Bilimsel Araştırma Proje Çalışmalarına Hazırlık

Deney ve kontrol grubu öğretmen adaylarının bilimsel araştırma sürecini bilim insanları gibi yaşamalarını ve bu sayede öğretmen adaylarının bilimi ve bilimsel araştırmaların doğasını daha anlamlı bir şekilde kavramalarını sağlamak için öğretmen adaylarına, grup olarak bilimsel araştırma proje çalışması yapmaları gerektiği belirtilmiştir. Bu uygulama sürecinde, öğretmen adaylarına bilim koçları, öğretim üyesi ve araştırmacı tarafından rehberlik edilmiştir. Araştırma proje çalışması için öğretmen adaylarından bireysel olarak en az iki en fazla üç bilimsel araştırma proje önerisini hazırlamaları istenmiştir. Bu uygulama için dönemin ikinci haftasında, öğretmen adaylarına bilimsel araştırma proje önerilerini literatüre dayalı olarak geliştirmeleri amacıyla literatürün nasıl taranması gerektiği konusunda uygulamalar yapılmıştır. Aynı zamanda FÖLU-I dersinde, öğretmen adaylarının daha önceden bilimsel araştırma proje önerisi hazırlama konusunda herhangi bir deneyimleri olmadığından, deney ve kontrol gruplarıyla literatür taraması, makale inceleme, ve proje hazırlama konusunda argümantasyona dayalı olarak dersler işlenmiştir. FÖLU-I dersi bilgisayar laboratuvarında işlenerek, literatür tarama konusunda, makale ve tezlerin nasıl ve nerelerden temin edileceği hakkında yapılan uygulama dersinde, özellikle YÖK Tez Merkezi, TÜBİTAK Ulakbim, Google Akademik ve herhangi bir akademik dergi sayfasından makale/tez dökümanlarının nasıl temin edileceği üzerinde durulmuştur. Ayrıca öğretmen adayları, literatür taraması sonucu ulaşamadıkları yayınları veya okudukları yayınlarda anlayamadıkları/çelişkiye düştükleri noktaları sormaları için, ilgili yayının yazarları ile ya yüz yüze ya da e-posta üzerinden etkileşime geçmeleri konusunda cesaretlendirilmişlerdir. Makale inceleme konusunda ise, literatürde özellikle öğretmen adaylarının anlayabileceği ve yorum getirebileceği nitelikte tez veya makaleler seçilmiş ve bu tezler/makaleler araştırma süreci boyunca (özellikle proje öneri formu hazırlama ve makale yazım sürecinde) kontrol grubu ile yüz yüze derslerde, deney grubuyla ise hem yüz yüze hem de çevrimiçi derslerde tartışılarak eleştirel bir şekilde incelenmiştir.

Öğretmen adaylarının gelişigüzel proje önerileri hazırlamalarını önlemek için birçok yurtiçi ve yurtdışı üniversite ve bilim kurullarının (TÜBİTAK, Anadolu Üniversitesi, Balıkesir Üniversitesi, Fırat Üniversitesi.) bilimsel araştırma proje öneri

formları incelenerek ortak bir bilimsel araştırma proje öneri formu taslağı oluşturulmuştur. Daha sonra hem deney hem de kontrol grubu ile bu taslak üzerinde bir ders saati boyunca tartışılarak araştırmanın amacı, kapsamı ve yapısı da dikkate alınarak, “Bilimsel Araştırma Proje Öneri Formu” geliştirilmiştir. Son haline getirilen bu form, kontrol grubu öğrencilerine çıktı olarak dağıtılırken, deney grubu için ise “Moodle Öğrenme Yönetim Sistemi”ne yüklenmiştir. Deney ve kontrol grubu öğretmen adaylarından bilimsel araştırma proje önerilerini bu forma göre geliştirmeleri istenmiştir. Araştırma sürecinde kullanılan bilimsel araştırma proje öneri formu Ek 1’de verilmiştir. Deney ve kontrol grupları tarafından geliştirilen bilimsel araştırma proje öneri formları Ek 3 ve 4’de verilmiştir.

