Bilgisayar Destekli Öğretim

Bilgisayar destekli öğretimi anlatmadan önce bilgisayar hakkında bahsetmek gerekmektedir.

Bilgisayarlar;

Kendilerine verilen verileri alır, verilen komutları izleyerek bu verileri bilgi oluĢturacak Ģekilde iĢlerler,

Çok miktardaki veriyi kısa sürede iĢleyebilir ve çok fazla miktarda bilgiyi unutmadan saklayabilirler,

.d ocu -tra c .d ocu -tra c

Aritmetik ve mantık iĢlemlerini son derece hızlı yapabilirler,

Ġnsan tarafından yapılan iĢ ve iĢlemlerin yapılmasını kolaylaĢtırırlar ve yaptıkları iĢlemleri hızlı, güvenli ve hatasız yaparlar (Demirel vd., 2002).

Teknolojinin bize sunduğu olanaklardan biri olan bilgisayarın okullarda da geniĢ kullanma alanı vardır.

Bilgisayar kullanımında temel olarak üç amaç hedeflenmektedir:

Bilgisayarı kullanabilmek ve kullanım alanıyla ilgili bilgiye sahip olmak, Bilgisayar okuryazarı olmak,

Derslere destek olarak kullanabilmek, Ģeklinde özetlenebilir (Türkmen, 2000). Bilgisayarları okullarda kullanma yolları aĢağıdaki Ģekillerde sıralanabilir:

1. Ders yazılımları kullanılarak ders konularının öğretilmesinde,

2. Eğitsel yazılımlar kullanılarak problem çözme yeteneklerinin geliĢtirilmesinde, 3. Bilimsel çalıĢmalar için yazılımlar hazırlanmasında,

4. Ödev raporlarının sözcük iĢlemci programlarını kullanarak hazırlanmasında, 5. Günlük, yıllık ders planlarının hazırlanmasında,

6. Uygulama programlarını kullanılması ile öğrencilerin sanatsal yeteneklerinin geliĢtirilmesinde,

7. Bilgisayar okuryazarlığının öğretilmesinde,

8. Ölçme ve değerlendirme iĢlemlerinin yapılmasında, 9. Rehberlik faaliyetlerinde,

10. Ġdari yazıĢmaların ve evrakların hazırlanmasında, 11. Öğrenci kayıtlarının yapılmasında ve saklanmasında,

12. Öğrenci ve öğretmenlerle ilgili akademik bilgilerin toplanması ve değerlendirilmesi,

13. Eğitimle ilgili istatistikî bilgilerin toplanması, korunması ve iĢlenmesinde, vb. durumlarda bilgisayarların kullanımı söz konusudur (Demirel diğ., 2002).

.d ocu -tra c .d ocu -tra c

Bilgi ve iletiĢim teknolojisinin çok hızlı bir Ģekilde ilerlemesi, bu teknolojik olanaklardan okul ve sınıf ortamında da yararlanılmasını kaçınılmaz bir duruma getirmektedir. Öğrenme ortamlarında teknoloji kullanımı, öğrencilere daha zengin öğrenme durumları sunmakta, ilgi uyandırmakta, öğrenciyi merkeze almakta ve motivasyonlarının artmasını sağlamaktadır. Bu yönüyle teknoloji kullanımı, öğrenme- öğretme sürecinde önemli rol oynamaktadır (Karamustafaoğlu diğ., 2005; ĠĢman diğ., 2002).

Eğitim alanında, öğrenci sayısının hızla artması, öğretmen/öğrenci oranlamasında ortaya çıkan öğretmen yetersizliği, bireylere öğretilmesi gereken bilgi miktarının hızla artması sonucu içeriğin daha karmaĢık bir hale gelmesi gibi sorunlar ortaya çıkmıĢtır. Buna karĢın eğitime olan talep sürekli olarak artmıĢ, bireylerin eğitim olanaklarından daha fazla yararlanma istekleri bireysel öğretimi önemli hale getirmiĢtir. ĠĢte gerek bilgisayara, gerekse eğitime iliĢkin olarak belirtilen bu gibi nedenlerden dolayı, bilgisayarın eğitimde kullanımı zorunlu hale gelmiĢtir (Alkan, 1998; UĢun, 2000).

