Bangladeş-Çin-Hindistan-Myanmar Ekonomik Koridoru (BCIMEC)

Tıpkı CPEC’te olduğu gibi, Li Keqiang Bangladeş-Çin-Hindistan-Myanmar Ekonomik Koridoru için bir çerçeve sağlanmasında önemli bir rol üstlenmiştir. Mayıs 2013’te, Başbakan Li Keqiang, Hindistan’da yaptığı toplantıda girişimi önermiştir.

Aynı yıl, Bangladeş- Çin-Hindistan-Myanmar Ekonomik Koridoru için Ortak Çalışma Grubu, Çin’in Kunming kentinde toplanmış ve dâhil olan ülkeler ile iş birliği mekanizmaları konusunda kapsamlı bir fikir birliğine varılmıştır (Decker, 2018: 11).

Bu koridor ile Çin’in güneybatısındaki Kunming kenti, Myanmar’ın Mandalay kenti, Bangladeş’in başkenti Dakka ve Hindistan’ın Batı Bengal Eyaletinin başkenti Kalküta arasında bağlantı yolları sağlanmaktadır (Genç, 2019: 29). Girişimin amacı ticaret, yatırım, altyapı, sermaye ve toplumlar arasındaki ilişkileri güçlendirmektir. Belirtilen alanlarda sağlanacak olan iş birliği, bölgenin kalkınmasına katkıda bulunurken, aynı zamanda projeye dâhil olan ülkeler arasındaki ilişkileri de güçlendirecektir (Gökten, 2019: 100). Diğer bir ifade ile bölgede hâkim olan sınır güvensizlikleri, ticari tarife

74

engelleri ve bölgesel yoksulluk gibi sorunlar bu koridor vasıtası ile çözüme kavuşturulmak istenmektedir.

Bangladeş-Çin-Hindistan-Myanmar Ekonomik Koridorunun geçmişi 1999 yılına kadar dayanmaktadır. Bu açıdan koridorun oluşturulma süreci, Yunnan Eyaletinin başkenti Kunming’de düzenlenen Çin, Hindistan, Myanmar ve Bangladeş arasındaki bölgesel iş birliği ve kalkınma konferansında kararlaştırılan ve bir Track-II etkinliği olan Kunming Girişiminden evirilmiştir. Fikir; mal, yatırım ve insanların akışını kolaylaştırmak amacıyla kara, demiryolu ve hava taşımacılığı bağlantıları geliştirerek Çin ve Hindistan arasındaki eski kara bağlantısını Bangladeş üzerinden yeniden kurma istediğinden çıkmıştır (Jingdong, 2016: 49). 2013 yılına gelindiğinde ise Çin ve Hindistan başbakanlarının ziyaretleri doğrultusunda girişimin, bir ekonomik koridor olarak hayata geçirilmesi kararı alınmıştır. Başka bir ifade ile Kunming girişimi fikri aslında İpek Yolu’nun modern versiyonu olarak nitelendirilmektedir.

Kunming girişimi, 1999 yılında, BCIMEC bölgesinde ekonomik büyümeyi ve ticareti teşvik etme bağlamında bir platform oluşturmak amacıyla BCIM Bölgesel İş birliği Forumu’na dönüşmüştür. Ulaşım, enerji ve telekomünikasyon ağlarının bağlantıları ile bölge boyunca alanların ortak gelişimini teşvik edecek bir ekonomik koridor oluşturulması planlanmaktadır (Islam, Hossan ve Matin, 2015: 135). Belirtilen konular 2013 yılında BCIMEC’nin ortak çalışma grubu toplantısında tartışılmış ve ticaret, yatırım alanlarındaki ilişkilerin güçlendirilip etkinliğini arttırmak için girişimin bir üst düzeye taşınılmasına karar verilmiştir. Bu açıdan 2013 yılında BCIMEC projesi, hem hükümetler arası ekonomik iş birliği hem de Tek Yol Tek Kuşak girişiminin ekonomik koridoru olarak adlandırılmıştır.

Bölgenin, iş birliği temelini oluşturacak belirli özellikleri bulunmaktadır.

Bunlardan ilki BCIMEC bölgesi, Çin, Güneydoğu Asya ve Güney Asya pazarlarını birbirine bağlayan bir kavşak görevi görmektedir. İkincisi, alt bölge zayıf altyapıya sahip olmasına rağmen zengin doğal kaynaklarının bulunmasından dolayı büyük bir potansiyele sahiptir. Üçüncüsü, alt bölge küresel pazarlardan izole edilmiş bir konumdadır ve göreli yoksulluk, bölgenin karakterini oluşturmaktadır (ORF, 2017).

Son olarak bölgedeki ülkelerin çoğu, küresel ekonomiye entegre olmak amacıyla bölgesel ve alt-bölgesel faaliyetlere aktif olarak katılma isteğindedir. Bu açıdan bölge

75

içerisinde gerçekleştirilecek olan altyapı çalışmaları ve iş birlikleri bölgedeki yoksulluğu azaltmanın yanı sıra Asya pazarlarını birbirine bağlayacaktır.

