Başkumandanlık Meydan Muharebesi ve telgraf muhaberatı

Telgraf hatlarının çekilmesi için gerekli olan malzemelerin büyük bir kısmı, Konya askeri iş evlerinde yaptırılmıştır. Topçuların mevzi değiştirmelerinde hızla irtibatın kurulmasını sağlayan arka teskereleriyle738 piyadenin kullandığı el teskereleri, kablo bobinleri, kamyonlara bobin asma tertibatı, Konya iş evlerinde yapılan araç gereçler arasındaydı. Yapılamayan muhabere gereçleri ise, Batı Cephesi Komutanlığı’nca satın alınarak temin edilmeye çalışılmıştır.

Muhabere malzeme kadrosu genişletilmiş ayrıca kolordularda kurslar açılarak muhabere erleri yetiştirilmeye başlanmıştır.

İleride yapılması planlanan taarruz harekâtı dikkate alınarak, cephe muhabere bölüğü tarafından Şuhut’tan, Kocatepe’ye 57 km’lik bir telgraf hattı çıplak hat olarak yapılmıştır. Diğer muhabere birlikleri de, taarruz öncesinde bağlı oldukları büyük karargâhların komuta mevkilerine gereken hatları uzatıp bağlantıları sağlamışlardı. 375

Tarih 26 Ağustos 1922’yi gösterdiğinde saat 05.00’da Türk topçusu bütün cephede ve aynı anda Yunan savunma mevzilerine ateşe başlamıştır.376

26 ve 27

374 _{Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Dönemi (23 Nisan 1920- 29}

Ekim 1923)IV, I. Kısım, s. 186-187

375

Türk İstiklal Harbi, II, Batı Cephesi, 6’ncı Kısım, 2’nci Kitap, Büyük Taarruz (1-31 Ağustos 1922), s. 296-297

376 _{Veli Yılmaz, Sakarya’dan Lozan’a Destanlaşan Sakarya ve Dumlupınar Meydan Muharebeleri,}

Ağustos günlerinde düşman mevzilerine girilmiş oldu. Düşman cepheleri düşmüştü. Yunan ordusu çekilmeye başlamıştı.377

Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, muharebe alanını gezerken Yunan yaralıları toplatılıyordu. Çok kayıplara uğramış 1’ci, 2’nci ve 7’ci Yunan tümenlerinden başka İzmir’e kadar savunma yapabilecek düşman kuvveti kalmamıştı.378

Mustafa Kemal Paşa, zaferi bir telgraf ile TBMM’ne bildirmiştir.

26 Ağustos zaferine dair telgraf (27. VIII. 1922)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Riyaseti Celilesine

İki günden beri bilâinkıta devam eden muharebat neticesinde düşmanın Afyonkarahisarı mevazıını iskat ve Afyonkarahisar’ımız istirdat olunmuştur, üsera, ağır ve hafif top, mühimmat ve her nevi malzemeden ganaim çoktur. Düşmanın müteaddit mevazıının her biri bir kaç hattan mürekkep olduğundan kıtaatımız birçok müstahkem hatları müteakiben iskat mecburiyetinde bulunmuştur, istihzaratımız her nevi vesaiti fenniye ve mevanii feriye ile teçhiz ve takviye edilen düşman mevazıının bazan bir saatten azzaman zarfında iskatını temin ettiği gibi asker ve zabıtanımızın müsellemi cihan olan havariki besalet ve şecaati bu defa dahi tezahür ve teeyyüt etmiştir.

Kumandanlarımızın sevk ve idarede düşman kumanda heyetine faikiyeti bariz bir surette mütecellidir. Tütrkiye Büyük Millet Meclisi ordularının müstesna kıymet ve kabiliyeti sebebiyle Meclisi âliyi tebrik ederim.

Başkumandan Mustafa Kemal 379

27 Ağustosta Afyon kurtarıldı. 29 Ağustos’ta düşmanın toparlanmak istediği Dumlupınar mevziine saldırı yapıldı.30 Ağustos’ta Yunan ordusu kuşatıldı. Düşmanın büyük bir kısmı imha edildi.380

Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa, 1 Eylül 1922’de, Türk Ordusu’nun kazandığı bu eşsiz başarıyı, Türk Milletine bir tamimle bildirmiştir.