3.4.2.1.1. Bilim Koçları ile Görüşmeler

Öğretmen adaylarının geliştirdikleri bilimsel araştırma proje önerilerini bilim insanları gibi gerçek araştırma ortamlarında yapmaları için uygun ortam ve koşullar oluşturulmuştur. Ancak bu uygulama için fakültemizin laboratuvar ortamı ve imkânları çok sınırlı olduğundan ve öğretmen adaylarının yapacakları araştırmalar için gerekli olan sarf malzeme ve teçhizatlar yeterince mevcut olmadığından dolayı, Fırat Üniversitesi bünyesindeki fakülte ve kurumlar ile Elazığ ili çevresinde bulunan ve laboratuvar imkânlarına sahip tam 32 özel ve tüzel kurum ile Fırat Üniversitesi Rektörlüğü ve Elazığ Valiliği kanalıyla resmi yazışmalar yapılmıştır. Bunun yapılmasındaki amaç öğretmen adaylarının proje çalışmalarını daha geniş imkânlara sahip ve gerçek araştırma ortamlarında yürütmelerini sağlamaktır. Kurumlarla yapılan yazışmalar sonucunda, öğretmen adaylarının araştırma projesi uygulamalarına 13 kurumdan destek alınmıştır. Kurumlarla yapılan yazışmalardan sonra araştırma sürecine destek veren kurumlara gidilmiş, çalışmanın amacı ve kapsamı hakkında detaylı görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca, kurumlardaki bilim insanları, laboratuvar teknisyenleri ve şefleri ile görüşülerek öğretmen adaylarının yapacakları araştırmaların kapsamı ve öğretmen adaylarına bu süreçte ne şekilde rehberlik edilmesi gerektiği konusunda görüşmeler yapılmıştır. Aynı zamanda, kurumların laboratuvarları görevliler nezaretinde gezilerek, kurumlar bünyesinde bulunan laboratuvar imkânları belirlenmiştir. Kurumların laboratuvar imkânlarına ait tutulan liste, kontrol grubuna çıktı olarak elden dağıtılmış, deney grubu için ise Moodle Öğrenme Yönetim Sistemi’ne yüklenmiştir.

60

Ön hazırlıklardan sonra öğretmen adaylarından, bilimsel araştırma proje önerilerini literatüre dayalı olarak ilgili kurumlardaki imkanlar dahilinde hazırlamaları istenmiştir. Ardından deney ve kontrol grubu öğretmen adaylarının hazırladıkları proje öneri formları öz, akran ve araştırmacı değerlendirmesine tabi tutulmuştur. Değerlendirmeler, literatüre dayalı olarak öğretmen adayları ile birlikte geliştirilen “Bilimsel Araştırma Proje Önerisi Değerlendirme Formu”na göre yapılmıştır. “Bilimsel Araştırma Proje Önerisi Değerlendirme Formu”nun geliştirilme süreci aşağıda detaylı bir şekilde sunulmuştur.

3.4.2.1.2. Bilimsel Araştırma Proje Önerisi Değerlendirme Formunun Geliştirilmesi

Deney ve kontrol grubundaki öğretmen adaylarının hazırladıkları proje öneri formlarının değerlendirilmesi için “Bilimsel Araştırma Proje Önerisi Değerlendirme Formu” geliştirilmiştir. Bu formun geliştirilmesinde öncelikle yurtiçi ve yurtdışı üniversite ve bilim kurullarının (TÜBİTAK, Anadolu Üniversitesi, Balıkesir Üniversitesi, Fırat Üniversitesi vb.) bilimsel araştırma proje önerisi değerlendirme formları incelenmiş ve bu formlarda yer alan faktör ve kriterler dikkate alınarak bir kriter listesi oluşturulmuştur. Ön taslak şeklinde oluşturulan değerlendirme formu, kontrol grubu öğretmen adayları ile FÖLU-I dersinde, deney grubuyla ise asenkron tartışma ortamında tartışılarak geliştirilmiş ve ortak bir proje önerisi değerlendirme formu haline getirilmiştir. Bilimsel araştırma proje önerisi değerlendirme formu iki bölümden oluşmaktadır. Formun ilk bölümünü, değerlendirmeyle ilgili bilgilendirme notu ve öğretmen adaylarının değerlendirme öncesinde onaylamaları gereken kısımlardan oluşmaktadır. Bilgi notu kısmında, değerlendirme ile ilgili detaylı açıklamalar ve öğretmen adaylarının bilimsel araştırma proje öneri formlarını değerlendirirken uyması gereken ilke ve etik kurallarla ilgili açıklamalar yer almaktadır. Onay kısmında ise, öğretmen adayının değerlendirme bilgi notunda yer alan açıklamaları onayladığını gösteren bir bölüme yer verilmiştir. Bu bölümde öğretmen adaylarının, değerlendirme yapmaları için bilgi notunda yer alan tüm açıklamaları okuduktan sonra isimlerini ve ulaşım bilgilerini yazmaları ve bu açıklamaları onaylamaları için ilgili bölümler bulunmaktadır.

Değerlendirme formunun ikinci bölümünü ise değerlendirme ölçeği oluşturmaktadır. Başlangıçta 52 madde olarak hazırlanan ölçek, deney ve kontrol grubu

ile yapılan tartışmalar sonucu 34 maddeye indirilmiştir. Öğretmen adayları ile birlikte geliştirilen bu form, toplam beş faktör ve 35 maddeden oluşmaktadır. Son halini alan “Bilimsel Araştırma Proje Önerisi Değerlendirme Formu” kontrol grubuna çıktı olarak elden dağıtılmıştır. Deney grubu için ise bu formda yer alan kriterler “Expertiza Değerlendirme Sistemi”ne yüklenmiştir. Ardından, öz, akran, araştırmacı değerlendirmesi kontrol grubunda geleneksel olarak çıktı üzerinden yapılırken, deney grubunda ise “Expertiza Değerlendirme Sistemi” üzerinden yapılmıştır. Araştırmada kullanılan Bilimsel Araştırma Proje Önerisi Değerlendirme Formu Ek 2’de verilmiştir. Aşağıda, değerlendirme süreci detaylı bir şekilde sunulmuştur.