Bu bölümde yapılan tartıĢmalar çerçevesinde elde edilen temel bulgular Ģunlardır: 1. 5216 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Yasası, ülkemiz büyükĢehir yönetim sisteminde bir önceki yasaya (3030 sayılı Yasa) göre önemli değiĢiklikler yapmıĢ, büyükĢehir belediyelerine yeni yetki alanları ve sorumluluk sahaları tanımlamıĢ bulunmaktadır.
2. Yasa ile büyükĢehir sınırları önemli ölçüde geniĢletilmiĢ, bu sınırlar içerisinde üst ölçekli planlama çalıĢmalarını yapmaya ve onamaya (1/25.000-1/5.000) büyükĢehir belediyeleri yetkili kılınmıĢtır. Böylece, büyükĢehir sınırları içerisindeki ve çevresindeki çok sayıdaki belediyenin birbirinden kopuk olarak yürüttükleri planlama çalıĢmalarının yarattığı karmaĢa, özellikle üst ölçekli bir planlama yaklaĢımı ile önlenmeye ve denetim altına alınmaya çalıĢılmıĢtır.
3. 5216 sayılı Yasa ile büyükĢehir belediyeleri, büyükĢehir sınırları içinde kalan belediyelerin nazım plana uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar planlarını ve bu planlarda yapacakları değiĢiklikleri aynen veya değiĢtirerek onamaya da yetkili kılınarak üst ölçekli planlardaki onama yetkilerine ilaveten alt ölçekli planlarda da etkin bir denetim ve yaptırım yetkileri ile de donatılmıĢtır.
4. Metropoliten kentlerin planlanmasına (metropoliten planlama) iliĢkin 3194 sayılı Ġmar Kanunu‟nun oluĢturduğu çerçevenin yetersiz kalması ve metropoliten yönetimlerin yetki alanlarının sadece yasalar ile tanımlanan belediye sınırları kapsamda bırakılmıĢ olması, bu konuda baĢka adlar altında da olsa (çevre düzeni planları ve nazım imar planları gibi) yapılan tüm planlama çalıĢmalarının günümüze kadar yetersiz kalmasına ve etkinliğini yitirmesine sebep olmuĢtur.
3. BÖLÜM: ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠKLERĠ (KAVRAMSAL TANIMLAR, YASAL DAYANAK, SORUNLAR)
BüyükĢehir belediyelerinin 5216 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Yasası ile yetki ve sorumluluk alanlarının geniĢletilmesi 2. bölümün en önemli bulgusu olarak karĢımıza çıkmaktadır. Yetki alanı geniĢletilmesi konusu ise üç önemli baĢlık altında yoğunlaĢmaktadır. Bunlar, büyükĢehir belediye sınırlarının geniĢletilmesi, büyükĢehir belediyelerine özellikle planlama konusunda yeni yetki ve sorumluluklar verilmesi, ilçe ve ilk kademe belediyeleri üzerinde etkin denetim ve yaptırım yetkileridir.
Görüldüğü üzere, 5216 sayılı BüyükĢehir Belediye Yasası, büyükĢehir belediye sınırları içerisinde özellikle planlama konusunda, büyükĢehir belediyeleri eliyle iki kademeli hiyerarĢik bir yapı ve etkin bir denetim mekanizması oluĢturmayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede, 5216 sayılı Yasa ile, büyükĢehir belediye sınırlarına dâhil edilen belediyelerin, imar planı değiĢikliklerini algılama ve kullanıĢ biçimlerinde, Yasa öncesine göre herhangi bir değiĢiklik olup olmadığının saptanması ve bu suretle Yasa‟nın büyükĢehir belediyeleri eliyle ilçe ve ilk kademe belediyeleri üzerinde kurguladığı denetim ve yaptırım hedeflerine ulaĢıp ulaĢmadığının sorgulanması bu çalıĢmanın ana tartıĢma konusunu oluĢturmaktadır.
