Beton Boru-Polietilen Boru Mukayesesi

Eski altyapı imalatlarının tümünde, hatta mevcut şehir şebekelerimizdeki Yağmursuyu-Atıksu hatlarında kullanılan yegane mecra hat elemanı, eski adı ile künk olan beton borulardır. Ancak eskiden yapılmış olan hatlarda oluşan arızalardan dolayı onarım çalışmalarına başlanıldığında, sistemin durumu gözler önüne serilmiştir. Özellikle Organize Sanayi Bölgeleri gibi bir takım kimyasalları kullanan yerlerde, bu kimyasalların betonun bünyesine verdiği zarardan dolayı, birçok yerde boruların akar kotunun altındaki bölümün kum haline gelerek, içinde akıtılması öngörülen malzemeyi doğrudan zemine verdiği görülmüştür.

Ayrıca, beton borunun nakliye ve montaj zorlukları başka hiçbir malzeme ile mukayese edilemeyecek boyutlarda yüksektir.

Gelişmekte olan malzeme bilgisi ve buna bağlı olarak artan ürün çeşitliliği sayesinde, artık elimizde daha kaliteli malzemeler bulunmaktadır. Aşağıdaki Beton boru ile Petrol Bazlı Korige borunun açıklamalı kıyas tablosu size konu hakkında bilgi vermek üzere hazırlanmıştır;

ÖZELLİKLER POLİETİLEN BORU BETON BORU

Üretim Aralığı Ø150 ile Ø3600 mm arası Ø200 ile Ø3200 mm arası Garanti edilen Sistem

Ömrü

50 yıldır. Plastik malzemeler doğada serbest haldeyken bile 1000 yıla yakın bir sürede yok olurlar. Bu sebepten dolayı servis ömrü 50 yılı da geçmektedir.

0 ile 30 yıl arasında değişmektedir. Fakat sistem ömrünün bu zamana ulaştığı görülmemiştir. 10

Korige borular hammaddenin mekanik özelliklerinden dolayı nakliye ve döşeme esnasında oluşabilecek her türlü darbeye dayanıklıdır. Ayrıca deprem ve heyelan gibi yer hareketlerinde de boruda kırılma ve ek yerlerinde çıkma olmaz. Sistem sağlıklı bir şekilde çalışmaya devam eder. Korige borularla yapılan döşemelerden sonra gelen dış yükle boru esneyerek gelen yükü yandaki dolguya aktarır. Böylece yayılan yük boru üzerindeki gerilmeleri sınırlı tutar. Bu nedenle kırılma ve ek yerinde çıkma yaşanmaz.

Beton borular, nakliye ve döşeme esnasında ortalama %3 fire verir. Ayrıca gözle görülmeyen çatlaklar boru döşendikten sonra büyüyerek kırılma ve sızdırmaya sebebiyet verebilir. Ağaç kökleri bile zamanla boru çeperini kırarak, boru içine nüfuz edebilir. Ayrıca döşeme sonrası gelen dış yüklere rijit olmasından dolayı kendileri direnirler. Oturmadan sonra aşırı yüklenen beton boru ya kırılır yada ek yerinden çıkar. Döşenmiş beton borular incelendiğinde görülmüştür ki; birçok hasar çevre şartlarının (yer hareketi) değişmesinden meydana gelmiştir.

Kimyasallara Karşı Dayanım

Korige borular HDPE veya PP esaslıdır. HDPE veya PP'den yapılan borular kimyasallara son derece dayanıklıdır. Değişik konsantrasyonda kimyasalların depolanmasında da kullanılmaktadır.

Beton borular ise kimyasallara karşı dayanıksızdır. Özellikle boru içinden geçen kimyasallar zamanla boru çeperini incelterek kırılmalara ve sızdırmalara sebep olur. Ayrıca toprak alkali metallere karşı dayanımı düşüktür Aşınmaya Karşı

Dayanım

Dünyada aşınmayan malzeme yoktur. Fakat HDPE boruların korozyon ve aşınmaya karşı mukavemetleri mükemmeldir. Yapılan testler göstermiştir ki doğada en az aşınan malzemelerden biri HDPE’dir. Bundan dolayı

Beton borunun içinden geçen akışkan, yüzeyden parçalar koparmak suretiyle (ki içinde katı partikül fazla ise bu daha fazladır) boru cidarının incelmesine sebebiyet vererek kırılma ve sızıntılara sebep olur.

içinden geçen aşındırıcı kimyasallar servis ömrünü etkilemez.

Yüzey Pürüzlülüğü HDPE boruların yüzey pürüzlülüğü neredeyse cama yakındır. Bundan dolayı aynı debi, hız ve eğim için betona göre bir küçük çap rahatlıkla kullanılabilir. Sistem ömrü boyunca yüzey pürüzlülüğü değişmez. Bir küçük çap kullanılacağı için daha ufak hendek kesiti sayesinde dolgu ve kazı maliyetleri büyük oranda azalacaktır.

