrultusunda bir giriş noktası sağlar.

Mevcut yapılar için LEED: İşletme ve bakım, mal sahiplerini ve mevcut yapı işletmecilerini sürdürülebilir uygulamalar ve binalarının yaşam döngüsü boyunca yarattığı çevresel etkileri azaltmak konusunda teşvik eder. Bu değerlendirme sistemi özellikle bina dışı bakım programları, su ve enerji kullanımı, çevre dostu ürünler ve temizlik uygulamaları, sürdürülebilir satın alma programları, atık yönetimi ve kapalı alan çevre kalitesi konularını destekler.

Mevcut yapılar için LEED: İşletme ve Bakım, tek binaları, mal sahibi tarafından kullanılan binaları, birden çok kiracı tarafından kullanılan binaları veya çoklu binalardan oluşan kampus projelerini hedefler. Bu bir ‘tüm yapı’ değerlendirme sistemidir.

Çoğu proje yalnızca bir LEED değerlendirme sistemi için uygunken bazıları 2 veya daha fazla değerlendirme sistemine uygun olabilir. Eğer proje tüm önkoşulları yerine getiriyor ve değerlendirme sistemine göre minimum puan gerekliliklerini karşılıyorsa LEED sertifikasyonu için adaydır. Eğer birden fazla değerlendirme sistemi için uygunsa proje ekibi hangisi için çalışılacağına karar verir [13].

3.2.3 Ticari içyapılar için LEED

Ticari içyapılar için LEED, öncelikle ofislerde, perakende veya kurumsal işletmelerde, özellikle tüm bina işletiminde bulunmayan kullanıcılar için üretkenlik açısından uygun ve sağlıklı bir iç mekan sağlamayı hedefler. Kira alan veya kiracı olan kullanıcılar için uygun bir değerlendirme sistemidir. Ticari içyapılar için LEED, çekirdek ve kabuk için LEED ile birlikte çalışmak üzere tasarlanmıştır [14].

3.2.4 Çekirdek ve kabuk için LEED

Çekirdek ve kabuk için LEED değerlendirme sistemi, çekirdek ve kabuk gelişiminin doğasını tanıyan özel bir pazardır. Çekirdek ve kabuk için LEED değerlendirme sistemi, spekülatif gelişim pazarına hizmet etmek amacıyla, proje ekiplerinin, projenin tasarım ve yapım aşamalarını kapsamlı olarak kontrol edemediği projeler için geliştirilmiştir. Projenin yapılandırılma biçimine göre kapsamı projeden projeye değişiklik gösterebilir. Çekirdek ve kabuk için LEED değerlendirme sistemi, çeşitli proje tipleri ve geniş bir proje yelpazesi içindir.

Çekirdek ve kabuk için LEED, geliştiricinin, projenin tüm çekirdek ve kabuk tasarımını (mekanik, elektrik, sıhhi tesisat ve yangın koruma sistemleri vb.) ve yapımını kontrol edebildiği ancak kullanıcıların tasarım ve yapım uygulamalarını kontrol edemediği projeler için uygulanabilir. Bu tür yapılara örnek olarak ticari ofis binaları, tıbbi ofis binaları, perakende ticaret merkezleri, depolar ve laboratuvar tesisleri verilebilir.

Eğer proje kısmi mal sahibi veya geliştirici tarafından tasarlanmış ve yapımı gerçekleştirilmiş ise mal sahibi ya da geliştiricinin içyapı işleri konusunda aynı oranda etkisi vardır. Bu tür projelerin “çekirdek ve kabuk için LEED” sertifikasyonu için mal sahibi yapının kiralanabilir alanının en fazla %50sini işgal etmiş olmalıdır. %50’sinden fazlasını işgal ettiği durumlarda “Yeni binalar için LEED” sertifikasyonuna başvurmalıdır [15].

3.2.5 Okullar için LEED

Okullar için LEED yeni okul binaları ve mevcut okul binalarının kapsamlı yenileme projelerinin hem tasarım hem de yapım aktiviteleri ile ilişkilidir.

Okullar için LEED sertifikasyonu K–12 okullarının akademik binalarının yapımı ya da kapsamlı yenilenmesi projeleri için kullanılmalıdır. Okul kampusundeki diğer projeler iki veya daha fazla LEED değerlendirme sistemi kapsamına girebilir; örneğin, bir okul kampusundeki idari binalar, bakım tesisleri ya da yurt gibi binalar Okullar için LEED Sertifikasyonu veya yeni binalar için LEED sertifikasyonunun her ikisi için de uygun olabilir.

Eğer proje kapsamı önemli tasarım ve yapım aktivitelerini içermiyorsa ve daha çok bakım ve onarım aktivitelerine yoğunlaşıyorsa mevcut yapılar için LEED: İşletme ve bakım değerlendirme sistemi için uygundur [16].

3.2.6 Perakende satış mekanları için LEED

Perakende satış mekanları için LEED, perakendecilerin kendi ürünlerine farklı türdeki mekanlara ihtiyaç duyması sonucu geliştirilmiştir [17].

3.2.7 Sağlık hizmeti yapıları için LEED

Sağlık hizmeti yapıları için LEED yeşil bina değerlendirme sistemi sağlık sektörünün, yatılı ve ayakta hasta tedavilerinin yapıldığı binaların kendine özgü

ihtiyaçları göz önüne alınarak geliştirilmiştir. Sağlık hizmeti yapıları için LEED sertifikasyonu aynı zamanda tıbbi ofisler, tıbbi eğitim ve araştırma merkezleri için de uygundur. Kimyasal ve diğer atıklara karşı hassasiyet ve doğal alanlara erişim gibi konularla da ilişkilidir [18].

3.2.8 Konutlar için LEED

Konutlar için LEED, dünya çapında tüm binaların tasarım, yapım ve işletme pratikleri konusunda sürdürülebilir olmasını destekleyen LEED araçlarının kapsamlı bir bölümünü oluşturmaktadır.

Konutlar için LEED Değerlendirme Sistemi konutların genel performansını 8 kategoride inceler [19]:

 Yenilik ve tasarım süreci (Innovation and Design Process (ID))  Mekanlar ve bağlantılar (Location & Linkages (LL))

 Sürdürülebilir yerleşim yerleri (Sustainable Sites (SS))  Su verimliliği (Water Efficiency (WE))

 Enerji ve atmosfer (Energy & Atmosphere (EA))

 Malzemeler ve kaynaklar (Materials & Resources (MR))

 Kapalı alan çevre kalitesi (Indoor Environmental Quality (IEQ))

 Farkındalık ve eğitim (Awareness & Education (AE))

3.2.9 Yakın çevre gelişimi için LEED

Yakın çevre gelişimi için LEED değerlendirme sistemi yakın çevre tasarımı, akılcı kentleşme ve yeşil binaların çevreye entegrasyonu konuları ile ilişkilidir [20].

3.3 Yeni Binalar ve Kapsamlı Yenilemeler için LEED Sertifikasyon Sürecinin