Bu kapsamda, imar planı değiĢikliği kavramı da çalıĢmanın üzerinde kurgulandığı baĢlıca kavramlardan biri olarak karĢımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla, çalıĢmanın bu bölümünde, imar planı değiĢikliklerine sebep olan etkenler, imar planı değiĢikliği hazırlanırken uyulması gereken temel esaslar, imar planı değiĢikliklerinin amaçları, imar planı değiĢikliklerinin türleri, onama süreçleri ve imar planı değiĢikliklerinin sonuçları üzerinde durularak konuya iliĢkin kavramsal bir çerçeve oluĢturulmuĢtur.
3.1. ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠĞĠ KAVRAMI
Kent planlama, kentin mevcut ve yeniden sağlanabilecek imkânlarının
değerlendirilerek belirli bir zaman aralığında olması düĢünülen biçiminin tasarlanması iĢidir. Yapılan tasarlamanın uygulanabilirliği, kentin gerçek veri ve ihtiyaçları ile uyumlu olmasına bağımlıdır. Ancak, bu uyumu sağlamak ne denli çaba gösterilirse gösterilsin olasılıklara ve varsayımlara dayanır. Bu nedenle, planlamanın hiçbir zaman matematiksel kesinlikte olması beklenmez (Yıldız;1999). Dolayısıyla, kent planlarının geniĢ alanlar üzerinde çok değiĢik sorunları içeren bir proje olduğu düĢünülürse, planlama sırasında elde olmayan nedenlerle yapılan yanlıĢlar, artan kamusal ihtiyaçlar, plan yapımı sırasında tahmin edilemeyen doğal felaketler, ani nüfus artıĢı, değiĢen sosyal-ekonomik ve demografik yapı ve benzeri nedenlerle planın değiĢtirilmesi gerekebilir (Beyazlı;2003).
Ülkemizde, özellikle 1960‟lı yıllardan sonra sosyal ve ekonomik yapıda yaĢanan hızlı değiĢim ve dönüĢüm ile beraber hızla artan nüfus ve göç hareketi, kentlerimizde de önceden tahmin edilmesi mümkün olamayacak önemli geliĢmeleri beraberinde getirmiĢtir. Uzun erimli ve statik bir yaklaĢımla hazırlanan kent planları da bu hızlı değiĢim ve dönüĢüm süreci içerisinde kente yön verebilme noktasında baĢarısız olmuĢtur. Zaman içerisinde bu çalıĢmalar, ülkemizdeki yapısal değiĢime cevap verebilmek için, kente yön vermek yerine değiĢimi yakalama çabalarına dönüĢmüĢ (Duyguluer;1981), kentsel mekânda değiĢim ve dönüĢümü yakalamanın ve yönetmenin en etkili aracı olarak da “imar planı değiĢikliği” kavramı yasalarımızda kendine yer bulmuĢtur (Ünlü;1991).
Ülkemizde imar planı değiĢikliği kavramına ilk defa, 1928 yılında çıkarılan 1351 sayılı Ankara ġehri Ġmar Müdürlüğü Yasası‟nda rastlanmaktadır ve burada, plan değiĢikliklerinin Bakanlar Kurulu Kararına bağlı olacağı belirtilmektedir. 1943 yılında yayınlanan 05.11.1943 gün ve 10724 sayılı Genelgede aynı konuya değinilerek, değiĢikliklerin Bakanlık onayından geçmesi gerektiği vurgulanmaktadır. 1957 yılında yürürlüğe giren Ġmar Kanunu‟nda plan değiĢikliği kavramının
yasallaĢtırıldığı ve 1972 yılında da 1605 sayılı Kanun ile konuya yeni boyutlar eklendiği görülmektedir (Duyguluer;1981).
