Başlama Düzeyi Yoklama Oturumları

Bu araştırmada iki tür başlama düzeyi verisi toplanmıştır. İzleyen bölümde anne katılımcılar ve çocuk katılımcılar için başlama düzeyi oturumlarına yönelik bilgi verilmiştir.

3.7.2.1. Anne Katılımcılar İçin Başlama Düzeyi Oturumları

Anne katılımcılar için başlama düzeyi oturumları anne-çocuk çiftlerinin kendi evlerinde gerçekleştirilmiştir. Başlama düzeyi oturumlarında annelerin çocuklarına öğretim sunarken ipucunun giderek arttırılmasıyla öğretim uygulaması basamaklarına ne kadar yer verdiği araştırmacı/koç tarafından değerlendirilmiştir. Araştırmanın tüm deneysel oturumlarında anne ve çocuklardan eşzamanlı olarak veri toplanmıştır. Bu aşamada annelere “çocuklarınızla oyun kurun veya ortak dikkat kurun” şeklinde yönerge verilmiştir. Tüm annelerle eşzamanlı olarak başlama düzeyi oturumları başlatılmıştır ve bu oturumlar video kamera ile kaydedilmiştir. Araştırmacı/koç bu videoları izleyerek annelerin “İpucunun Giderek Arttırılmasıyla Öğretim Uygulaması Yoklama, İzleme ve Genelleme Oturumları Uygulama

Güvenirliği Veri Toplama Formu”nda (EK-4) yer alan basamaklara ilişkin veri toplamıştır. Bu amaçla annelere çocuklarıyla birlikte vakit geçirmeleri söylenmiş ve bu sürede annelerin ipucunun giderek arttırılmasıyla öğretim uygulamasının uygulama basamaklarını sergileyip sergilemediklerine ilişkin araştırmacı tarafından kayıt tutulmuştur. Anneler veri toplama formundaki her hangi bir basamağı doğru bir şekilde uyguladıklarında “+”, doğru uygulamadıklarında ya da tepkide bulunmadıklarında ise “-” işareti konularak kayıt edilmiştir.

Başlama düzeyi oturumlarında anneler ile en az beş oturum kararlı veri elde edildikten sonra birinci anne ile aile eğitim programına geçilmiştir. Diğer anneler ile başlama düzeyi oturumları düzenlenmeye ve başlama düzeyi verileri toplanmaya devam edilmiştir.

3.7.2.2. Çocuk Katılımcılar İçin Başlama Düzeyi Oturumları

Anneler ve çocuklardan eş zamanlı olarak başlama düzeyi verileri toplanmıştır. Başlama düzeyi oturumlarında, anneler çocuklarının ortak dikkate tepki verme davranışını ne düzeyde gösterdiklerini değerlendirmişlerdir. Anneler başlama düzeyi oturumlarında veri toplamak için “Ortak Dikkate Tepki Verme Yoklama, İzleme ve Genelleme Oturumları Veri Toplama Formu” nu kullanmışlardır (EK-3).

Başlama düzeyi oturumları en az beş oturum üst üste kararlı veri elde edinceye değin sürdürülmüştür. Her bir başlama oturumunda her basamak için beş denemeye yer verilmiştir. Başlama düzeyi yoklama oturumları şu şekilde uygulanmıştır:

Anne, ortak dikkatin birinci basamağı için yönerge sunduktan sonra (“Ahmet, haydi oyun oynayalım” diyerek çocuğun eline değecek kadar yakın bir yere oyuncağı koyar) 5 sn. yanıt aralığı süresi içinde çocuğun tepkide bulunmasını beklemiştir. Çocuğun 5 sn içinde doğru tepkide (oyuncağı eline alıp 5 sn. boyunca oyuncakla meşgul olmak) bulunması halinde anne sözel pekiştreç (“Süpersin Ahmet, oyuncağı çok güzel eline aldın”) sunmuştur. Çocuk yanlış tepkide bulunur ya da tepkide bulunmaz ise bu durum yanlış tepki olarak kabul edilmiştir. Bu durumda anne herhangi bir ipucu vermemiş ve anne denemeyi sonlandırmıştır (“Ahmet çok güzel oynadın, teşekkür ederim!”).

