Ateşin Dereyi Kurtardığı Gece Odile Kayser (Çin)

Kitabın Adı: Ateşin Dereyi Kurtardığı Gece/La Nuit Ou Le Sauva La Riviére Yazar: Odile Kayser, Marc Buléon, Akiko Fukata

Türkçe (Orijinal Dili: Fransızca) Çeviren: Ali Nesin

Çocuk Kitabı (Hikâye)

3.1.6.2 Schwartz değerler listesi’ne göre eserin çözümlenmesi Çizelge 3.7: Ateşin Dereyi Kurtardığı Gece Değer Çözümlemesi Ateşin Dereyi Kurtardığı Gece Değer Çözümlenmesi

Değer Boyutu N F % Güç 28 1 3,57 Başarı 28 2 7,14 Hazcılık 28 3 10,71 Uyarılma 28 3 10,71 Öz-Denetim 28 5 17,85 Evrenselcilik 28 2 7,14 Yardımseverlik 28 3 10,71 Geleneksellik 28 6 21,42 Uyum 28 1 3,57 Güvenlik 28 2 7,14

Güç değeri 1 sıklıkla %3,57; başarı değeri 2 sıklıkla %7,14; hazcılık değeri 3 sıklıkla %10,71; uyarılma değeri 3 sıklıkla %10,72; öz-denetim değeri 5 sıklıkla %17,85; evrenselcilik değeri 2 sıklıkla %7,14; yardımseverlik değeri 3 sıklıkla %10,71; geleneksellik 6 sıklıkla %21,42; uyum değeri 1 sıklıkla %3,57 ve

Geleneksellik değer boyutu ile öz-denetim değer boyutları eserde birbirleriyle uyumlu ve bağdaşık şekilde sıklığı en yüksek değer boyutları ile yer almaktadır. Uyum değeri ise eserde sıklığı en düşük değer boyutudur. ADKG’te değerler ve bu değerler arasındaki ilişkilerin içerik ve yapısına incelendiğinde; kişinin kültürünün getirdiği görenek ve görüşlerin kabulü, onlara bağlanma ve onlara saygı gösterme ile öz-denetim değerlerinden olan kendi amaçlarını seçme arasındaki ilişki dikkat çekmektedir.

Eserdeki tüm değerler ve kullanım biçimleri aşağıdaki başlıklarda ayrıntılı olarak gösterilmiştir.

3.1.6.3 Güç

Güç değer bileşeni olan insanlar tarafından beğenilmek ADKG’de toplumsal konum ile birlikte verilmiştir.

“…Biz ona YangÇoğ derdik. Ressamdı…” (ADKG, s.8, İnsanlar Tarafından Benimsenmek).

3.1.6.4 Başarı

Toplumsal standartlara göre yeterlik göstererek kişisel başarı sağlamak/başarılı olmak ve sözü geçen biri olmak ADKG’de yer alan başarı değer boyutlarındandır.

“…Fırçalarını al eline Koca Yang, hep, ama hep derenin resmini yap…” (ADKG,s.15, Sözü Geçen Biri Olmak).

“…Dere birdenbire kahkahalar atarak akmaya ve çağlamaya başladı. İçinde gümüş renkli balıklar fışır fışır sesler çıkararak yüzüyorlardı. Sonra da Yangrüzgarın eğdiği pırıl pırıl sazları, kuşları resmetti. Sayfaları yine defterinden koparıp rüzgara savurdu. Binlerce kuş geri gelip sazların aralarına yuva yaptılar. Son olarak yaşlı Yang kaplumbağaları resmetti. Sonra fırçalarını yerine koydu. Akşam olmuştu. Toprağa uzandı. Uyumadan önce dereye baktı. Eski günlerdeki gibi çok güzeldi…” (ADKG, s.19,21, Başarılı Olmak).

3.1.6.5 Hazcılık

Kişinin kendisi için zevk ya da duyumsal doyum elde etmesi ADKG’de yer alan hazcılık değer boyutu bileşenleri olarak yer almaktadır.

“…Üstüne oturduğu kaplumbağanın kabuğundan dört pul koparıp rastgele savurdu. Arkasından uzanıp uyuyakaldı…” (ADKG, s.11, Zevk). “…Sonra fırçalarını yerine koydu. Akşam olmuştu. Toprağa uzandı. Uyumadanönc dereye baktı. Eski günlerdeki gibi çok güzeldi…” (ADKG, s.22, Zevk).

“… Sonra da Yang rüzgârın eğdiği pırıl pırıl sazları, kuşları resmetti…” (ADKG, s.19, Zevk).

