Bilirkişiden Ek Rapor Alınması ve Yeniden Bilirkişi İncelemesi

Bilirkişi incelemesi üzerine, hazırlanan rapor mahkemece incelendikten sonra,

“Hâkim, bilirkişi raporunda noksan veya müphem gördüğü hususların tamamlanması veya açıklanması için bilirkişiye yeni sorular sorabilir” (HUMK m. 283, I C.2). Buna bilirkişiden ek rapor (görüş) istenmesi denir.²¹⁵

Tarafların bilirkişi raporunun kendilerine tebliğini izleyen günden itibaren bir hafta içerisinde raporda, eksik ve kapalı gördükleri durumlar için bilirkişiden açıklama istemeseler bile idari yargı yeri de, raporda noksan ve müphem gördüğü yönlerin tamamlanmasını ve açıklama yapılmasını, yeni sorularla bilirkişiden isteyebilecektir(HUMK m. 283). İdari yargı yeri, bu açıklamalar ve ek bilgiler için, bilirkişiye, yazılı olarak süre verir. Bilirkişi, ilk raporundaki noksanlıkların giderilmesini ve açıklamalarını ek raporda sağlayacaktır. Bilirkişi ek raporda, ilk raporundaki sonucu değiştirdiği takdirde, bunun nedenlerini açıklamak zorunda olacaktır. Buna rağmen idari yargı yeri, gerçek durumun ortaya çıkması için gerekli görürse, yeni bir bilirkişi tayin ederek, yeniden inceleme de yaptırabilecektir (HUMK

212 CANDAN, age., s.767.

213 CANDAN, age., s.767.

214 PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, age., s.130.

215 KURU/ ARSLAN/ YILMAZ, age., s.455; KARAVELİOĞLU, age., s.1475-1476.

m. 284).²¹⁶ Gerekirse, bir üçüncü inceleme de yaptırılabilecektir. Hatta ilk iki bilirkişi raporunun açıklanamayan biçimde çelişkiler içermesi durumunda, üçüncü bilirkişi incelemesi zorunlu da olabilecektir. Yaptırılacak bilirkişi incelemesinin sayısı konusunda, Kanunda bir sınırlama yoktur.²¹⁷

Danıştay Onuncu Dairesi’nin bir kararında²¹⁸, “Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi aracılığıyla 1998 yılında yaptırılan Gümrük Komisyoncu Yardımcılığı sınavında davacının 58 puan almış olması nedeniyle sınavı kazanamadığının bildirimine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda ... İdare Mahkemesince, Dairemizin ... tarih ve E:..., K:... sayılı bozma kararına uyulmak suretiyle, ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; davacının yanlış olduğunu iddia ettiği sınav sorularına ilişkin Mahkemelerince yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunda, anılan sınavın 13, 28, 33 ve 36. sorularında ve yanıtlarında herhangi bir yanlışlık bulunmadığının tespit edildiği, bu durumda davacının gümrük komisyonculuğu yardımcılığı sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Davacı tarafından, bilirkişi raporunun yalnızca Gümrük Kanununun ilk hali dikkate alınarak hazırlandığı, Gümrük Kanununda değişiklik yapan ilgili diğer kanunların göz ardı edildiği ileri sürülerek anılan mahkeme kararının temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.

...

Bilirkişi müessesesi, Hâkime, önüne gelen bir uyuşmazlığı çözmek için gerekli olan özel ve teknik bilgiyi sağlamak amacını taşımaktadır. Hâkimin bilirkişi raporunu serbestçe takdir ederek, bu raporun aksine de karar verilmesi mümkündür. Raporun aksine karar verebilmesi Hâkimin, kendisini bilirkişi yerine koyması anlamına de gelmemektedir. Zira, bilirkişi raporunun sonucu, davayı sona erdirecek nitelikte bir karar olmayıp; uyuşmazlığı çözen kararı verme görev ve yetkisi sadece Hâkime aittir.