Son olarak, imar planı değiĢiklerinin tanımı, amacı, nasıl uygulanması gerektiği ve hazırlanırken hangi esaslara dikkat edilmesi gerektiği 1985 tarihinde yürürlüğe giren Ġmar Kanunu‟nun ardından çıkartılan ve 2001 tarihinde değiĢtirilen Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelikte belirtilmiĢtir. Yönetmeliğin 3. maddesinde imar planı değiĢiklikleri;
“Plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan, kamu yaranının zorunlu kılması halinde yapılan plan düzenlemeleridir”
Ģeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanımlamaya göre imar planı değiĢikliğinin yapılabilmesi Ģu Ģartlara bağlanmaktadır:
- Yapılacak değiĢiklik ilmi, objektif neden ve gerekçelere dayandırılmalıdır.
- DeğiĢiklikte kamu yararı bulunmalıdır.
- DeğiĢiklik ile planın ana kararlarına, sürekliliğine ve bütünlüğüne zarar verilmemelidir (Yıldız;1999).
3194 sayılı Ġmar Kanunu ile (kanunun 4. maddesinde ifade edilen istisnalar dıĢında) belediye ve mücavir alanlar içerisinde imar planı değiĢikliklerinin yapımı ve onanmasına iliĢkin yetki ve sorumluluklar belediyelere, dıĢında ise valiliklere verilmiĢtir. Bu yetki devri sonrasında, imar planı değiĢikliklerinin sıkça kullanıldığı, Bakanlığın plan değiĢikliği yapmaya yetkili olduğu döneme göre önemli artıĢlar gösterdiği görülmektedir (Ersoy ve Ark.;2000).
3.2. ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠKLERĠNE NEDEN OLAN ETKENLER
Ġmar Planları ile belirlenen hedeflere ulaĢabilme mümkün mertebe değiĢiklik yapılmamasını gerektirir (AkıĢ;1997). Ancak, ülke, bölge ve kent verilerine göre konut, çalıĢma ve ulaĢım gibi kentsel iĢlevler ile sosyal ve kültürel gereksinmeleri var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi biçimde yerine getirmek ve belde halkına iyi yaĢama düzeni ve koĢulları sağlamak amacıyla, kentin geliĢmesi de
göz önüne alınarak hazırlanan imar planları, koĢulların zorunlu kıldığı takdirde ve yasalarda öngörülen ilkeler doğrultusunda değiĢtirilebilirler (TODAĠE;2002). Ülkemizde imar planı değiĢikliğine sebep olan koĢulları, konuya iliĢkin yapılan çalıĢmalar çerçevesinde değerlendirdiğimizde sekiz baĢlık altında toplamak mümkündür.
Planların Statik Olması: Türkiye gibi sosyo-ekonomik, kültürel ve politik
dalgalanmaların sıklıkla yaĢandığı bir ülkede, 15-20 yıllık kestirimlerle hazırlanmıĢ imar planlarının uygulanması oldukça güçtür. Zaman içinde geliĢecek Ģartlara adapte olabilecek esneklikten uzak hazırlanmıĢ imar planları, plan uygulama araçlarının da yeterince geliĢtirilememiĢ olmasından dolayı hayata geçirilememektedir. Bu durum neticesinde, imar planı değiĢiklikleri, planlama - uygulama sürekliliğini sağlayan çözüm olarak yerel yönetimler tarafından en çok tercih edilen yöntem olmuĢ, toplumun dinamik ve değiĢken yapısının mekâna yansıması kendini imar planı değiĢiklikleri ile göstermiĢtir (Altın ve Ark;2005).
Planların Hazırlık ve Uygulama AĢamasındaki Yetersizlikler: Ġmar
planlarının hazırlık aĢamalarında değerlendirmeye giren verilerdeki eksiklikler ve hatalar, plan kararlarının isabetli olarak verilememesine neden olmaktadır. Bu durum planların uygulanması esnasında kendini göstermekte ve planın değiĢtirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır (Duyguluer;1981).
Arazi Sahiplerinin ġahsi istekleri ve Kentsel Rant: Ġmar planı değiĢikliklerinin çoğu kez kiĢilerin kendi istekleri doğrultusunda özel çıkarlarına göre hazırlandığı gözlenmektedir. Ancak, imar planlarında sonradan değiĢiklik yapılabilmesi için kamu yararına uygun düĢen zorunluluklar açıkça belirtilmedikçe, belli parsel sahiplerinin özel çıkarlarını koruyacak Ģekilde yapılmaya çalıĢılan uygulamaların idare hukuku ilkelerine ve imar mevzuatına uygun düĢmediği ifade edilmektedir (Altın ve Ark;2005).
