Belediyelerde TCDB çalışmasının başlatılması, yenilikçi yaklaşımlar ve değişim için fırsat sağlar. TCDB’nin işlerlik kazanması için belediyedeki aktörler arasında işbirliği ve bağlılık şarttır. Bu işbirliği, yerleşik bir dizi sorumluluğun ötesine geçmelidir; çünkü TCDB çalışması bütçe, planlama, sektör ve toplumsal cinsiyet eşitliği uzmanlıklarını bir araya getirir. Aşağıda önemli aktörler ve TCDB çalışmasındaki rolleri hakkında özet bilgi verilmektedir.
Belediye başkanı ve belediye liderliği
TCDB çalışmasının temelinde, bu değişimi gerçekleştirmek için verilen siyasi taahhüt yatar.
Dolayısıyla belediye başkanına düşen görev, bu taahhüdü duyurmak, ayrıca TCDB’nin önemi ve bütçenin toplumsal cinsiyete duyarlı hale getirilmesi gibi konularda kamu görevlilerini yönlen-dirmektir. Planlama ve bütçeleme süreçleri kapsamında, toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin önce-likler ve kadının güçlenmesi konularında bilgi verilmesi de büyük önem taşır.
Belediye yönetimi
Genel olarak, geçmiş deneyimler, belediye yönetimindeki planlama, bütçeleme ve top-lumsal cinsiyet uzmanları ya da birimleri arasındaki işbirliğinin çok yararlı olduğunu ortaya koy-muştur; çünkü her birim TCDB’nin tam olarak uygulanabilmesi için gerekli olan özel uzmanlığı sağlar. Ayrıca, toplumsal cinsiyetin çeşitli sektörlere entegre edilebilmesi için sektörel birimlerin de TCDB faaliyetlerine katılması önemlidir.
Planlama ve bütçeleme süreçlerinde başrol, mali hizmetler birimine ait olduğundan dola-yı bu birimin kendi sorumlulukları dahilinde hareket etmesi kilit bir önem taşır. Bu, özellikle de toplumsal cinsiyet perspektifinin bütçeleme ve planlama süreçlerine sistematik biçimde entegre edilebilmesi için gereklidir. Buna paralel olarak, toplumsal cinsiyete duyarlık konusundaki gerek-ler, birim tarafından hazırlanacak olan planlama ve bütçeleme tasarılarına dahil edilebilir.
Belediyedeki çeşitli sektörlerden sorumlu olan sektörel birimler de toplumsal cinsiyet pers-pektiflerini kendi alanlarına entegre etme konusunda önemli bir rol oynar. Herhangi bir TCDB çalışmasının başlıca etkinliği, bütçe ve programların toplumsal cinsiyete göre analizidir. Sektörel birimlerin, bu konularda uzmanlık sağlayacak kamu görevlileriyle işbirliği yaparak bu analize öna-yak olmaları gerekir. Dolayısıyla belediye memurları, bu konuda kilit rol oynar.
İyi bir analiz sağlam verilere dayandığı için, istatistikî veri sağlamaktan sorumlu birimin de bu sürece katılımı önemlidir. İstatistik birimi, ilgili bütün verilerin toplanmasından ve cinsiyete göre ayrıştırılmasından sorumludur. Analiz sürecinde daha fazla veriye ihtiyaç duyulması müm-kündür, bu bağlamda istatistik birimleri destek sağlamak açısından büyük bir önem taşır.
İdeal olarak, ücretsiz işlere ilişkin veriler de TCDB analizinde kullanılabilir. Ulusal düzeyde, zaman kullanımı hakkında anketler yapılsa bile istatistik birimleri evlerde, topluluklar ve aile şir-ketlerinde yapılan ücretsiz işlerle ilgili veri toplama konusunda tamamlayıcı bir rol oynayabilir.
Belediye meclisi
Belediye başkanı tarafından önerilen bütçe tasarısını tartışma, değiştirme ve onaylama açı-sından stratejik bir öneme sahip olan belediye meclisi, TCDB çalışmalarında da kilit bir rol oynar.
Belediye meclisi üyeleri, ilgili komisyonlardaki bütçe görüşmeleri sırasında toplumsal cin-siyet eşitliği ve kadınların öncelikli ihtiyaçlarına yönelik kaynak tahsisiyle ilgili konuları ve bütçe değişikliklerini gündeme getirebilir. Benzer biçimde, meclis, bütçe görüşmeleri dışında, stratejik plan ve performans programlarının görüşülmesi ve kabul edilmesi sırasında da toplumsal cinsi-yet eşitliği konularını tartışmaya açabilir.
Toplumsal cinsiyet savunucularının belediye meclisindeki ilgili komisyonlarda (özellikle de bütçe ve maliye komisyonlarında) yer alması ya da diğer komisyon üyeleriyle işbirliği yapması da önem taşımaktadır.