Anne, ortak dikkatin ikinci basamağı için yönerge sunduktan sonra (“Çağan hazır mısın?” diyerek oyuncağa hafifçe vurarak ses çıkartır) 5 sn. yanıt aralığı süresini beklemiştir. Çocuk yanıt aralığı süresince doğru tepkide (oyuncağı eline alıp 5 sn. boyunca oyuncakla meşgul olmak) bulunduğunda anne sözel olarak çocuğu pekiştirmiştir (“Çağan aferin sana, oyuncağı çok güzel eline aldın”). Çocuk yanlış tepkide bulunur ya da tepkide bulunmaz ise bu durum yanlış tepki olarak kabul edilmiştir. Anne denemeyi sonlandırmıştır (“Çağan çok güzel oynadın, teşekkürler”).

Anne, ortak dikkatin üçüncü basamağı için yönerge sunduktan sonra (“Yağız hazır mısın?” diyerek çocuğun görebileceği ancak dokunamayacağı bir yere oyuncağı koyar) 5 sn. yanıt aralığı süresini beklemiştir. Çocuk bu süre içinde doğru tepkide bulunursa (oyuncağı eline alıp 5 sn boyunca oyuncakla meşgul olmak) anne sözel olarak çocuğu pekiştirmiştir (Süper! Yağız oyuncakla çok güzel oynadın). Çocuk yanlış tepkide bulunur ya da tepkide bulunmaz ise bu durum yanlış tepki olarak kabul edilmiş ve anne denemeyi sonlandırmıştır (Yağız, katıldığın için teşekkürler, oyunumuz bitti).

Anne, ortak dikkatin dördüncü basamağına yönelik başlama düzeyi oturumuna yönerge sunarak başlamıştır (“Ahmet, bana bak! Evet çok güzel baktın”) diyerek göz göze geldikten hemen sonra anne işaret parmağıyla yeni nesneyi gösterir). Yönergeden sonra çocuğun tepki vermesi için 5 sn beklemiştir. Çocuk yanıt aralığı süresi içinde doğru tepki verirse (annesinin parmağıyla işaret ettiği yöne doğru bakarsa) anne çocuğu sözel olarak pekiştirmiştir (“Aferin Ahmet, arabaya çok güzel baktın”). Çocuk yanlış tepkide bulunur ya da tepkide bulunmaz ise bu durum yanlış tepki olarak kabul edilmiş ve anne denemeyi sonlandırmıştır (“Ahmet çok güzel katıldın, teşekkür ederim”).

Anne, ortak dikkatin beşinci basamağı için yönerge sunduktan sonra (“Çağan, bana bak! Evet çok güzel baktın”) dedikten hemen sonra bakışlarını göstermek istediği nesneye doğru kaydırmıştır. Yönergeden sonra çocuğun tepki vermesi için 5 sn beklemiştir. Çocuk yanıt aralığı süresi içinde doğru tepki verirse (annesinin bakışıyla işaret ettiği yöne doğru bakarsa) anne çocuğu sözel olarak pekiştirmiştir (“Çağan aferin sana, duvardaki resme çok güzel baktın”). Çocuk yanlış tepkide bulunur ya da tepkide bulunmaz ise bu durum yanlış tepki olarak kabul edilmiş ve anne denemeyi sonlandırmıştır (“Çağan teşekkür ederim, çok güzel katıldın”).

Anneler çocukların doğru tepkilerini yoklama oturumu veri kayıt formuna (EK-3) “+” olarak, yanlış tepkileri ise “-” işareti koyarak kayıt etmiştir. Yoklama oturumlarında denemeler arası sabit bir süre bulunmamaktadır. Uygulama oturumları sırasında çocuk ona sunulan oyuncaklarla en fazla beş dk. oynamıştır. Anne çocuğun mevcut oyuncağa ilgisinin dağıldığını fark ettiğinde yeni bir oyuncakla deneme gerçekleştirmiştir.