3.1.6.6 Uyarılım

ADKG’de yer alan değişken bir hayat yaşamak uyarılım değeri, tehdit edici olmaktan çok, elverişli, olumlu bir etkinleşme düzeyini sürdürmek için organizmik değişiklik ve uyarılma gereksiniminden doğar. Bu gereksinim, kendini yönetme değerleri altında yatan gereksinimlerle ilişkilidir.

“…Her zaman aktığı için, hiç kurumayacak sanmıştık. Suyunu içmemiz, balıklarını yememiz ve içinde yüzmemiz için kendini bize sunardı. Ama günden güne kararıyordu. Yosunlar ve balıklar yavaş yavaş yok oldu. Kuşlar uçup kayboldu. Ve sonunda dere akmamaya başladı. İşte o zaman insanlar da gittiler…”(ADKG, s.4, Değişken Bir Hayat Yaşamak).

“…Çok sevdiği dereyi bu halde görmekten büyük üzüntü duyuyordu. Artık hiç resim yapmıyor, eline fırça bile almıyordu…” (ADKG, s.9, Değişken Bir Hayat Yaşamak).

“…Uzakta kendini akıntıya bırakmış bir kaplumbağa gördü. Kabuğu ateşten simsiyah olmuştu…” (ADKG, s.22, Değişken Bir Hayat Yaşamak).

3.1.6.7 Öz-Denetim

ADKG’de yer alan Öz-Denetim değer bileşenleri etkileşimsel özerlik ve bağımsızlık koşulları içinde kendi amaçlarını seçmeyi içermektedir.

“…Çok sevdiği dereyi bu halde görmekten büyük üzüntü duyuyordu. Artık hiç resim yapmıyor, eline fırça bile almıyordu…” (ADKG, s.9, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

“…Bir akşam YangÇoğ ayağa kalktı. Su birikintisine eğilip biraz su çekti. Sonra bir kase dolusu siyah mürekkep hazırlayıp çamurun üstüne döktü. Üstüne oturduğu kaplumbağanın kabuğundan dört pul koparıp rastgele savurdu. Arkasından uzanıp uyuyakaldı…” (ADKG, s.11, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

“…Bir ateş yakıp pulları alevlerin içine attı. Pullar ateşte sertleşti, çatladı, çizikler oluştu, yarıldı. YangÇoğ bekledi. Ateş söndüğünde pulları topladı…” (ADKG, s.15, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

“… Sonra da Yangrüzgarın eğdiği pırıl pırıl sazları, kuşları resmetti…” (ADKG, s.19, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

“… Dereyi hatırladığı o güzel haliyle resmediyordu. Hızlı akıp çağladığı yerlerine, gümüş renkli balıklarına kadar tüm ayrıntılarını resmetti. Defterinin sayfalarını doldurdukça onları koparıp önündeki su birikintisine atıyordu…” (ADKG, s.18, Kendi Amaçlarını Seçebilmek).

3.1.6.8 Evrenselcilik

Bütün insanların ve doğanın iyiliği için anlayışı da içeren evrenselcilik değer boyutu ADKG’de çevreyi koruma kaygısı olarak yer almaktadır.

“…Çok sevdiği dereyi bu halde görmekten büyük üzüntü duyuyordu. Artık hiç resim yapmıyor, eline fırça bile almıyordu…” (ADKG, s.9, Çevreyi Koruma).

“…Sadece bir kuş kalmıştı geriye. Her akşam çamurda kendine yiyecek arayan, uzun, sivri gagalı bir turna. Yaşlı adam ona bakıyordu…” (ADKG, s.6, Çevreyi Koruma).

3.1.6.9 İyilikseverlik

ADKG’de iyilikseverlik destekleyici toplumsal ilişkileri özendirici niteliktedir ve yardımseverlik ve sorumluluk sahibi olmak boyutlarıyla yer almaktadır.

“…Sadece bir kuş kalmıştı geriye. Her akşam çamurda kendine yiyecek arayan, uzun, sivri gagalı bir turna. Yaşlı adam ona bakıyordu…” (ADKG, s.6,Yardımseverlik).

“…Hızlı akıp çağladığı yerlerine, gümüş renkli balıklarına kadar tüm ayrıntılarını resmetti. Defterinin sayfalarını doldurdukça onları koparıp önündeki su birikintisine atıyordu. Dere birdenbire kahkahalar atarak akmaya ve çağlamaya başladı. İçinde gümüş renkli balıklar fışır fışır sesler çıkararak yüzüyorlardı…” (ADKG, s.18-19, Sorumluluk Sahibi Olmak).

“…Sonra da Yang rüzgârın eğdiği pırıl pırıl sazları, kuşları resmetti. Sayfaları yine defterinden koparıp rüzgâra savurdu. Binlerce kuş geri gelip sazların aralarına yuva yaptılar…”(ADKG, s.19, Sorumluluk Sahibi Olmak).