BCIMEC Ekonomik Koridoru, bünyesinde bulunan ülkelere politik ve ekonomik olarak pek çok fırsat sağlamaktadır. Özellikle Bangladeş ve Myanmar için ağırlıklı ekonomik fırsatlar sunmasının yanında dış kaynaklara gereksinimi olan ülkelere de önemli sermaye yatırımları sağlamaktadır (Gökten, 2019: 105). Bunun dışında sosyal, kültürel ve çevresel konuların çözümleri de koridora dâhil edilmiştir.

Koridor, antik İpek Yolu’nun ticaret rotasını tekrar canlandırarak Çin ve Hindistan arasındaki en kısa yolu sağlamaya çalışmaktadır. Koridor sadece altyapı faaliyetlerini birbirine bağlayan fiziksel bağlantıya odaklanmamakta aynı zamanda dijital bağlantıyı da vurgulayarak ürün, hizmet ve ticaretin önündeki engelleri kaldırmayı da amaçlamaktadır (Karim ve Islam, 2018: 289). Bu açıdan BCIMEC Ekonomik Koridoru hem bölge ülkelerine hem de uluslararası ekonomi politiğe katkı sağlayacak bir dizi özelliği bünyesinde barındırmaktadır.

Diğer yandan koridordaki en dikkat çekici ve kritik partner Hindistan olarak nitelendirilmektedir. Ploberger, Hindistan’ın Güney Asya’nın ötesinde kendi jeopolitik emellerini barındırdığı için özel bir durumu olduğunu ve ABD ile ilişkilerini geliştirerek, ASEAN’a üye devletlerin belli bir kısmı (Tayland, Myanmar, Endonezya gibi) ile iş birliği içerisinde olduğunu belirtmektedir (Ploberger, 2017: 300). Öte yandan Hindistan’ın Tek Yol Tek Kuşak girişimindeki konumu değerlendirilirken, Hindistan’ın birincil güvenlik sorunlarının Güney Asya’da bulunduğunu hatırlamak gerekmektedir. Bu nedenle, Hindistan’ın ulusal çıkarları öncelikle Güney Asya’daki istikrarlı ve güvenli bir ortamla bağlantılıdır. Fakat yine de koridorun Hindistan açısından vaat ettiği avantajlar bulunmakta ve Doğu Hindistan bölgesinin kalkınmasına destek sağlayabilecek iş birlikleri gündemdedir.

Başka bir ifade ile BCIMEC’ın Çin için önemi oldukça büyüktür. Öyle ki Çin için ilk fırsat alanı Hindistan ile olan pazar ve ticaret hacmidir. Hindistan ve Çin arasındaki ticaret potansiyeli üzerinde -jeopolitik ve rekabetten kaynaklanan kaygılardan dolayı- yeteri kadar durulmasa da ikili arasındaki iş birliğinin sağlanabileceği alanlar bulunmaktadır. Örneğin bilişim sektörü ve bankacılık alanlarında ikili arasında bir iş birliği sağlanmıştır (Gökten, 2019: 106). Öte yandan Çin için koridorun önemi pazar hacmi ve ticaretin yanı sıra jeostratejik öğelere de

76

dayanmaktadır. Çünkü bölge enerji kaynakları açısından önemli bir potansiyele sahiptir ve –dünyanın en büyük enerji ithalatçısı olmasından dolayı- Çin, enerji tedarikini güvence altına alması bakımından bu koridora büyük bir önem atfetmektedir.

Kazan-kazan ilişkisine iyi bir örnek oluşturan BCIMEC Ekonomik Koridoru, Çin’in enerji tedarikini karşılarken, enerji kıtlığı yaşayan Bangladeş’e yapılacak olan ihracat faaliyetleri de temel bir motivasyon kaynağı oluşturacaktır (Karim ve Islam, 2018: 294). Diğer yandan koridor Myanmar için de önemli fırsatlar sunmaktadır. Öyle ki Myanmar, bünyesinde bulundurduğu yenilenebilir enerji kaynakları, ülkenin stratejik ve coğrafi konumu dolayısıyla koridor için kilit bir öneme sahiptir (Gökten, 2019: 106). Bu açıdan doğal kaynaklarını işleyebilecek altyapıya ve ekonomiye sahip olmayan Myanmar, koridordaki partnerlerinin desteği ile potansiyelini değerlendirebileceği ve geliştirebileceği bir faaliyet alanı oluşturabilecektir.

Şekil 3.4: Çin-Hindistan-Bangladeş-Myanmar Ekonomik Koridorunun Güzergâhı

Kaynak: (Nutuk Dergisi, 2018)

77

Sonuç olarak Hindistan-Çin-Myanmar-Bangladeş ekonomik koridoru pek çok sektöre önemli faydalar sağlayacak olmasının yanı sıra Bangladeş ve Myanmar gibi yoksul ülkeler için de istihdam, teknoloji transferi ve ihracat kazancı sağlayacaktır. Öte yandan Güneybatı Çin, Kuzeydoğu Hindistan, Bangladeş ve Myanmar arasında yapılacak olan tamamlayıcı altyapı çalışmaları ile bölgede önemli bir boyutta büyüme oranı elde edilecektir.