Plan DeğiĢikliği Sürecinin KolaylaĢması: Yürürlükten kaldırılan 6785 Sayılı
Yasa uyarınca, imar planı değiĢiklikleri merkezi yönetimce onaylanmaktadır. 1985 tarihli 3194 Sayılı Ġmar Yasasının yürürlüğe girmesinden sonra ise imar planı yapımı, onaylanması ve uygulanması büyük ölçüde yerel yönetimlere devredilerek plan değiĢikliğine iliĢkin süreç kolaylaĢtırılmıĢtır. Yapılan bu yasal düzenlemeler sonrasında plan değiĢikliği taleplerinde ve kabulünde 1985 öncesine nazaran önemli artıĢlar yaĢanmıĢtır (Ersoy;2000).
Planlamaya Katılımın (Planların Hazırlanmasında ve Kabul Sürecinde) Yeterli Düzeyde Olmaması: Planlamaya katılım, bireylerin yerel planlama ile ilgili
karar sürecinde rol oynamaları, etkide bulunmaları ve böylelikle yaĢadıkları çevreyi (kenti, kasabayı vs.) Ģekillendirecek süreci yönlendirmeleri demektir. Türkiye'de imar planlarının hazırlık aĢamasında ilgili kurumların ve yerel halkın planlamaya katılımının sağlanamaması, planların kentin güç dengelerini, sosyal ve ekonomik potansiyellerini ve yerel ihtiyaçları tam olarak algılayamadan halktan kopuk olarak hazırlanmasına, bu durum da sonradan yoğun olarak plan değiĢikliği taleplerinin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır (Altın ve Ark;2005).
Belediyelerdeki Teknik Eleman Eksikliği: Belediyelerdeki teknik personel sayılarının azlığı ve teknik sorunları çözmedeki bilgi ve becerilerindeki yetersizlikler, belediyelerin 3194 sayılı Ġmar Yasası ile getirilen planlama ve uygulama sürecinin öngördüğü plan yapma ve denetleme fonksiyonlarını yeterince yerine getirememesine sebep olmakta (Altın ve Ark;2005) ve durum da yanlıĢ uygulama ve yorumlamaların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Özel Amaçlı Planlar ve Özel Alanlarda Planlama Yetkileri ile Kamu Kurumlarının Talepleri: 3194 Sayılı Ġmar Kanunu‟nun 4. maddesinde, “özel
kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde bu kanunun özel kanunlara aykırı olmayan hükümleri uygulanır” denilerek, bir takım özel kanunlar ile getirilen hükümlerin, bu kanun hükümlerine göre öncelikli olarak uygulanacağı ifade edilmektedir. Sonraki yıllarda, bu özel kanunlara ilaveten yapılan birçok yasal düzenleme ile de değiĢik kurum ve kuruluĢlara plan yapma ve onama yetkileri
verilmiĢtir. Bu çerçevede, mevcut plan kararlarına bağlı kalınmaksızın değiĢik kurumlarca hazırlanan imar planları ve değiĢiklikleri ile mevzii ve birbirinden kopuk planlama kararlarının alındığı görülmektedir (Çeçener;2000).
