Bu bağlamda ‘metinsel çeşitlilik’ sağlama adına ve metin türlerinin dengeli dağılımı açısından ortaokul (5-8 sınıflar) Türkçe dersi ders kitaplarında

‘şiir-hikâye’ ve ‘manzum hikâye’ türünden metinler kullanılmalıdır.

5. Özellikle ortaokul seviyesinde yaş seviyesi arttıkça, ‘hedef kitleye görelik’ esas alınarak ‘şiir-hikâye’ türünden metinlere yer verilmesi; şiir diline özgü dinamiklerin öğrenciye fark ettirilmesi, gündelik yaşam dilinin dışına çıkarıcı, imgelemi harekete geçirici, şiir diline özgü çağrışımsallık, sezdirimsellik, devrik cümleler, sentaktik ve semantik düzlemde çeşitlilik, söz sanatları vb. hususiyetlerin işlevleriyle içselleştirilmesi amacıyla ‘şiir-hikâye’ türünden metinlere ‘manzum hikâye’lere daha çok yer verilmelidir.

6. Öğrencilerin ‘metinsel çeşitlilik’ bağlamında farklı metin türleriyle karşılaşması amacıyla ‘şiir-hikâye’ ve ‘manzum hikâye’ türünden metinlerin kullanılması kadar bu tür metinleri farklı yönleriyle (içerik, biçim, dil ve anlatım özellikleri) işler hâle getiren etkinliklere/sorulara ortaokul (5-8. sınıflar) Türkçe dersi çalışma kitaplarında yeterince yer verilmesi gerekir. Şiir türünden metinleri ‘içerik’, ‘biçim’ ‘dil ve anlatım’ gibi yönlerden ele alan etkinlikler/sorular çeşitlilik göstermeli ve bu çeşitlilik de dengeli bir şekilde çalışma kitaplarında hayata geçirilmelidir.

170

7. 2017-2018 eğitim-öğretim döneminde ortaokul (5-8. sınıflar) Türkçe dersi ders kitaplarında yer alan toplam metin sayısına bakıldığında 136 metin olduğu görülmektedir. Bu bakımından Türkçe dersi ders kitabı odaklı sınıf dağılımları dikkate alındığında 5. sınıfta Türkçe dersi ders kitabında 40, 6. sınıfta 36, 7 ve 8. sınıflarda ise 30 metne yer verildiği görülmektedir. Bu metinler; hikâye, şiir, masal, tiyatro, deneme, makale, biyografi vb. çeşitli türlerden metinlerdir. Bu dağılımla ilgili olarak 5 ve 6. sınıf ders kitaplarında 8; 7 ve 8. sınıf ders kitaplarında ise 6 temaya yer verildiği de görülür.

8. 2017-2018 eğitim öğretim yılında, MEB yayınlarına ait 5. sınıf Türkçe dersi ders kitabında toplam 40 metnin 10’u ‘şiir’dir. 10 şiirin ise 4’ü ‘şiir-hikâye’, 4’ü de ‘manzum hikâye’ olarak değerlendirilebilir. Bu 8 ‘şiir-hikâye’ ve ‘manzum hikâye’ türünden metnin 7’si araç-metin, 1’i ise serbest okuma metni özelliği göstermektedir. ‘Şiir-hikâye’ ve ‘manzum hikâye’ türünden metinlerin toplamda en çok kullanıldığı sınıf, 5. sınıftır. Hedef kitleye uygunluk açısından değerlendirdiğimizde 5. sınıfın ‘şiir-hikâye’ ve ‘manzum hikâye’ türünden metinlerin en çok kullanıldığı sınıf olması bakımından metin seçimi ve kullanımı bakımından olumlu bir durum arz ettiğini söyleyebiliriz. ‘Manzum hikâye’ türünden metinlere ‘şiir-hikâye’ türünden metinlere göre fazlaca yer verilmesi hedef kitlenin özellikleri (hedef kitlenin somut işlemler döneminde olması) dikkate alındığında olumludur.

