Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın Hukuki ve Kuramsal Altyapısı

Hakkında Kanun ile 26 Düzey-2 bölgesinde kurulan kalkınma ajansları faaliyetlerini aşağıdaki mevzuat hükümlerine tabi olarak yürütmektedir (Kalkınma Bakanlığı, 2012: 22):

 Kalkınma Ajanslarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik.

 Kalkınma Ajansları Personel Yönetmeliği.

 Kalkınma Ajansları Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği.

 Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği.

 Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliği.

“Bu yönetmelikler dışında Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan ve ajansların tabi olduğu satın alma faaliyetlerine ilişkin Kalkınma Ajansları Mal, Hizmet ve Yapım İşi Satınalma İhale Usul ve Esasları ile destek programlarının yürütülmesine ilişkin Destek Yönetim Kılavuzu bulunmaktadır. İlgili mevzuatı geliştirme ve uygulamaya dönük tereddütleri giderme hususunda Bakanlık yetkili kılınmıştır” (Kalkınma Bakanlığı, 2011: 14).

3.4.2.1. 5449 Sayılı Kanun’a Göre Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Amaçları, Genel Koordinasyonu, Görev ve Yetkileri

“5449 Sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun”, 25 Ocak 2006 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Bazı, Düzey 2 Bölgelerinde Kalkınma Ajansları Kurulmasını öngören Bakanlar Kurulunun 2006/10550 sayılı kararnamesi 06.07.2006 tarih ve 26220 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve Adana ili merkez olmak üzere Adana ve Mersin illerini kapsayan TR62 ve İzmir ilini kapsayan TR31 Düzey 2 bölgelerinde Kalkınma Ajansları kurulmuştur.

3.4.2.1.1. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu

Ajanslar, bölgeler esas alınarak, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile kurulur. Ajans merkezinin bulunacağı il, kuruluş kararnamesinde belirtilir. Kurulmuş olan Ajansın kaldırılmasına ve kurulan bölgelerin15 yeniden düzenlenmesine Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ajanslar, tüzel kişiliği haiz ve bu Kanunla düzenlenmemiş bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabidir (5449 Sayılı Kanun, Madde 3).

3.4.2.1.2. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Amaçları

Kalkınma ajanslarının amaçları şunlardır (5449 Sayılı Kanun, Madde 1):

 Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek,

 Kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak,

 Bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmaktır. Şekil-4: Ajans Genel İşleyişi

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı Kalkınma Ajansları 2010 Yılı Faaliyet Raporu, s. 11.

15

5449 Sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun’un EK 1 listesinde gösterilen bölgeler.

3.4.2.1.3. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Genel Koordinasyonu

Ajansların ulusal düzeyde koordinasyonundan Devlet Planlama Teşkilatı sorumludur. Devlet Planlama Teşkilatı (5449 Sayılı Kanun, Madde 4);

 Bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltıcı tedbirleri alır; planlama, programlama ve projelendirme konularında ajanslara rehberlik ve danışmanlık yapar, plan ve programların uygulanmasını izler ve değerlendirir.

 Ajansların kurumsal performansları ile yürütülen programların performanslarının ölçülmesine dair usul ve esasları belirleyerek, bunların değerlendirmesini yapar veya yaptırır.

 Bölgesel gelişmeye yönelik iç ve dış kaynaklı fonların ajanslara tahsisi ile bunların kullanımına ilişkin usul ve esasları belirler.

 Ajanslar arası işbirliğini sağlar ve ortak proje üretimini destekler.

 Ajansların işlevlerini etkili ve verimli olarak yerine getirebilmesi için merkezi düzeyde ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlar.

 Ajansların yıllık çalışma programlarını onaylar.

 Yönetim kurulu tarafından, nitelikleri uygun kişiler arasında seçilen ve teklif edilen ajans genel sekreterini onaylar.

 Plan ve programlara, yapılacak yardım ve transferlere, personelin nitelik ve istihdamına, bütçe ve muhasebe standartlarının kullanımına, faaliyet raporlarına, izleme, değerlendirme ve denetime ilişkin esas ve usuller ile yatırım destek ofislerinin çalışma esas ve usullerini ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşünü alarak belirler.

3.4.2.1.4. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Görev ve Yetkileri Ajansın görev ve yetkileri şunlardır (5449 Sayılı Kanun, Madde 5):  Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına teknik destek sağlamak.

 Bölge plan ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı faaliyet ve projelere destek olmak; bu kapsamda desteklenen faaliyet ve projelerin uygulama sürecini

izlemek, değerlendirmek ve sonuçlarını Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına bildirmek.

 Bölge plan ve programlarına uygun olarak bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve bu kapsamdaki projelere destek sağlamak.

 Bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plan ve programları açısından önemli görülen diğer projeleri izlemek.

 Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek.

 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (c) bendi çerçevesinde ajansa tahsis edilen kaynakları, bölge plan ve programlarına uygun olarak kullanmak veya kullandırmak.  Bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek.

 Bölgenin iş ve yatırım imkanlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak.

 Bölge illerinde yatırımcıların, kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idari iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmek.  Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlayarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek.

 Türkiye’nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sağlamak.

 Ajansın faaliyetleri, mali yapısı ve ajansla ilgili diğer hususların güncel olarak yayınlanacağı bir internet sitesi oluşturmak.

3.5. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Teşkilat Yapısı, İnsan Kaynakları ve