Politikanın Etkisi ve Kontrol Mekanizmasının Yetersizliği: Ġmar Planı
değiĢikliği teklifleri usul gereği, önce imar komisyonu kararının, ardından da meclis kararının verilmesi ile sonuçlanmaktadır. Belediye baĢkanları, belediye meclisi ve imar komisyonu üyeleri, belediye sınırları içindeki seçmenler tarafından doğrudan seçilen siyasi parti gruplarının mensuplarıdır. Her siyasi partinin kendine ait farklı bir vizyonu ve çalıĢma programı vardır. Siyasi partilerin mensupları olan meclis ve imar komisyonu üyelerinin karar verme aĢamasında kendi partilerinin siyasi yaklaĢımlarından etkilenmemeleri mümkün değildir. Ayrıca meclis üyelerinin içinden seçilen imar komisyonu üyelerinin, yerel planlama üzerinde böylesine önemli plan kararları verebilecek yeterlilikte teknik bilgi, eğitim ve tecrübeye sahip olup olmadıkları ise tartıĢılacak baĢka bir konudur. Seçilen imar komisyonu üyelerinin imar konusunda teknik bilgi eksikliği ve karar verme aĢamasında kendi partilerinin siyasi yaklaĢımlarından etkilenmeleri gibi nedenler, alınan kararların niteliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu kararlar üzerindeki kontrol mekanizmasının yetersizliği de önemli diğer bir problemdir (Altın ve Ark;2005).
3.3. ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠKLERĠNDE UYULMASI GEREKEN TEMEL ESASLAR
Yürürlükteki Ġmar Kanunu, kesinlik kazanarak yürürlüğe girmiĢ olan planlar üzerinde gerektiğinde ve belirli koĢullar oluĢması durumunda değiĢiklik yapılabileceğini öngörmektedir. Ġmar planı değiĢikliklerinin ilgili mevzuata uygun olarak yapılabilmesi için uyulması zorunlu olan kuralları 6 baĢlık altında değerlendirmek mümkündür.
Ġmar Planlarında Ana Kural DeğiĢtirmeme Ġlkesidir: Ġmar planları ile
belirlenen hedeflere ulaĢabilme, gerek nazım gerekse uygulama imar planlarında mümkün olduğunca değiĢiklik yapılmamasını gerektirir. Ancak, sonradan ortaya
çıkacak zorunlu hallerde yasalarımız imar planı değiĢikliği yapılabilmesine olanak tanımaktadır. Ġmar Kanunu‟nun 8. maddesi imar planlarında değiĢiklik yapılmasının zorunlu olduğu hallerde, imar planlarının yapılıĢ ve onanmasına iliĢkin sürecin imar planı değiĢikliklerinde de aynen iĢletilmesi gerektiğini vurgulanmaktadır (AkıĢ;1997).
Ġmar Planı DeğiĢikliklerinin Hukuka Uygun Olması KoĢulu: Ġmar planlarının
hazırlanmasında, onaylanmasında, uygulanmasında ve değiĢtirilmesinde kamu iradesi belirleyicidir. Bu yönüyle imar planları kamunun düzenleme yetkisini yoğun olarak kullandığı bir alandır. Ġmar planlarının hukuken geçerli olması idarenin düzenleme yapma yetkisini idare hukuku kurallarına uygun kullanmasına bağlıdır. Ġmar planlarının bu anlamda aĢağıda tanımlanan beĢ unsuru taĢıması gerekmektedir (Gök;1983):
- Sebep, idareyi iĢlemi yapmaya sevk eden fiil veya hukuki durumdur (Ersoy ve Ark;2000). Planlama kavramının baĢlangıç aĢaması olan sorunun tarifi ve hedeflerin belirlenmesi bu unsura dayanır (Gök;1983).
- Yetki, idari kararın veya yapılacak iĢlemin yetkili ve yeterli bir merci ve makam tarafından yapılabileceğini veya alınabileceğini ifade etmektedir (Gök;1983). 3194 sayılı Ġmar Kanunu‟na göre, belediye sınırları içerisinde imar planı yapmaya, değiĢtirmeye ve onamaya yetkili kurum belediyelerdir. - Konu, bir idari iĢlemin doğuracağı hukuki sonuç olarak tanımlanmaktadır.
