Başarı

Başarı değeri bir gereksinim olarak insanları davranış ve eylemlere sürükler. Uyarıcının güçlü olduğu hallerde bir gereksinim işin başarılmasıyla zeki olmak değer bileşeni arasında güçlü bağları günceller.

“…Uzun yaz günlerinin gecelerinde yıldızların suyu öptüğü sarnıçta yüzerim; yüzümü yıkar, temizlerim önce bir pençemle, sonra ötekiyle, sonra da her ikisiyle ve işte o zaman, değmeyin keyfime…” ( BA, s.12- 14, Zeki Olmak).

3.1.3.4 Hazcılık

Yapılan işten ve yaşamdan tat almak hazcılık değer boyutunun önemli vurgularındandır. Duyumsal doyum zevk ile elde edilir.

“… Sanırım, binada yaşayanlar sever beni; çünkü kürkümle pırıl pırıl yaparım boruların içini ve koşarım durmadan yorulmadan, bir kattan ötekine geçmeye bayılırım kayarak borulardan…” (BA, s.5, Zevk). İstek ya da arzuların doyurulması ve zevk hazcılığın göstergesidir.

“…Uzun yaz günlerinin gecelerinde yıldızların suyu öptüğü sarnıçta yüzerim; yüzümü yıkar, temizlerim önce bir pençemle, sonra ötekiyle, sonra da her ikisiyle ve işte o zaman, değmeyin keyfime…” ( BA, s.12- 14, Zevk).

Yaşamın tadını çıkarmak hazcılığın duygusal doyurulma açısından önemli bir göstergesidir.

“…Kayarım evin bütün borularından, memnun mesut homurdanırım bir yandan; karı kocalar sağa sola dönerler yatakta ve söylenip dururlar evin

borularına. Kimi, lambayı yakıp not alır bir kağıda, şikayet etmeyi unutmamak için kapıcı zili çaldığında…” (BA, s.16, Zevk).

3.1.3.5 Uyarılım

Heyecan, değişken bir hayat yaşamak ve yenilik yaşamda zorluklar karşısında olumlu tutum almak ve üstesinden gelme iradesi açısından önemli bir amaçtır. Yaşamı anlamlı kılan aynı zamanda kendini yönetme gereksinimleriyle ilgili uyarılımlardır.

“…Ben, evin borularındaki ayıyım. Sessiz sakin saatlerde borulardan tırmanırım; sıcak su boruları, kalorifer boruları, ve havalandırmadan; bir evden öbürüne gezerim borulardan geçerek; ben borularda gezen ayıyım…” (BA, s.1-3, Değişken Bir Hayat Yaşamak).

3.1.3.6 Öz-Denetim

Kendi amaçlarını seçebilmek ve toplumsal beklenti ve normlara uygun davranabilmek özdenetimsel bir amaçtır. Özdenetim bireylerin uygun etkileşimi ve grubun işlevselliği açısından bozucu eğilimlerin ketlenmesi olarak değerlendirilebilir. BA’da kendi amaçlarını seçebilmek ve gündelik etkileşimde buna uygun davranmak olarak özdenetim değer boyutu yer almıştır.

“…Ben, evin borularındaki ayıyım. Sessiz sakin saatlerde borulardan tırmanırım; sıcak su boruları, kalorifer boruları, ve havalandırmadan; bir evden öbürüne gezerim borulardan geçerek; ben borularda gezen ayıyım…” (BA, s.1-3, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

“… Ara sıra, bir musluğun ağzından çıkarırım pençemi; gördü mü bunu, üçüncü kattaki kız “ yandım anam!” diye basar çığlığı; homurdanırım bazen, ikinci kattaki ocağın üzerinden, aşçı kadınsa yakınır durur bacanın iyi çekmediğinden…” (BA, s.7, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

Yaratıcı olmak merak ve bağımsızlık güdüleriyle de ilişki olarak özdenetim boyutunun bileşeni olarak BA’da yer almıştır.

“… Geceleri sessizce yürürüm; usulcacık çıkıp çatıya, bacanın tepesinden, dans ediyor mu diye bakarım aya; derken, rüzgâr gibi inerim yeniden borumdaki buhar kazanına…” ( BA, s.10, Yaratıcı Olmak/Merak Duyabilmek).

“…Uzun yaz günlerinin gecelerinde yıldızların suyu öptüğü sarnıçta yüzerim; yüzümü yıkar, temizlerim önce bir pençemle, sonra ötekiyle, sonra da her ikisiyle ve işte o zaman, değmeyin keyfime…” ( BA, s.12- 14, Yaratıcı Olmak).

Kendi amaçlarını seçebilmek toplumsal açıdan ilişkilere katkıda bulunmayı, yaşamdan zevk almayı, duygusal doyumu kolaylaştıran bir değer bileşeni olarak yer almaktadır.

“…Açık kalmış bir musluk olur her zaman; o musluğu arayıp da bulunca, burnumu uzatıveririm dışarıya…” (BA, s.18, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

“…Borularda gezemeyen yaratıkların odalarındaki karanlığa bakarım; onları öyle görünce, o denli kocaman ve sakar, içimi bir hüzün kaplar; horlamalarını duyarım ve rüya görürken çıkardıkları sesleri; onlar nasıl da yalnızdırlar…” (BA, s.20, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

3.1.3.7 Evrenselcilik

Güzelliklerle dolu bir dünya kaygı temelli olmayan bir değerdir. Benlik değeri ve olgunlaşma açısından desteklenmesi gereken bir kazanç amaç olarak yer almaktadır. İnsanları çatışmadan uzaklaştırmaya, kişisel çıkar ve özelliklerin nasıl dışarı vurulacağını da düzenleyen bir değer boyutudur.