Öğretimde, ne kadar çok duyu organıyla katılım sağlanabilirse öğrenmelerin de o oranda etkili olacağı bilinen bir gerçektir. Öğretmen çok iyi ders yürütebilir; ancak her zaman, her öğrencinin öğrenme ihtiyaçları giderilemeyebilir. Öğretmen, öğrencinin öğretim sürecinde etkili olması ve kendi bilgisini kurması konusunda yetersiz kalabilir. Bu durumda, bilgisayarlar etkili olarak kullanıldığında, öğretmene yardımcı olabilmektedirler (Yiğit, 2004).

Görsel öğretim materyallerinin, animasyonla görüntülenmesiyle, daha kalıcı bir öğrenme meydana gelmektedir. Öğrencilerin, öğrenmeyi %83‟ü görme, %11‟i iĢitme, %3,5‟i koklama, %1,5‟i dokunma, %1‟i tatma ile sağlanmaktadır. Daha önemlisi, iĢitilenin %20-25‟i, görülüp iĢitilenin %60-65‟i hatırlanmaktadır. Görme ve iĢitmenin, öğrenme üzerinde bu orandaki etkisi, görsel materyallerin tasarımını son derece önemli kılmaktadır (Düzgün, 2000).

Ġlk bilgisayar destekli öğretim geliĢtirme çalıĢmaları 1960‟lı yılların sonu ile 1970‟li yılların baĢında, geleneksel öğretime destek mahiyetinde ortaya çıktı (Ergün, 2010).

Milli Eğitim Bakanlığı‟nda eğitimde bilgisayarın kullanılması amacıyla ilk resmi giriĢim 1984 yılında „Ortaöğretimde Bilgisayar Eğitimi Ġhtisas Komisyonu‟nun‟ oluĢturulması ile baĢlanmıĢtır. Bu komisyonda, üniversitelerin ilgili bölümlerinin

.d ocu -tra c .d ocu -tra c

öğretim üyelerinden bir grup ile Bakanlık yetkilileri görev almıĢtır. Bu komisyon Kasım 1984‟te önerilerini içeren bir rapor hazırlamıĢtır. Raporda, ortaöğretimde bilgisayar eğitiminin baĢlatılması konusu, uygulamaya geçiĢ programı, uygulama okullarının seçimi, öğretmenlerin seçilmesindeki ölçütler, öğretmenlerin yetiĢtirilmesi, öğretmenlerin yetiĢtirilmesinde uygulanacak programlar, öğretim araç-gereçlerinin hazırlanması, bilgisayar donanımlarının seçimi, olurluk incelemesi, diğer kurumlarla iĢbirliği, değerlendirme, yaygınlaĢtırma, sonuç ve öneriler baĢlıkları altında incelenmiĢtir (MEB, 1984).

2.6.1 Bilgisayar Destekli Öğretimin Amaçları

Barker ve Yeates‟ e (1985, ss.27) göre bilgisayar destekli öğretimin amaçları Ģunlardır: 1. Geleneksel öğretim yöntemlerini daha etkili hale getirmek,

2. Öğrenme sürecini hızlandırmak, 3. Zengin bir materyal sağlamak,

4. Ucuz ve etkili öğretimi gerçekleĢtirmek,

5. Gereksinmeye dayalı öğretimi gerçekleĢtirmek, 6. Telafi edici öğretimi sağlamak,

7. Bireysel öğretimi gerçekleĢtirmek.

Yukarıda açıklanan amaçlar, bilgisayar destekli öğretim yönteminde, öğrenme- öğretme süreçlerinin öğrenci merkezli olarak düzenlendiği ve bilgisayarın bu yöntemde öğretim sistemini tamamlayıcı ve güçlendirici olarak kullanıldığını göstermektedir. (UĢun, 2000, ss.53).