Ġmar planlarının konuları ilgili kanun ve yönetmeliklerde belirlenmiĢ olup konut, ticaret, sanayi, donatı alanları, yapıların yoğunluk ve yükseklikleri ve ulaĢım sistemi imar planlarının konularını oluĢturmaktadır (Sancakdar;1996). - ġekil, bir idari iĢlemin hukuken geçerlik kazanması için baĢından itibaren uyulması zorunlu olan formaliteler, yapılan hazırlıklar ve araĢtırmalardır. Bunlar, kararın yazılı olması, imzalanması, ilan edilmesi, tebliğ edilmesi gibi hususlardır (Ersoy ve Ark;2000).
- Maksat (amaç), kanun koyucunun idari iĢlem ile ulaĢmak istediği, o iĢlemden
beklediği nihai sonuçtur (Gök;1983). Ġdari iĢlemlerde, umumi ihtiyaçların karĢılanması, kamu hizmetlerinin gereğinin yerine getirilmesi ve kamu yararının gerçekleĢtirilmesi asıl amaçtır (Ersoy ve Ark.;2000).
Ġmar Planı DeğiĢikliklerini Hazırlayacak Uzmanlarda Aranacak Yeterlilikle Ġlgili KoĢullar: Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 11. maddesinde imar
planlarında yapılacak olan değiĢikliklerin ancak yapılacak iĢle ilgili yeterlik belgesine sahip müellifler tarafından hazırlanabileceği ifade edilmektedir. Ancak, planlama yarıĢmaları sonucunda yapılan ihalelerde bu hüküm uygulanmamaktadır (Öztürk;1988).
Plan DeğiĢikliklerinin Raporla Gerekçelendirilmesi KoĢulu: Plan
hazırlanırken yapılması düĢünülen müdahalenin bilimsel dayanaklarının ayrıntılı bir raporla desteklenmesine iliĢkin yasal zorunluluğa plan değiĢikliklerinde de uyulması gerekir. Yargı denetimi sırasında planlar içerik yönünden olduğu kadar biçim yönünden de incelenmektedir (Ersoy;2000).
Plan DeğiĢikliğinin Kamu Yararına Uygun Olması KoĢulu: Kamu yararı, tüm
idari iĢlemlerde var olması gereken birincil koĢuldur. Bu nedenle imar planlarının ve değiĢikliklerinin yargısal denetiminde kamu yararına uygunluk mahkemelerin irdelediği önemli bir öğe olmaktadır (Gök,1983). Dolayısıyla bir kamu hizmeti olan imar planlarından, düzenleyici, sürekli, eĢitlikçi, adil olması ve toplumun çıkarlarını gözetmesi beklenir (Karaman;2001).
Ġmar Planı DeğiĢikliklerinin Hazırlamasına Yönelik Teknik KoĢullar: Ġmar
planı değiĢikliklerinde uyulması gereken teknik koĢullar 3194 sayılı Ġmar Kanunu ardından çıkartılan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik ile belirlenmiĢtir.
Yönetmeliğin 27. maddesinde, imar planlarında bulunan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiĢtirilmesine dair plan değiĢikliklerinin zorunlu olmadıkça yapılamayacağı hükmü yer almaktadır. Zorunlu hallerde böyle bir değiĢikliğin yapılabilmesi için;
- Ġmar planındaki durumu değiĢecek olan sosyal ve teknik alt yapı alanındaki tesisi gerçekleĢtirecek kuruluĢların, bu alanda bu tesise gerek olmadığı yönünde uygun görüĢünün alınması,
- Bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eĢdeğer yeni bir alanın ayrılması, gerektiği belirtilmektedir.
Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 28. maddesinde getirilen bir diğer önemli teknik koĢul ise imar planında verilmiĢ olan inĢaat emsalinin, kat adedinin, ifraz Ģartlarının değiĢtirilmesi sonucu nüfus yoğunluğunun artması durumunda, artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal ve teknik altyapı alanlarının da arttırılmasıdır.
Aynı Yönetmeliğin 29. maddesinde, imar planlarında gösterilen yolların geniĢletilmesi, daraltılması ve güzergâhlarının değiĢtirilmesine yönelik imar planı değiĢikliklerinde ise;
- Devamlılığı olan bir yolun belli bir kesimde daraltılamayacağı,
- Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaĢma durumunun esas
alınmasının gerektiği,
- Ġmar planı değiĢikliği ile çıkmaz sokak oluĢturulamayacağı,
koĢullarına uyulması gerektiği vurgulanmaktadır.
