TCDB analizinin en önemli bileşeni, toplumsal eşitlik hedeflerine erişmek üzere analizden politika, faaliyet ve kaynak değişikliklerine gidilmesidir.
Her analizin sonucunda bir dizi değişiklik önerilir ve bu öneriler, analizden politika değişik-liğine geçiş için bir başlangıç noktası oluştururlar. Farklı forumlarda (önce birim dahilinde, sonra belediye yönetiminde ve mecliste, mümkünse STK’larla birlikte veya daha geniş halk katılımıyla) analiz sonuçlarının tartışılması, arzu edilen ve ihtiyaç duyulan değişiklikler için yeni öneri ve alter-natiflerin ortaya çıkmasını sağlayabilir.
Analizden politika değişikliğine gidilmesi, şüphesiz, TCDB çalışmasına ilişkin sorumluluk-ların başka bir düzeye taşınması anlamına gelir. Analizin büyük bir bölümünü kamu görevlileri yürütse de değişikliklere ilişkin görevleri üstlenemeyecekleri açıkça belirtilmelidir. Onların görevi gerekli değişikliklere yönelik öneri ve alternatifleri sunmaktır ve sorumlulukları da burada biter.
Öneriler, çeşitli düzeyleri ve konuları kapsayacaktır. Buradan yola çıkılarak tam olarak neyin değişmesi gerektiği, planlama ve bütçeleme süreçlerinin hangi aşamalarında değişikliğe gidile-ceği ve belediyede bu değişikliklerden kimin sorumlu olacağı açıkça belirlenmelidir.
Farklı düzeylerde değişiklikler ve uyarlamalar gerekebilir; en önemlileri şunlardır
Belirli sektörel politikalar, programlar ve etkinlikler düzeyi (Belirli hizmetlerin sağlanması gibi),
Bütçe uygulaması düzeyi (bütçe tahsisini değiştirmeden belirli tahsislerin nasıl kullanılacağına ve uygulanacağına yönelik değişiklikler),
Toplumsal cinsiyet eşitliği hedefleri ve etkinliklerini de içine alacak şekilde stratejik planlama düzeyi (Stratejik Planlar, yıllık Performans Programları vb.)
Bütçe planlama düzeyi (bir sonraki yılın bütçe tahsisleri).
Belirlenen bazı değişiklikler, bütçede değişiklik gerektirmeyebilir; ancak mevcut yönetme-lik ve prosedürlerin değiştirilmesini gerektirebilir. Örneğin belirli hizmetlere erişim koşullarının değiştirilmesi önerildiğinde bütçe değişikliğine gerek duyulmaz.
Analiz ayrıca, karar alma süreçlerini değiştirme konusunda da bir itici güç sağlayabilir. Ör-neğin kadın ve erkek hizmet kullanıcıları, katılımcı mekanizmalar yardımıyla, ilgili sektör ya da programların gelecek yıla ilişkin karar alma süreçlerine dahil edilebilir.
Yukarıda sözü edilen düzeylerde yapılmak istenen değişiklikleri net biçimde anlamak, önemlidir. Çünkü çeşitli düzeylerdeki değişim süreçleri birbirlerinden farklı olacaktır, ayrıca bunla-ra ilişkin sorumluluklar da farklılık gösterecektir. Dolayısıyla, farklı önerilere ilişkin sorumlulukların net biçimde ortaya konulabilmesi için sorulacak asıl soru şudur:
Önerilen çeşitli önlemleri uygulamak kimin sorumluluğundadır?
Kaynak tahsisi ve belediye politikalarını iyileştirmek için analizi kullanma sorumluğu, be-lediye başkanı veya bebe-lediye liderliğine aittir. Belirli program ve hizmetlerin sunumuna yöne-lik değişikyöne-likler gerekiyorsa sorumluluk muhtemelen ilgili sektör birimlerine ait olacaktır. Diğer değişiklikler, özellikle de bütçe tahsisi, toplumsal cinsiyet eşitliği öncelikleri ve stratejik planlara ilişkin değişiklikler söz konusu olduğunda sorumluluk, mali hizmetler birimine ve muhtemelen belediye başkanı ve encümene ya da belediye meclisine kayacaktır.
Kamu görevlilerinin sorumluluklarının sınırlarını açıkça belirtmekte yarar vardır. TCDB çalış-masında kamu görevlilerinin hayati bir rolü vardır, ancak bu rollerin sınırları vardır ve her şey on-ların sırtına yüklenemez. Herhangi bir değişim sürecinde olduğu gibi, toplumsal cinsiyete duyarlı değişiklik süreci ve toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin hedef ve taahhütlerin gerçekleştirilmesi de belediye liderlerinin önderliğini gerektirir.