Dumlupınar Zaferi Üzerine Türk Milletine Beyanname

377

R. Doğanay, E. Açıkses, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ve Atatürk İlkeleri, Ankara 2009 s. 104

378

Türk İstiklal Harbi, II, Batı Cephesi, 6’ncı Kısım, 2’nci Kitap, Büyük Taarruz (1-31 Ağustos 1922), s. 274

379 _{Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu,}

Atatürk Araştırma Merkezi, 1991, s. 470-471

380

(1. Eylül. 1922) Büyük Asil Türk Milleti:

Garp cephesinde 26 Ağustos 38 (1922)’den beri başlayan harekâtı taarruziyemiz Afyonkarahisar, Altuntaş, Dumlupınar arasında büyük bir meydan muhaberesi halinde beş gün beş gece devam etti. Türkiye Büyük Millet Meclisi Ordularının şecaati, şiddeti sürati tevfikatı subhaniyeye vesiyle-i tecelli oldu. Zalim ve mağrur düşman ordusunun anasın asliyesi akıllara dehşet verecek katiyetle imha edildi. Teşkilât ve teçhizat gibi ananat ve muzafferiyatı ve ismi münhasıran milletimizin şuurundan ezeli ve ebedi olan imanından vücut bulan ordularımızı fedakârlıklara lâyık olarak size takdim ediyorum. En büyük kumandanından en genç neferine kadar ordularımızda hâkim olan fikir, milletin gösterdiği vazife uğrunda şehit olmaktır. Bunu muharebe meydanında yakından müşahede ederek büyük milletime haber veriyorum. Milletimizin bünyesindeki kudret ve mefkureyi üç buçuk sene evvel rüfekayı mesaim ilede ifade etmekten başlayarak tahammülsüz müşkilât içinde devam eden mücahedatımzın netayici tezahür ediyor. Milletin rey ve iradesine istinad eden her işin neticesi millet için hayır ve saadet olduğu sabittir. Milletimizin istikbali emindir ve nusratı mevudeyi Ordularımızın istihsâl etmesi muhakkaktır. 1.9.338(1922)

Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi

Başkumandan Mustafa Kemal 381

Diğer taraftan Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri 382

diyerek Türk Ordusu’na düşmanı takip edip Anadolu’dan atması komutunu vermiştir.

2 Eylül 1922’de Mustafa Kemal Paşa ordularımızın başarısından bahisle Uşak ve Eskişehir’in alındığını Rauf Bey’e ve Kazım Karabekir’e bir telgrafla bildirmiştir. Rauf Bey T.B.M.M’de bu telgrafı okuduğunda şiddetli alkışlarla ve sevinçle karşılanır ve tezahüratlar yapılır.383

Türk Ordusu, 9 Eylül 1922’de İzmir’i düşman işgalinden kurtarmış ve Kadife Kale’ye Türk bayrağını dikmiştir.384

Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruzdan İzmir’e giriş tarihi olan 9 Eylül’e kadar yapılan bütün askeri harekâtlar hakkında telgraflarla, TBMM’ye bilgi vermiştir. Ayrıca,

381 _{Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, s. 474}

382 _{Türk İstiklal Harbi, II, Batı Cephesi, 6’ncı Kısım, 2’nci Kitap, Büyük Taarruz (1-31 Ağustos 1922), s.}

277

383 _{Tülay Duran, T.B.M.M. den Zafere Görüşler Emirler Yazışmalar, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi,}

Sayı:4, Haziran 1985, s. 15

cephedeki komutanların terfi ve taltifleri de telgraflarla sunulmuş,385

yine kabulleri de telgraflar aracılığıyla yapılmıştır. Telgraflarda kullanılan, “yayınlanmayacaktır”, “harp telgrafı” ve “makine başında” ifadeleri telgraf muhaberatının önemi açısından dikkat çekicidir.386

Büyük Taarruz ve Takip Harekâtı döneminde, Felah Grubu Tarafından 47 çuval telsiz telgraf malzemesi Türk Ordusu’na muhabere malzemesi olarak gönderilmekteydi.387

Büyük Taarruz ile Türk Ordusu İzmir ve Bursa’yı kurtarmıştı. Bir kısım Türk birliklerinin İzmit ve Çanakkale’ye yönelmesi sonucunda, İngiliz kuvvetleri ile karşı karşıya gelinmişti. Bu hareket İstanbul ve Trakya’nın kurtarılması için yapılan bir güç gösterisiydi. İngilizler Boğazlar bölgesinden çıkmak istemiyorlardı. Fransız Parlamentosu Boğazların serbest bırakılması ve Trakya’nın Türkiye’ye verilmesi kararını alınca İngiltere yalnız kaldı. 388