Bilgisayar Destekli Öğretim’de amaç, bilgisayarın sağladığı olanakların, öğretilmek istenen bir konu için bilgisayarla etkileĢimli olarak ekran baĢında kullanılmasıdır. Bilgisayar Destekli Öğretim‟ den her türlü derste yararlanılabildiği gibi, laboratuar ortamında gerçekleĢtirilmesi tehlikeli ya da pahalı olan deneyler ile genetik çalıĢmaları gibi laboratuar çalıĢmalarında zamanın yeterli olmadığı deneylerde öğrencilere aktarma iĢi mümkün olabilmektedir. Bilgisayar destekli öğretim yönteminde

.d ocu -tra c .d ocu -tra c

bilgisayarın temel amacı, materyalleri ya da bilgiyi en iyi Ģekilde kullanmada öğrenciye ve öğretmene yardım etmektir (Güzeller, 2007).

2.6.2 Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları

Bilgisayarın eğitim ortamlarında kullanılmasının etkili öğrenmelerin oluĢmasına yardımcı olduğu yönündeki bulgular, öğrencilerin aktif katılımlarının sağlanabileceği, birbirinden farklı öğrenme etkinliklerinin uygulanabileceği ve öğrencilerin farklı bilgilerini birbiriyle kolayca bağdaĢtırabilecekleri yapılandırmacı öğretim ortamlarının oluĢturulmasında bilgisayarlardan daha etkin bir Ģekilde yararlanılmaya baĢlanmasına yol açmıĢtır (Hançer ve Yalçın, 2007).

Öğretim araĢtırmalarının temel amacı, kısa zamanda, daha az masraf ve uğraĢla, kalıcı ve üst düzey öğrenme sağlayacak öğrenme ortamlarının nasıl oluĢturulacağını bulmaktır (Yiğit ve Akdeniz, 2003).

Yılmazçoban ve Damkacı (2007)‟ye göre öğrencinin bizzat kullanmadığı, sadece büyük bir perdeye aktarılan internet görüntüsü kullanılabilir. Bu yöntem ile;

1. Tahtaya çizilmesi gereken Ģeylerin çizilmemesinden dolayı büyük bir zaman kazancı,

2. Bol resimli ve grafikli bir tasarım yapıldığı takdirde görerek öğrenme yeteneğine sahip öğrencilere hitap edilebilir.

Öğüt ve arkadaĢlarına göre (2004), bilgisayar destekli öğretimin yararları Ģöyle sıralanabilir;

1. AnlaĢılmayan noktalar öğrenci tarafından istenildiği kadar tekrar edilebilir, 2. Öğrenme sırasında baĢkasına bağımlılık söz konusu değildir. Her öğrenci kendi

öğrenme hızında öğrenim sağlar,

3. Bilgisayar destekli öğretimin uygulanması sırasında öğrenci derse aktif olarak katılmak zorundadır,

4. Hatalar, eksikler öğrenme sırasında anında görülür ve düzeltilir, 5. YanlıĢa karĢı hoĢgörü vardır,

6. Öğrencinin her zaman yeniden cevaplama Ģansı vardır,

.d ocu -tra c .d ocu -tra c

7. Öğrencilerin derse karĢı olan ilgilerini her zaman canlı tutar,

8. Öğretmeni dersi tekrar etme, hata, ödev düzeltme vb. iĢlerden kurtararak öğrencilerle daha yakından ilgilenebilme fırsatı verir,

9. Tehlikeli ya da pahalı deney ya da çalıĢmalar bilgisayar destekli öğretimde benzetim yöntemi ile kolaylıkla yapılabilmektedir,

10. Öğretmenlerin dersleri sırasında uyguladıkları öğretim yöntemleri arasındaki farklılıklar bilgisayar destekli öğretimle en az düzeye indirilebilir,

11. Öğrenciler daha kısa zamanda ve sistematik bir Ģekilde öğrenebilirler,

12. Öğrencilerin dersi izlerken çizimler, renkler, Ģekiller, resimler vasıtası ile dikkat düzeyleri oldukça yüksek tutulabilir,

13. Öğrenim küçük birimlere indirgendiğinden, baĢarı bu birimler üzerinde sınanarak adım adım gerçekleĢtirilir.