3.1.6.10 Geleneksellik

Kişinin kültürünün getirdiği görenek ve görüşlerin kabulü, onlara bağlanma ve onlara saygı göstermeyi içeren geleneksellik değerleri ADKG’de geleneklere saygılı olmak boyutu ile yer almaktadır.

“…Bir akşam YangÇoğ ayağa kalktı. Su birikintisine eğilip biraz su çekti . Sonra bir kase dolusu siyah mürekkep hazırlayıp çamurun üstüne döktü. Üstüne oturduğu kaplumbağanın kabuğundan dört pul koparıp rastgele savurdu. Arkasından uzanıp uyuyakaldı…” (ADKG, s.11, Geleneklere Saygılı Olmak).

“…Bir ateş yakıp pulları alevlerin içine attı. Pullar ateşte sertleşti, çatladı, çizikler oluştu, yarıldı. YangÇoğ bekledi. Ateş söndüğünde pulları topladı. Çatlaklar ve çizikler arasında kurumuş liflerde şu sözler okunuyordu: “Fırçalarını al eline Koca Yangi hep, ama hep derenin resmini yap…” (ADKG, s.15, Geleneklere Saygılı Olmak).

“…Hızlı akıp çağladığı yerlerine, gümüş renkli balıklarına kadar tüm ayrıntılarını resmetti. Defterinin sayfalarını doldurdukça onları koparıp önündeki su birikintisine atıyordu. Dere birdenbire kahkahalar atarak akmaya ve çağlamaya başladı. İçinde gümüş renkli balıklar fışır fışır sesler çıkararak yüzüyorlardı…” (ADKG, s.18-19, Geleneklere Saygılı Olmak).

“…Sonra da Yangrüzgarın eğdiği pırıl pırıl sazları, kuşları resmetti. Sayfaları yine defterinden koparıp rüzgara savurdu. Binlerce kuş geri gelip sazların aralarına yuva yaptılar…”(ADKG, s.19, Geleneklere Saygılı Olmak).

“… Çin ressamları resimlere hayat vermeyi bilirlerdi: Kağıdın üstüne çizer çizmez atları kaçar gider, dükkanın duvarına çizdikleri turna uzaklara uçmak için kanat çırpmaya başlar ve ta uzakta yaşlı Vang- Fo daha yeni kurumuş bir tablonun denizinde kayığıyla süzülürdü…”(ADKG, s.24, Geleneklere Saygılı Olmak).

“…Çin yazıtları uzmanı VivianeAlleton şöyle der: “Din adamları sorularını bir kaplumbağanın pullarına yazarlardı ve bir ateş çubuğuyla pulu ısıtırlardı. Pulun yüzeyinde oluşsan çatlaklardan sorunun yanıtı okunmaya çalışılırdı. Oluşan harfler, yapıları bakımından bugün kullanılan Çin harfleridir…”(ADKG, s.24, Geleneklere Saygılı Olmak). 3.1.6.11 Uyma

Uyma değerleri genellikle yakın başkaları ile günlük etkileşimde kendini kısıtlamayı vurgulamaktadır ve ADKG’de itaatkâr olma boyutu ile yer almaktadır.

“…Yaşlı ressam ateşin yazdıklarını yaptı. Mürekkepleri hazırladı, fırçaları çıkardı ve durmaksızın resim yapmaya başladı…” (ADKG, s.17, İtaatkâr Olma).

3.1.6.12 Güvenlik

ADKG’de yer alan güvenlik değerleri bireysel çıkarlardan çok geniş grup çıkarlarına (ulusal güvenlik) işaret etmektedir.

“…Her zaman aktığı için, hiç kurumayacak sanmıştık. Suyunu içmemiz, balıklarını yememiz ve içinde yüzmemiz için kendini bize sunardı. Ama günden güne kararıyordu. Yosunlar ve balıklar yavaş yavaş yok oldu. Kuşlar uçup kayboldu. Ve sonunda dere akmamaya başladı. İşte o zaman insanlar da gittiler…”(ADKG, s.4, Ulusal Güvenlik).

“…Bir ateş yakıp pulları alevlerin içine attı. Pullar ateşte sertleşti, çatladı, çizikler oluştu, yarıldı. YangÇoğ bekledi. Ateş söndüğünde pulları topladı. Çatlaklar ve çizikler arasında kurumuş liflerde şu sözler okunuyordu: “Fırçalarını al eline Koca Yangi hep, ama hep derenin resmini yap…” (ADKG, s.15, Toplumsal Düzenin Sürmesini İstemek).

3.1.7 Büyücünün Şapkası- Tove Jansson (Finlandiya)