Ġmar planlarında sosyal ve teknik alt yapı kullanımlarından baĢka herhangi bir amaca ayrılmıĢ olan bir alanın kullanımının değiĢtirilmesinde ise;
- Nazım plan ana kararlarını bozucu fonksiyonel değiĢiklilerin, plan değiĢikliği yolu ile yapılamayacağı,
- Yeni oluĢturulacak kullanıĢın ihtiyacı olan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının, yönetmelik ekinde belirtilen standartlara göre yeniden düzenlenmesi gerektiği,
3.4. ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠKLERĠNĠN YAPILIġ AMAÇLARI
Ülkemizde imar planı değiĢiklikleri üzerinde yapılan araĢtırmalar, imar planı değiĢikliklerinin;
KiĢisel yarar sağlamak (kat ve yoğunluk arttırılması, kamu hizmetlerine ayrılmıĢ bir alanın konut veya ticaret alanına dönüĢtürülmesi gibi rant sağlamak amaçlı fonksiyonel değiĢiklikler ve imar planına aykırı geliĢmelerin yasallaĢtırılması),
Toplumsal-kamusal yarar sağlamak (genel ulaĢım Ģebekesi ile ilgili düzenlemeler ve yeni ortaya çıkan kamusal ihtiyaçların karĢılanması),
Çizim hatalarının düzeltilmesi ve plan kararlarına uygulama kolaylığı getirilmesi (imar planları hazırlanırken yapılan yanlıĢlıklar ve eksikliklerin giderilmesi, kadastral sınırlar ile imar planları arasında ortaya çıkan uyumsuzlukların giderilmesi ve imar planı hükümlerine göre yapılaĢamayacak durumda bulunan parsellerin yapılaĢmasına olanak sağlanması)
amacıyla yapıldığını ortaya koymaktadır (Duyguluer;1982).
3.5. ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠKLERĠNĠN TĠPLERĠ
Ġmar planı değiĢiklikleri, Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelikte;
Sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiĢtirilmesi,
ĠnĢaat emsalinin, kat adedinin ve ifraz Ģartlarının değiĢtirilmesi, Yolların geniĢletilmesi, daraltılması ve güzergâhlarının değiĢtirilmesi,
Sosyal ve teknik alt yapı kullanımlarından baĢka herhangi bir amaca ayrılmıĢ olan bir alanın kullanılıĢının değiĢtirilmesi,
3.6. ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠKLERĠNĠN ONAMA SÜRECĠ
Ġmar planı değiĢikliği talepleri, özel mülkiyet sahiplerinden, yerel yönetimin kendi içinden ya da resmi kurumlardan gelmektedir. Ġmar planı değiĢiklikleri, büyükĢehir belediye sınırları içerisinde kalan belediyelerde, büyükĢehir sınırları dıĢında kalan belediyelerde ve belediye sınırları dıĢındaki alanlarda farklı yetkilere ve değiĢik usullere göre onanmaktadır.
5216 Sayılı BüyükĢehir Belediye Kanunu Kapsamı DıĢında Kalan Belediyelerde Ġmar Planı DeğiĢikliklerinin Onanması: 3194 sayılı Ġmar
Kanunu‟nun 8. maddesinde;
“Mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nâzım ve uygulama imar planları ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır. Belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girer. Bu planlar onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan edilir. Bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebilir. Belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisi onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlar.”
denilerek, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarının, ilgili belediyesince hazırlanarak veya hazırlatılarak onanacağı ifade edilmektedir. Yasa‟nın aynı maddesinde imar planı değiĢikliklerinin onama sürecinin de aynı olduğu belirtilmektedir.
5216 Sayılı BüyükĢehir Belediye Kanunu Kapsamında Kalan Belediyelerde