2.6.3 Bilgisayar Destekli Öğretimin Sınırlılıkları

Bilgisayar Destekli Öğretimin yararlarının yanı sıra birtakım sınırlılıkları da vardır. Bunlar Ģöyle sıralanabilir:

Öğrencilerin sosyo-psikolojik geliĢmelerini engellemesi; bazı uzmanlara göre, bilgisayarların öğretimi bireyselleĢtirebilmesi, öğrencinin sınıf içinde arkadaĢları ve öğretmenleriyle olan etkileĢimini azaltmaktadır. Öğrenci bilgisayarıyla baĢ baĢa kalmakta, diğer arkadaĢlarıyla etkileĢimde bulunamamaktadır. Bu da bireyselliği körükleyici, bencilliğe yol açıcı olabilir,

Özel donanım ve beceri gerektirmesi; her Ģeyden önce bir eğitim yazılımının kullanılabilmesi için mutlaka gerekli donanımın bulunması gerekir. Sınıfların ya da okulların Bilgisayar Destekli Öğretim için gerekli donanıma eriĢimi bazen zor ya da pahalı bir süreç olabilir. Yazılımların sürekli yenilenmesi ek bir maliyettir,

Eğitim programını desteklememesi; öğretimde kullanılan her materyalin, eğitim programını destekleyici ve programda belirlenen amaç ve hedefleri öğrenciye

.d ocu -tra c .d ocu -tra c

kazandırıcı nitelikte olması gerekir. Bu tip yazılım ve programların sürekli yenilenmesi, geliĢtirilmesi gerekebilir,

Öğretimsel niteliğinin zayıf olması; program uygunluğunun yanında eğitim yazılımlarının öğretimsel olarak da etkin öğrenme ortamlarını öğrenciye sunabilmesi gerekir. Yazılımlar ise genellikle eğitimciler tarafından yapılmadığından sorunlarla karĢılaĢılabilmektedir (Vural, 2004, ss.209).

Güllükaya (2003)‟ e göre Bilgisayar Destekli Öğretim‟ nün sınırlılıkları;

Bilgisayarla etkileĢim halindeki öğrencinin öğretmenle iletiĢime geçmesi, uygulamada sorunlar yaratabilmektedir,

Öğrenci uygulama sürecinde, donanımından kaynaklanan sorunlarla da karĢılaĢabilmektedir,

Bilgisayar Destekli Eğitim ders yazılımlarının, hedef kitleye yönelik taĢıması gereken özelliklerden yoksun olması da sorun olabilir,

Kendisi ve kullanıldığı programlar çok pahalıdır,

Bilgisayarlar programların esiridir, yaratıcılığa imkân vermez, Öğrenme iĢleminin adım adım kontrol edilmesi öğrenciyi sıkabilir, Yeniliğin verdiği öğrenme güdülenmesi zamanla azalabilir,

Bilgisayar teknolojisi baĢarıyı geliĢtiren büyülü bir araç olamaz,

Bilgisayar teknolojisi bilinmeden temel gereksinim olarak kullanılması yanlıĢtır, Aileler çocuklarının ortamında bilgisayar bulunmasıyla öğrenme probleminin çözüleceği yanılgısına düĢmektedirler,

Öğrencilerin sosyo-psikolojik geliĢimlerini engelleyebilir.

2.6.4 Yapılandırmacı YaklaĢıma Dayalı Bilgisayar Destekli Öğrenme

Hançer ve Yalçın (2007), öğrencilerin bilgisayara yönelik tutum düzeylerinin artırılmasında, öğretimin yapılandırmacı yaklaĢıma dayalı bilgisayar destekli öğrenme yöntemine göre ya da geleneksel yöntemlere göre yapılmasının anlamlı bir fark oluĢturup oluĢturmadığını incelemiĢlerdir. Ġlköğretim 7. sınıflar üzerinde

.d ocu -tra c .d ocu -tra c

gerçekleĢtirilen çalıĢmada fen eğitiminde yapılandırmacı yaklaĢıma dayalı bilgisayar destekli öğrenme yöntemine göre öğrenim gören öğrencilerin, geleneksel öğrenme yöntemine göre öğrenim gören öğrencilere göre, bilgisayara yönelik olarak daha olumlu tutumlar geliĢtirdikleri tespit edilmiĢtir.

