Büyük Ölçekli Konaklama İşletmeleri

Büyük ölçekli konaklama işletmelerinin ölçütleri şunlardır ( Engin, 2005: 18): — Ortalama oda sayısının yüz ve yüzden yukarı olması (Bunun anlamı; konaklama potansiyelinin asgari 160 yatak olmasıdır),

— Uluslar arası standartlara göre odabaşına 1 işçi sayısı üzerinden istihdam hacminin 110 ve daha yukarı seviyede bulunması,

— Yemek ve balo salonları dışında müşterek kısımlara 500 m2 den daha çok yer ayrılması.

1.5.1.3.1. Büyük Ölçekli Konaklama İşletmelerinin Üstünlükleri

Büyük ölçekli konaklama işletmelerinin birçok yönden üstünlükleri vardır. Bunlar:

— Finansal üstünlükleri,

— Satın alma gücü bakımından üstünlükleri,

— Tüketici piyasasına girme ve reklam yapma bakımından üstünlükleri, — Yönetim bakımından üstünlükleri.

1.5.1.3.1.1. Büyük Ölçekli Konaklama İşletmelerinin Finansal Üstünlükleri

Büyük ölçekli konaklama işletmelerinin finansal üstünlükleri şunlardır ( Engin, 2005: 19):

— Gerek kuruluşta gerekse zincir ve işletme birlikleri şeklinde meydana çıkan büyük ölçekli konaklama işletmeleri daha kolay kredi bulabilmekte ve elverişli finansal olanaklara sahip bulunmaktadırlar. Bu olanaklar büyük ölçekli konaklama işletmelerinin kuruluş aşamasında olduğu kadar yeni işletmelerin alınması gibi sermaye ihtiyacının ortaya çıktığı durumlarda söz konusu edilir,

— Yeni işletmelerin satın alınmasında büyük ölçüde krediye başvurmak faiz ve ana borç taksidi olarak yükümlülük yaratmakta, bu yükümlülüğü karşılamak için satın alınan otelden daha önceki döneme oranla yüksek kar elde etme zorunluluğu doğmaktadır. Bu zorunlu durumla karşılaşan büyük ölçekli işletmeler yeni bir yönetim, personel politikası ve teknik donanım ile karı artırmaya çalışmakta veya satın alınan işletmenin başkalarına daha yüksek fiyatla yeniden satılması mümkünse oteli tekrar satmaktadır. Böylece büyük ölçekli işletme sistemi önemli ölçüde kar sağlar,

— Büyük ölçekli konaklama işletme sistemi hisse senedi vasıtasıyla sermaye piyasasından fon elde etme bakımından da üstündür. Çünkü toplumun büyük teşebbüslere karşı güvenleri sağlamdır. Bu nedenle büyük ölçekli konaklama işletmelerinin başarı sağlaması kamuoyunda bu tip yatırımlara karşı güven yaratmakta ve büyük ölçekli

konaklama yatırımlarının finansmanına halkın da katılması olanağını doğurmaktadır. Böylece girişimciler hisse senedi ve tahvil ihraç ederek küçük tasarruf sahiplerinin birikimlerini bir araya getirerek birkaç kişinin finansal gücünün başarmayacağı büyük yatırımları finanse etme olanağını elde etmektedirler.

1.5.1.3.1.2. Büyük Ölçekli Konaklama İşletmelerinin Satın Alma Gücü Bakımından Üstünlükleri

Büyük ölçekli konaklama işletmeleri, tesislerini, yiyecek ve içecek malzemelerini, demirbaşlarını büyük miktarlarda satın aldıklarından dolayı indirimlerden yararlanırlar. Alımlarda, toptan satın alma yöntemi uygulanması nedeniyle satın alma giderleri azdır ( Çetiner, 2002: 17). Satın alma işletmenin karlılığını etkileyen en önemli faktörlerden biridir.

1.5.1.3.1.3. Büyük Ölçekli Konaklama İşletmelerinin Tüketici Piyasasına Girme ve Reklam Yapma Bakımından Üstünlükleri

Büyük Ölçekli konaklama işletmelerinin tüketici piyasasına girmek ve reklam yapmak bakımından üstünlükleri şunlardır ( www.tursab.org.tr):

— Büyük ölçekli konaklama işletmeleri küçük işletmelerin başaramayacağı biçimde makine ve donatım cihazlarının kullanılmasındaki etkinliği artırırlar,

— Bu sistemin sağlayacağı üstünlüklerden biri de reklam kampanyasının daha etkin biçimde yapılabilme olanağını kolaylaştırmasıdır. Çünkü konaklama zincirini veya birliğini yaratmış olan işletmeler reklam ve satış geliştirme bütçelerini de birleştirerek çok geniş kitlelere hitap edebilecekleri için reklam ücretleri çok yüksek olan basın ve yayın araçlarından yararlanma olanağına sahiptirler,

— Büyük ölçekli konaklama işletmeleri küçük işletmelere oranla personelden, donatım cihazlarından tasarruf sağlayarak daha etkin biçimde toplantı satışı yapabilirler.

Müşterilere daha çeşitli mal ve hizmet sağlayabilirler,

— Bu sistemde rezervasyon etkin biçimde uygulanabilir. Büyük ölçekli işletmeler zincir sistemi ile çalıştıkları zaman zincire bağlı her otel iç satış geliştirme faaliyetleri ile aynı zaman da diğer üye işletmelerinde reklamını yapmış olurlar. Müşteriler, konakladığı işletmenin haberleşme olanağından yararlanarak aynı sisteme bağlı diğer bir işletme için rezervasyon yaratabilirler,

— İşletme zincirleri ve birlikleri kişisel ve bağımsız olarak çalışan otellere oranla daha çok toplam satış geliri sağlamak ve düşük maliyetlerle çalışmak gibi avantajlara da sahiptirler.