Genel olarak, belediye meclisi, toplumsal cinsiyet eşitliğiyle ilgili sorunların altını çizmek, belediye yönetiminden TCDB uygulamaları konusunda çalışmasını istemek ve toplumsal cinsi-yet eşitliğini bütün prosedürleri ve araçlarıyla birlikte entegre etmek üzere raporlar hazırlaması-nı talep etmek gibi önemli roller oynayabilir. Özel olarak, belediye meclisi, belediye yönetimini toplumsal cinsiyete duyarlı bütçe beyanı hazırlaması için yönlendirebilir; bütçe tasarısıyla birlikte toplumsal cinsiyetin bütçe üzerindeki etkisine ilişkin daha kapsamlı bilgi sunmasını teşvik ede-bilir.
Belediye dışındaki aktörler
Kamu aktörleri, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme ve planlama konusunda önemli bir role sahip olsalar da dünyanın birçok yerinde devlet dışı aktörler de TCDB girişimlerinde kilit bir rol oynamıştır. Özel bir öneme sahip dış aktörler şunlardır: sivil toplum aktörleri, araştırmacılar ve akademisyenler. Aşağıda, bu aktörlerin oynadıkları roller üzerinde durulmuştur.
Sivil toplum aktörleri
Sivil toplum aktörleri, odaklandıkları konulara bağlı olarak TCDB çalışmasında farklı roller oynayabilirler. Asıl görevleri, toplumsal cinsiyete duyarlı politikaları desteklemek ve belediyelerin toplumsal cinsiyet eşitliği performanslarını iyileştirmek için gerekli lobi faaliyetlerini yürütmektir.
Sivil toplum aktörleri, başta kadınlar ve karar alıcılara erişimi az olan diğer gruplar olmak üzere, vatandaşların önceliklerini belediyeye ve meclisteki karar alıcılara aktarmak gibi önemli bir role sahiptir. Bu bağlamda, kadın meclisleri ve diğer kadın STK’ları da önemli aktörlerdir.
Sivil toplum aktörlerinin diğer bir rolü de toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadınlar açısından önem taşıyan konularla ilgili araştırmalar yürütmek ya da belediye yönetimindeki görevliler ile meclis üyelerine toplumsal cinsiyet eşitliği ve Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme konuların-da uzmanlık sağlamaktır.
STK’lar bütçenin değerlendirilmesi ve bağımsız denetimi konularında da önemli bir rol oy-nayabilir.
Belediyedeki koşullara bağlı olarak belediye yönetimi ve STK’lar arasındaki işbirliği derecesi değişebilir. Belediyede TCDB’nin hayata geçirilmesi için yoğun bir işbirliği sağlanmasının, pratikte iki taraf için de avantajlı olduğu görülmüştür, çünkü dış aktörler TCDB çalışmasının geliştirilmesi-ne ve tamamlanmasına katkıda bulunabilmektedir.
Üniversiteler ve diğer araştırma kurumları
Araştırmacılar ve akademisyenler, TCDB ve toplumsal cinsiyet eşitliği gibi konularda ortaya koydukları araştırma sonuçlarıyla tartışmalar başlatabilirler. Hem belediyeye hem de sivil toplum aktörlerine uzmanlıklarını sunabilir ve danışmanlık yapabilirler. Kamu politikalarının toplumsal cinsiyete etkisi üzerine yapılmış çalışma ve analizler, değişim sürecini yönlendirme konusunda önemli bir role sahiptir. Ayrıca araştırma kurumları, belediyelerdeki uygulamalara kuramsal bir çerçeve ve düşünsel bir derinlik de sağlayabilir.
Medya
Yerel (ve ulusal) medya, hem devletteki hem de devlet dışındaki toplumsal cinsiyet eşitliği savunucuları için önemli bir müttefik olabilir, belediye meclisindeki tartışmalar ve gündemdeki toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri hakkında bilgi sağlayabilir. Ayrıca medya, başarılı Toplumsal Cinsi-yete Duyarlı Bütçeleme çalışmaları ve bu yaklaşımların yararları hakkında bilgi yayabilir. Özellikle de sivil toplum aktörleri için medyayla birlikte çalışmak, toplumsal cinsiyete duyarlı politika talep-lerinin daha geniş kitlelere ulaştırılabilmesi açısından önemli bir strateji olabilir.
Çeşitli aktörlerin işbirliği ve ortaklığı
Uluslararası deneyimler şunu göstermiştir: Hem devlet hem de devlet dışı aktörlerin yer aldığı TCDB girişimleri en etkili ve sürdürülebilir olanlardır.
Çeşitli aktörler işbirliği yaparak ya da ortaklık kurarak Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe-lemeyi birlikte uygulamaya koyabilir, belediyedeki TCDB çalışmalarını geliştirmek için belirli uz-manlık alanlarına odaklanabilirler.
İşbirliği ve bilgi alışverişini resmileştirmek için olanaklar yaratmak da yararlı olabilir. Bu, TCDB koordinasyon kurulları oluşturmak suretiyle yapılabilir; STK temsilcileri ve araştırmacılar bu kurullara üye veya danışman olmaya davet edilebilirler.