2.6.5 Fen Öğretiminde Bilgisayar Destekli Öğretim

Fen ve Teknoloji yaĢamımızın ayrılmaz bir parçasıdır. Öğrencilerin Fen ve Teknoloji ile ilgili bilgi anlayıĢ, beceri, tutum ve değerleri geliĢtirmeleri, Fen ve Teknolojinin hayatımızın her alanındaki etkilerinin belirgin bir Ģekilde görüldüğü bilgi çağında özel bir öneme sahiptir. Günümüzde, her meslekte bilimsel ve teknolojik alanlarda etkin bir Ģekilde problem çözme ve karar verme yetenekleri geliĢmiĢ bireylere ihtiyaç vardır. Bu nedenle öğrencilere temel fen kavramları; bilimsel süreç becerileri, fen, teknoloji, toplum ve çevre ile ilgili anlayıĢlar, bilimsel tutum ve değerler kazandırılmalıdır ( MEB, 2004, ss. 12).

Günümüzde, bilgisayar, televizyon, video, tepegöz, slayt makinesi, VCD ve sinevizyon teknolojik olanaklar olarak eğitimde kullanılmaktadır. Öğretme ve öğrenme sürecinde öğretimi desteklemek amacıyla bazı araç ve gereçlerin kullanılmasının, öğretim sürecini zenginleĢtirerek öğrenmeyi arttırdığı bildirilmektedir (Yalın, 2002). Araç ve gereçlerin bu etkiyi;

1. Çoklu öğrenme ortamı sağlayarak,

2. Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarının karĢılanmasına yardımcı olarak, 3. Dikkat çekerek,

4. Hatırlamayı kolaylaĢtırarak, 5. Soyut Ģeyleri somutlaĢtırarak, 6. Zamandan tasarruf sağlayarak,

7. Güvenli gözlem yapma olanağı sunarak,

8. Farklı zamanlarda birbiri ile tutarlı içeriği sunarak, 9. Tekrar tekrar kullanılma olanağı sağlayarak,

.d ocu -tra c .d ocu -tra c

10. Ġçeriği basitleĢtirip kolay anlaĢılır hale getirerek, meydana getirdiği ifade edilmektedir (Yalın, 2002).

Kıyıcı ve YumuĢak (2005), “Fen Bilgisi Laboratuarı Dersinde Bilgisayar Destekli Etkinliklerin Öğrenci Kazanımları Üzerine Etkisi” adlı çalıĢmalarında, Fen Bilgisi laboratuarı dersinde geleneksel sınıf öğretiminin ve bilgisayar destekli öğretimin öğrenci kazanımları üzerine etkisini araĢtırmaktadırlar. AraĢtırmanın sonucunun, bilgisayar destekli öğretimin öğrencilerin akademik baĢarılarını nasıl etkilediğini inceleyen araĢtırmalarla aynı doğrultuda olduğunu görmüĢler ve yapılan uygulamalar sırasında, bilgisayar destekli etkinliklerin, öğrencilerin derslere ilgisini artırdığını, öğrenme ve öğretme amacına ulaĢma zamanını azalttığını ve öğrencileri sınıfta daha etkin kıldığını gözlemiĢlerdir.

Akçay diğ. (2005), fen eğitiminde bilgisayar destekli öğretim yönteminin, anlatım yöntemine göre öğrenci baĢarısına etkisini belirlemek amacıyla yaptıkları araĢtırmada, 6. sınıf öğrencilerine çiçekli bitkiler konusunun öğretiminde BDÖ‟ nün daha etkili olduğunu bulmuĢlardır.