1.5.1.3.1.4. Büyük Ölçekli Konaklama İşletmelerinin Yönetim Bakımından Üstünlükleri

Büyük ölçekli konaklama işletmelerinin yönetim bakımından üstünlükleri şunlardır:

— Büyük ölçekli konaklama işletmelerinin nitelikli personel istihdam etme olanakları fazladır. Çünkü büyük ölçekli konaklama işletmelerinin her departmanında işleri değişik üniteler arasında dağıtmak mümkündür ( Çetiner, 2002: 17),

— Büyük ölçekli işletmeler, iş görenlerine yükselme olanakları sağlarlar,

— Yönetim personeline prestij kazandırmak gibi konularda büyük bir üstünlüğe sahiptirler,

— Büyük ölçekli işletmeler kendi personeli için işletme bünyesinde mesleki yetiştirme kursları açmak suretiyle işçilerini nitelikli personel haline getirebilirler. Böylece büyük ölçekli işletmeler sadece makine ve iş kuvvetlerinin değil, entelektüel işin de ihtisaslaşmasını sağlarlar ( Çetiner, 2002:17),

sistemi uygulanabildiğinden görev ve sorumluluklar dengeli biçimde dağıtılabilmekte ve personelin hizmetleri daha başarılı olmaktadır.

1.5.1.3.2. Büyük Ölçekli Konaklama İşletmelerinin Zayıf Yönleri

Büyük ölçekli konaklama işletmelerinin zayıf yönleri şunlardır ( Çoruh, 1979: 38):

— Büyük konaklama işletmelerinin sabit maliyet giderlerinin yüksek oluşu dikkate alındığında, işletmenin esnekliğini kaldırdığı görülür. Çünkü sabit maliyet giderleri işletmenin çalışma derecesine (doluluk oranına) bağlı olduğundan turistik faaliyetlerin hacminde herhangi bir nedenle daralma meydana geldiğinde, ünite başına isabet eden sabit maliyet gideri artmış olacağından, kiralanamayan her yatak işletme karının azalmasında etken olur; gelir ve giderlerin dengesizliği sonucu olarak ortaya çıkar,

— İstihdam edilen işçi, teknik personel ve uzman sayısı çok olduğundan, istihdam seviyesi sosyal mevzuat ve benzeri nedenlerle kolayca ve hızla azaltılamayacağından, ücret giderleri işletme faaliyet hacminin daraldığı zamanlarda ağır mali yük teşkil eder,

— Büyük ölçekli işletmelerde çalışanların görevlerini ve yetkilerini sınıflandırmak, aralarında yetki ve sorumluluk yönünden kademeler meydana getirmek, yorucu organizasyon çalışmalarını gerektirir; bu da bürokrasiyi artırır, kontrol olanaklarını zayıflatır, bu nedenle kar kısmen veya tamamen ortadan kalkar,

— Küçük ölçekli işletmelerde, işçi işletmenin her departmanını öğrenebildiği halde, büyük ölçekli işletmeler belirli bir kısımda uzman kişiler yetiştirmek eğilimindedirler. Bu nedenle büyük ölçekli konaklama işletmelerinde çoğu kez servislerden birinde faaliyet arttığında, işlerin yapılması güçleştiği halde, diğer servislerde boş oturan işçilerden bazılarını buraya aktarma olanağı sağlanamaz,

— Büyük ölçekli konaklama işletmeleri kuruluş tayininde, yeter derecede rantabilite sağlamak amacıyla mümkün olduğu kadar kalabalık, merkezi yerleri seçtiklerinden, kendileri de çarşı manzarası arz ettiklerinden bir konaklama işletmesinde aranan dinlendirici görevini gerçekleştiremezler. Sakinlik isteyen bir kısım müşteri şehir dışı küçük işletmeleri tercih eder,

— Sosyal sakınca olarak özellikle şu nokta üzerinde durulabilir; küçük ölçekli işletmelerde müteşebbis ile işçiler arasında dolaysız, geleneksel kişisel ilişkilerle işler yürütülürken, büyük ölçekli işletmelerde kişiliği olmayan dolaylı ve tamamen rasyonelliğe dayanan ilişkilerin kurulduğu söylenebilir,

— Büyük ölçekli işletmeler turizm sektöründe talep yetersizliği doğuran ekonomik ve politik faktörlerden hızla etkilenir. Çünkü bunların müşterilerini çoğunlukla yabancı turistler oluşturur. Dış turizm hareketleri ise politik ve ekonomik durumlardaki değişikliklere karşı çok hassastırlar,

— Büyük üniteler olarak ifade edilen konaklama işletmeleri, ihtiyaçları geniş ölçüde karşıladıklarından küçükler üzerinde bir baskı silindiri rolünü oynayarak el emeğini çekerler; fiyatların yükselmesine yol açarlar; gelişme olanağı gösteren küçük komşu işletmelerin tasfiyeye gitmelerinde etken olurlar. Bu nedenle bölgesel bir turistik yatırım planında, büyük ünitelerin başarısı; emsal teşebbüsler üzerinde olan olumsuz ve tasfiye edici etkileriyle değil; aksine yukarı ve aşağı kademelerde, diğer bir deyişle faydalandığı kaynakları veya ifa ettiği hizmetleri tamamlayan yeni yardımcı teşekküllerin doğuşunu teşvik etmesiyle ölçülür.

1.5.2. Konaklama Amacına Göre Konaklama İşletmelerinin