Uzun vadede, toplumsal cinsiyet hedeflerinin ilgili faaliyet ve göstergelerle birlikte perfor-mans dokümanlarına dahil edilmesi de oldukça önemlidir.
Analizden politika değişikliklerine gitmenin ulusal örneği:
Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
Eskişehir’de yeni stratejik planı hazırlama sürecinde sağlık sektörüne ilişkin yapılan toplumsal cinsiyet analizi sonucunda, belediye kırsal kesimlerde yaşayan kadınların başta kanser erken teşhis taraması olmak üzere sağlık hizmetlerine erişiminin sınırlı olduğunu tespit etmiştir.
Kanser tarama hizmetleri, Sağlık Bakanlığı Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) tarafından ücretsiz verilmesine rağmen, kırsalda yaşayan kadınların bu hizmet hakkında bilgi sahibi olmadıkları, sağlık merkezinden randevu alamadıkları veya kocalarının gitmelerine izin vermediği veya ulaşım giderlerini karşılayamadıkları için bu hizmete sınırlı ölçüde erişebildikleri görülmüştür. Bu zorlukları dikkate alan belediye, kadınların kanser taramasından yararlanabilmesi için sağlık merkezinde randevu almak ve ücretsiz ulaşım temin etmek de dahil olmak üzere kırsaldaki kadınlar için gerekli tüm imkanları sağlamaktadır.
22 Ekim 2014 ile Haziran 2015 tarihleri arasında, kırsalda yaşayan yaklaşık 700 kadın bu hizmete erişebilmiştir. Talebin yüksek olması nedeniyle belediye bu hizmeti sağlamaya devam edecektir. İşte bu, bütçenin toplumsal cinsiyet perspektifinden analizi sayesinde kamu hizmetlerinin kadınların ihtiyaçlarına daha iyi cevap verir hale getirilmesine örnek teşkil etmektedir.
Kültür sektöründe yapılan başka bir toplumsal cinsiyet analizi sayesinde belediye, kadınların belediye tarafından sağlanan kültür faaliyetlerine (tiyatro, konser vs) erişiminin sınırlı (%40) olduğunu tespit etmiştir. Bu analizden sonra, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı, kadınların bu faaliyetlere katılımını artırmak amacıyla ücretsiz ulaşım hizmeti ve kadınlar için ücretsiz seanslar düzenleyerek, Ocak – Nisan 2015 arasında 1.134 kadının bu hizmetten yararlanmasını sağlamıştır.
Öte yandan, İtfaiye Dairesi Başkanlığı da yangınlar hakkında veri toplama formunu (yangın tutanağını), yangına kimin neden olduğu ve yangından kimlerin etkilendiği hakkında verileri cinsiyete göre ayrıştırılmış biçimde değiştirmiştir. Bu özellikle yangınları önleme ve yangından etkilenenlere yardım etmek amacıyla toplumsal cinsiyete duyarlı faaliyetlerin geliştirilmesi açısından önemlidir. Ayrıca, Kadın Danışma ve Dayanışma Merkezi, yangınların önlenmesinde itfaiyecilerle işbirliği alanında kısa eğitim ve farkındalık artırma faaliyetleri başlatmıştır.
İzleme ve değerlendirme
Yıllar içerisinde toplumsal cinsiyet eşitliği hedefine ulaşmak için yapılan değişikliklerin ve uygulamaların takip edilebilmesi için bir izleme mekanizması kurulabilir. Bu mekanizma kuru-lurken toplumsal cinsiyet eşitliğine erişmek için arzu edilen değişim göstergeleri ile faaliyet ve bütçe tahsislerinin uygulanmasını ölçen göstergeler temel alınabilir.
İzleme çalışmalarını organize etmek için TCDB çalışmasının belirli alanlarına ilişkin bir dizi gösterge belirlenebilir. Bununla birlikte, uzun vadede, bu izleme sistemlerini toplumsal cinsiyete daha duyarlı hale getirmek için, genel izleme sistemlerinin yanı sıra değerlendirme süreçlerine de ihtiyaç vardır.
Değerlendirme ve izleme alıştırmalarının sonuçlarına bağlı olarak, bunlar, toplumsal cin-siyete daha duyarlı politika ve bütçelerin benimsenmesine yönelik yeni bir sürecin başlamasına kaynaklık edebilirler.