“… Geceleri sessizce yürürüm; usulcacık çıkıp çatıya, bacanın tepesinden, dans ediyor mu diye bakarım aya; derken, rüzgâr gibi inerim yeniden borumdaki buhar kazanına…” ( BA, s.10, Güzelliklerle Dolu Bir Dünya).

“…Uzun yaz günlerinin gecelerinde yıldızların suyu öptüğü sarnıçta yüzerim; yüzümü yıkar, temizlerim önce bir pençemle, sonra ötekiyle, sonra da her ikisiyle ve işte o zaman, değmeyin keyfime…” ( BA, s.12- 14, Güzelliklerle Dolu Bir Dünya).

Fiziksel dünyaya karşı sorumluluk hissetmek ve bunu edimleriyle göstermek evrenselcilik değer boyutunun önemli bir bileşenidir.

“…Açık kalmış bir musluk olur her zaman; o musluğu arayıp da bulunca, burnumu uzatıveririm dışarıya…” (BA, s.18, Çevreyi Koruma).

3.1.3.8 İyilikseverlik

İyilikseverlik kendini aşma ve sorumluluk sahibi olmak, yaşam koşullarını ya da anlık durumların ötesinde benliğe içkin bir değer olarak sunulmuştur. İyilik, anlık durum ve olaylara göre değişmeyen bir olgu olarak gösterilebilir.

“…Kayarım evin bütün borularından, memnun mesut homurdanırım bir yandan; karı kocalar sağa sola dönerler yatakta ve söylenip dururlar evin borularına. Kimi, lambayı yakıp not alır bir kâğıda, şikâyet etmeyi unutmamak için kapıcı zili çaldığında…” (BA, s.16, Sorumluluk Sahibi Olmak).

Dürüst olmak, sağlıklı bir duygusal yaşam için ve toplumsal kabul açısından önemlidir. Arkadaşlık, kişisel ve duygusal ilişkiler açısından da kültürden bağımsız önemli bir değerdir.

“…Borularda gezemeyen yaratıkların odalarındaki karanlığa bakarım; onları öyle görünce, o denli kocaman ve sakar, içimi bir hüzün kaplar;

horlamalarını duyarım ve rüya görürken çıkardıkları sesleri; onlar nasıl da yalnızdırlar…” (BA, s.20, Dürüst Olmak).

Yardımseverlik, iyilikseverlik değer boyutunun en önemli bütünleyenidir. BA’da bu biçimiyle sunulmuştur.

“… Sabahleyin yüzlerini yıkarken yanaklarını okşar, burunlarını yalarım; sonra yoluma devam ederim; biraz olsun rahattır içim güzel bir şey yaptığım için…” (BA, s.22, Yardımsever Olmak).

3.1.3.9 Geleneksellik

Alçakgönüllülük, ılımlılık ve hayattan payına düşeni kabul etme doyumlu ilişkiler ve bir yaşam anlayışı için önemli bir değer boyutudur. Bu anlamıyla değişime direnç gösterme gibi bir ilişkiden de insanlar kendini uzak tutabilir. Bu toplumca paylaşılan simge, inanç ve görüşler konusunda saygılı bir tutumu da temel alır.

“… Ara sıra, bir musluğun ağzından çıkarırım pençemi; gördü mü bunu, üçüncü kattaki kız “ yandım anam!” diye basar çığlığı; homurdanırım bazen, ikinci kattaki ocağın üzerinden, aşçı kadınsa yakınır durur bacanın iyi çekmediğinden…” (BA, s.7, Hayatın Bana Verdiklerini Kabullenmek).

“…Kayarım evin bütün borularından, memnun mesut homurdanırım bir yandan; karı kocalar sağa sola dönerler yatakta ve söylenip dururlar evin borularına. Kimi, lambayı yakıp not alır bir kağıda, şikayet etmeyi unutmamak için kapıcı zili çaldığında…” (BA, s.16, Hayatın Bana Verdiklerini Kabullenmek).

3.1.3.10 Uyma

Kibarlık BA’da kendi iyilik hali için önemli bir değer olarak gösterilmiştir. “… Sabahleyin yüzlerini yıkarken yanaklarını okşar, burunlarını yalarım; sonra yoluma devam ederim; biraz olsun rahattır içim güzel bir şey yaptığım için…” (BA, s.22, Kibarlık).

3.1.3.11 Güvenlik

Temiz olmak, sağlıklı olmayla ilişki bir güvenlik değeridir. BA’da temiz olmak sağlık ve kendilik değeri ile ilişkili sunulmuştur.

“… Sanırım, binada yaşayanlar sever beni; çünkü kürkümle pırıl pırıl yaparım boruların içini ve koşarım durmadan yorulmadan, bir kattan ötekine geçmeye bayılırım kayarak borulardan…” (BA, s.5, Temiz Olmak).

“…Uzun yaz günlerinin gecelerinde yıldızların suyu öptüğü sarnıçta yüzerim; yüzümü yıkar, temizlerim önce bir pençemle, sonra ötekiyle,

sonra da her ikisiyle ve işte o zaman, değmeyin keyfime…” ( BA, s.12- 14, Temiz Olmak).

3.1.4 Gümüş Eşek- Sonya Hartnett (Avustralya)