9. 6. sınıf Türkçe dersi ders kitabında toplam 36 metnin 8’i ‘şiir’dir. Bu 8 şiirden ikisini ‘şiir-hikâye’ olarak değerlendirmek mümkündür. Bunlardan yalnızca 1’i ‘manzum hikâye’ olarak değerlendirilebilir ve bu ‘manzum hikâye’ türünden metin de ders kitabında araç-metin olarak kullanılmıştır. 6. sınıf Türkçe dersi çalışma kitabında ise 2 adet ‘şiir-hikâye’ye yer verilmiştir. Bu sayılar dikkate alındığında ders kitabında ‘şiir-hikâye’ türünden bir metne hiç yer verilmemesi olumsuz bir durum arz ederken bu eksikliğin çalışma kitabında yer verilen ‘şiir- hikâye’ ile giderildiğini de söyleyebiliriz. ‘Şiir-hikâye’ ve ‘manzum hikâye’ türünden metinlerin toplamda en az kullanıldığı sınıf 6. sınıftır. Yine de ‘şiir- hikâye’ türünden metinlerin 6. sınıf Türkçe derslerinde daha çok kullanılması gerektiği yönünde bir öneriyi ifade etmek gerektiğini düşünüyoruz.

10. 7. sınıf Türkçe dersi ders kitabında toplam 30 metnin 5’i ‘şiir’dir. 5 şiirin ise 2’si ‘şiir-hikâye’, 3’ü de ‘manzum hikâye’ olarak değerlendirilebilir. Bu 5

171

‘şiir-hikâye’ ve ‘manzum hikâye’ türünden metnin 3’ü araç-metin 2’si ise serbest okuma metni özelliği göstermektedir. Türkçe dersi çalışma kitabında ise 5 tane şiire yer verilmiştir ve bu şiirlerden hiçbiri ‘şiir-hikâye’ veya ‘manzum hikâye’ özelliği göstermez. Bu bağlamda şiir türünden metinlerin en az kullanıldığı sınıf seviyesi 7. sınıftır. Hedef kitleye uygunluk açısından değerlendirdiğimizde 7. sınıf Türkçe dersi ders kitabında ‘manzum hikâye’ türünden metinlere ‘şiir-hikâye’lere göre daha fazla yer verilmesi olumsuz bir durum olarak değerlendirilebilir. Çünkü artık soyut işlemler döneminde olan ve bilişsel becerileri gelişkin hedef kitleye basit yapıda ‘manzum hikâye’lerin verilmesi hedef kitleye görelik bakımından eksiklik yaratır. 7. sınıf öğrencilerine bilişsel ve duyuşsal özellikleri dikkate alınarak artık daha üst bilişsel becerilere sevk edici metinlerin kullanılması gerekir. ‘Manzum hikâye’lerin fabl türünden metinler şeklinde kullanıldığı da düşünülürse bu durum ayrıca bir olumsuzluk yaratmaktadır.

11. 8. sınıf Türkçe dersi ders kitabında da toplam 30 metin vardır. Bu 30 metnin 7’si ‘şiir’dir. 7 şiirin ise 3’ü ‘şiir-hikâye’, 1’i de ‘manzum hikâye’ olarak değerlendirilebilir. Bu 4 ‘şiir-hikâye’ ve ‘manzum hikâye’ türünden metnin 3’ü araç-metin, 1’i ise serbest okuma metni olarak kullanılmıştır. Türkçe dersi çalışma kitabında ise 8 tane şiire yer verilmiştir ve bu şiirlerden 1’i ‘şiir-hikâye’, 1’i de ‘manzum hikâye’ özelliği gösterir. Hedef kitleye uygunluk açısından değerlendirdiğimizde 8. sınıf Türkçe dersi ders kitabında ‘şiir-hikâye’ türünden metinlere ‘manzum hikâye’lere göre daha fazla yer verilmesi olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir. Artık soyut işlemler döneminde olan ve bilişsel becerileri gelişkin hedef kitle için ‘şiir-hikâye’ gibi imgeselliğin, çağrışımsallığın, söz sanatlarının, sentaktik ve semantik düzlemde çeşitliliğin öne çıktığı ‘şiir-hikâye’ türünden metinlerin seçilmesi ve kullanılması olumludur. Çünkü 8. sınıf öğrencilerine ‘hedef kitleye uygun’ olması koşuluyla, bilişsel ve duyuşsal özellikleri dikkate alınarak artık daha üst bilişsel becerilere sevk edici metinlerin kullanılması gerekir.

12. İçinde bulunduğumuz post-modern edebiyat döneminde türlerin iç içe