Davacının yanlış olduğunu iddia ettiği 13. soruda, Gümrük vergisinin ödenmesi sırasında, Gümrük ve Tekel Bakanlığının 3 ay vade ile kabul etmeye yetkili olduğu teminatlı borç senetlerinin cinslerini ve özelliklerini aşağıdakilerden hangisinin tayin ve

216 KARAVELİOĞLU, age., s.1476; OĞURLU, age., s.184; GÖZÜBÜYÜK/ TAN, age., s.1076;

GÖZÜBÜYÜK, age., s.464.

217 CANDAN, age., s.764-765

218 Dş.10.D., E.2002/3573, K.2005/367, T. 09.02.2005, DKD, Y.35, S.109, s. 305 vd.

tespit edeceği, sorulmuş; cevap şıkkı “Maliye ve Gümrük ve Tekel Bakanlıkları” olarak düzenlenmiştir. 28. soruda ise, Gümrük vergilerine itiraz aşamalarında hakem kurulunun kararlarına karşı, tarafların aşağıdakilerden hangisine müracaat edebileceği, sorulmuş; cevap şıkkında “Danıştaya” ifadesine yer verilmiştir.

Bilindiği gibi, 13.12.1983 tarih ve 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile, Maliye ve Gümrük Bakanlığı kurularak Gümrük ve Tekel Bakanlığı kaldırılmış, 2.7.1993 gün ve 485 sayılı “Gümrük Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun” ile de Başbakanlığa bağlı Gümrük Müsteşarlığı kurulmuştur.

Diğer taraftan, 6.1.1982 tarih ve 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun’un

“Değiştirilen Deyimler” başlıklı 13. maddesinde, Vergi Mahkemelerinin göreve başlamasıyla bu mahkemelerin görev alanına giren konularla ilgili olarak diğer kanunlarda yer alan: a)İtiraz Komisyonu, Vergiler Temyiz Komisyonu, Gümrük Hakem Kurulu deyimlerinin Vergi Mahkemesi anlamını taşıyacağı, 15. maddesinde de, İdare ve Vergi Mahkemelerinin görev alanına giren ve kanunlarda çeşitli kurul ve komisyonlara verilmiş bulunan görev ve yetiklerin, bu mahkemelerin göreve başladığı tarihte sona ereceği hükmüne yer verilmiştir.

Bu durumda, bilirkişi raporundaki açıklamaların, yukarıda sözü edilen değişiklikler gözetilmeden, yalnızca 19.7.1972 tarih ve 1615 sayılı Gümrük Kanunu dikkate alınarak yapıldığı, sınavda sorulan soruların yürürlükten kalkan mevzuata göre hazırlandığı dikkate alınıp bilirkişilerden konunun yeniden değerlendirilmesinin istenilmesi gerektiği halde, eksik bilgiye dayalı olarak hazırlanan bilirkişi raporunun sonucu esas alınmak suretiyle davayı reddeden temyize konu mahkeme kararında hukuki isabet görülmemektedir.” demek suretiyle bilirkişilerden konunun yeniden değerlendirilmesinin istenilmesi için ek rapor alınması gerektiği yönünde karar vermiştir.

Yine Danıştay diğer bir kararında²¹⁹, “...Yeterli bir inceleme ve araştırma yapılmadan kanaate dayalı olarak düzenlenen bilirkişi raporu hükme esas alınarak karar verilemeyeceği, uyuşmazlığın çözümü için ek rapor istenmesi veya oluşturulacak yeni bir bilirkişi heyetiyle tekrar inceleme yaptırılması gerekmektedir” demiştir.

219 D.V.D.D.G.K., E.1994/379, K.1996/137, T.19.04.1996, DD., S.92, s.277., in. ASLAN Zehrettin, İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve İlgili Mevzuat, Alfa Yayınları, s.271.

Bilirkişi raporu, mahkeme kalemine teslim edilip kayda girdikten sonra rapor geri alınarak değiştirme yoluna gidilemeyecektir.²²⁰