Beton boruda ise boru iç cidarı pürüzlü olduğu için kanalizasyonda atıkların içindeki mevcut pislikler (çamur, bez vb.) boru cidarına tutunarak zamanla kesit daralmasına, hatta tıkanmaya yol açar.

Sızdırmazlık Korige borular contalı manşon, ekstrüder, elektrofüzyon kaynağı gibi metotlarla birleştirilir. Bu ek sızdırmaz olup en az 0,5 bar basınca dayanıklıdır. (test basıncı)

Kabul edilmiş belli oranlarda sızdırma söz konusudur.

Hafiflik Korige borular üretim metodunun farklılığı sebebiyle daha da hafifletilmiş, daha yüksek mukavemet (halka rijitliği) daha hafif boruda sağlanmıştır. Hafif olması sebebiyle nakliye, işçilik ve montajda proje maliyetini azalttığı gibi, projelerin daha çabuk bitmesine sebep olmuştur. Ayrıca iç içe stoklanarak stok alanının ve stok maliyetinin azalmasını sağlar.

Beton boru ise son derece ağır olup, montaj sırasında ufak çaplarda bile vinç kullanılmasını gerektirir. Daha büyük çaplarda ise borunun contası, montaj sonrası borunun kendi ağırlığından dolayı ezileceğinden sızdırmazlığı sağlayamaz. Ayrıca yumuşak zeminlerde beton boruların çökmemesi için özel zemin ıslahı gereklidir. Bunlar proje maliyetini arttıran faktörlerdir.

Montaj Kolaylığı Manşonlu birleştirme yöntemi Ø450 mm çapa kadar kullanılmaktadır. Bu birleştirme yöntemi ile arazi şartlarında hiçbir elektrikli, mazotlu vb. cihaza ihtiyaç duymadan çok kısa bir sürede zahmetsiz ve güvenli olarak hatların tesisatını gerçekleştirmek mümkündür.

Özellikle bu birleştirme yöntemi borunun hendek dışında monte edilmesini sağlar. Ø600 mm ve üstündeki çaplar için hendek içine indirmek ve monte etmek çok kolaydır. Boru çapına göre kaynak dıştan veya hem dıştan hem içten yapılabilmektedir. Birleştirme yöntemi sayesinde sızdırmazlık da mükemmeldir.

Beton Borularda muflu contalı bir sistemle birleştirme uygulanır. Beton boru ağır olduğu için montajı oldukça zor ve yavaştır.

Boru boyları Ø450 mm çapa kadar 6 m veya 12 m’dir. Ø500 ve üstü çaplar için ise 6 m’dir.

En fazla 2 m'dir.

Nakliye Korige borular hafif olduğu için iç içe geçirilerek nakliyesi mümkündür. Değişik çapların bulunduğu büyük projelerde bu durum proje maliyetini büyük ölçüde azaltır.

Borular çok ağır olduğu için nakliye maliyeti artar.

Tüm bu teknik izahatın haricinde, Meram Organize Sanayi Bölgesi’nin proje kriterlerine göre hazırladığımız tip çizimler, bunlara ait metraj çalışmaları ile ekimizde yer alan piyasa fiyatlarına dayalı maliyet kıyas cetvelleri bir sonraki sayfadan itibaren bilginize sunulmaktadır.

Mukayese hesabına sistemdeki ortalama boru çapı beton boru için 600 mm, korige boru için 500 mm olarak

alınmıştır.

Ø 600 mm BETON BORU

No Yapılacak İşin Cinsi Birim Miktar Birim Fiyat İşçilik Tutar (TL/m)

1 Ø 600 Boru Kazısı m³ 3.300 5.50 18.15

2 Kırmataş Dolgu (Malzeme + İşçilik) m³ 1.126 40.00 45.04

3 Stabilize Dolgu (Malzeme + İşçilik) m³ 1.733 28.00 48.52

4 Ø 600 Boru Bedeli ve Döşenmesi m 1.000 28.00 6.50 34.50

5 Nakliye saat 0.100 20.00 2.00

6 Nakliye ve Montaj için Makine Çalışması saat 0.100 110.00 11.00

115.02

Ø 500 mm KORİGE BORU

Sıra No Yapılacak İşin Cinsi Birim Miktar Birim Fiyat İşçilik Tutar (TL/m)

1 Ø 500 Boru Kazısı m³ 2.800 5.50 15.40

2 Kırmataş Dolgu (Malzeme + İşçilik) m³ 0.803 40.00 32.12

3 Stabilize Dolgu (Malzeme + İşçilik) m³ 1.801 2.50 4.50

4 Ø 500 Boru Bedeli ve Döşenmesi M 1.000 40.00 5.00 45.00

5 Nakliye Saat 0.020 20.00 0.40

6 Nakliye ve Montaj için Makine Çalışması Saat - 110.00 0.00

97.42

Ayrıntılı çizimlerle çıkartılan metrajlar ve maliyet analizleri sonucunda, tüm bu üstün özelliklerinin yanında

düşük bir maliyet artışı getirdiği görülen korige boru kullanımı, söz konusu projenizde hem Yağmursuyu hem de

Atıksu hatlarında tarafınıza tavsiye edeceğimiz uygulamadır.