ĠMAR PLANI DEĞĠġĠKLĠKLERĠNDE UYULMASI GEREKEN TEMEL

Yürürlükteki Ġmar Kanunu, kesinlik kazanarak yürürlüğe girmiĢ olan planlar üzerinde gerektiğinde ve belirli koĢullar oluĢması durumunda değiĢiklik yapılabileceğini öngörmektedir. Ġmar planı değiĢikliklerinin ilgili mevzuata uygun olarak yapılabilmesi için uyulması zorunlu olan kuralları 6 baĢlık altında değerlendirmek mümkündür.

Ġmar Planlarında Ana Kural DeğiĢtirmeme Ġlkesidir: Ġmar planları ile

belirlenen hedeflere ulaĢabilme, gerek nazım gerekse uygulama imar planlarında mümkün olduğunca değiĢiklik yapılmamasını gerektirir. Ancak, sonradan ortaya

çıkacak zorunlu hallerde yasalarımız imar planı değiĢikliği yapılabilmesine olanak tanımaktadır. Ġmar Kanunu‟nun 8. maddesi imar planlarında değiĢiklik yapılmasının zorunlu olduğu hallerde, imar planlarının yapılıĢ ve onanmasına iliĢkin sürecin imar planı değiĢikliklerinde de aynen iĢletilmesi gerektiğini vurgulanmaktadır (AkıĢ;1997).

Ġmar Planı DeğiĢikliklerinin Hukuka Uygun Olması KoĢulu: Ġmar planlarının

hazırlanmasında, onaylanmasında, uygulanmasında ve değiĢtirilmesinde kamu iradesi belirleyicidir. Bu yönüyle imar planları kamunun düzenleme yetkisini yoğun olarak kullandığı bir alandır. Ġmar planlarının hukuken geçerli olması idarenin düzenleme yapma yetkisini idare hukuku kurallarına uygun kullanmasına bağlıdır. Ġmar planlarının bu anlamda aĢağıda tanımlanan beĢ unsuru taĢıması gerekmektedir (Gök;1983):

- Sebep, idareyi iĢlemi yapmaya sevk eden fiil veya hukuki durumdur (Ersoy ve Ark;2000). Planlama kavramının baĢlangıç aĢaması olan sorunun tarifi ve hedeflerin belirlenmesi bu unsura dayanır (Gök;1983).

- Yetki, idari kararın veya yapılacak iĢlemin yetkili ve yeterli bir merci ve makam tarafından yapılabileceğini veya alınabileceğini ifade etmektedir (Gök;1983). 3194 sayılı Ġmar Kanunu‟na göre, belediye sınırları içerisinde imar planı yapmaya, değiĢtirmeye ve onamaya yetkili kurum belediyelerdir. - Konu, bir idari iĢlemin doğuracağı hukuki sonuç olarak tanımlanmaktadır.

Ġmar planlarının konuları ilgili kanun ve yönetmeliklerde belirlenmiĢ olup konut, ticaret, sanayi, donatı alanları, yapıların yoğunluk ve yükseklikleri ve ulaĢım sistemi imar planlarının konularını oluĢturmaktadır (Sancakdar;1996). - ġekil, bir idari iĢlemin hukuken geçerlik kazanması için baĢından itibaren uyulması zorunlu olan formaliteler, yapılan hazırlıklar ve araĢtırmalardır. Bunlar, kararın yazılı olması, imzalanması, ilan edilmesi, tebliğ edilmesi gibi hususlardır (Ersoy ve Ark;2000).

- Maksat (amaç), kanun koyucunun idari iĢlem ile ulaĢmak istediği, o iĢlemden

beklediği nihai sonuçtur (Gök;1983). Ġdari iĢlemlerde, umumi ihtiyaçların karĢılanması, kamu hizmetlerinin gereğinin yerine getirilmesi ve kamu yararının gerçekleĢtirilmesi asıl amaçtır (Ersoy ve Ark.;2000).

Ġmar Planı DeğiĢikliklerini Hazırlayacak Uzmanlarda Aranacak Yeterlilikle Ġlgili KoĢullar: Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 11. maddesinde imar

planlarında yapılacak olan değiĢikliklerin ancak yapılacak iĢle ilgili yeterlik belgesine sahip müellifler tarafından hazırlanabileceği ifade edilmektedir. Ancak, planlama yarıĢmaları sonucunda yapılan ihalelerde bu hüküm uygulanmamaktadır (Öztürk;1988).

Plan DeğiĢikliklerinin Raporla Gerekçelendirilmesi KoĢulu: Plan

hazırlanırken yapılması düĢünülen müdahalenin bilimsel dayanaklarının ayrıntılı bir raporla desteklenmesine iliĢkin yasal zorunluluğa plan değiĢikliklerinde de uyulması gerekir. Yargı denetimi sırasında planlar içerik yönünden olduğu kadar biçim yönünden de incelenmektedir (Ersoy;2000).

Plan DeğiĢikliğinin Kamu Yararına Uygun Olması KoĢulu: Kamu yararı, tüm

idari iĢlemlerde var olması gereken birincil koĢuldur. Bu nedenle imar planlarının ve değiĢikliklerinin yargısal denetiminde kamu yararına uygunluk mahkemelerin irdelediği önemli bir öğe olmaktadır (Gök,1983). Dolayısıyla bir kamu hizmeti olan imar planlarından, düzenleyici, sürekli, eĢitlikçi, adil olması ve toplumun çıkarlarını gözetmesi beklenir (Karaman;2001).

Ġmar Planı DeğiĢikliklerinin Hazırlamasına Yönelik Teknik KoĢullar: Ġmar

planı değiĢikliklerinde uyulması gereken teknik koĢullar 3194 sayılı Ġmar Kanunu ardından çıkartılan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik ile belirlenmiĢtir.

Yönetmeliğin 27. maddesinde, imar planlarında bulunan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiĢtirilmesine dair plan değiĢikliklerinin zorunlu olmadıkça yapılamayacağı hükmü yer almaktadır. Zorunlu hallerde böyle bir değiĢikliğin yapılabilmesi için;

- Ġmar planındaki durumu değiĢecek olan sosyal ve teknik alt yapı alanındaki tesisi gerçekleĢtirecek kuruluĢların, bu alanda bu tesise gerek olmadığı yönünde uygun görüĢünün alınması,

- Bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eĢdeğer yeni bir alanın ayrılması, gerektiği belirtilmektedir.

Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 28. maddesinde getirilen bir diğer önemli teknik koĢul ise imar planında verilmiĢ olan inĢaat emsalinin, kat adedinin, ifraz Ģartlarının değiĢtirilmesi sonucu nüfus yoğunluğunun artması durumunda, artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal ve teknik altyapı alanlarının da arttırılmasıdır.

Aynı Yönetmeliğin 29. maddesinde, imar planlarında gösterilen yolların geniĢletilmesi, daraltılması ve güzergâhlarının değiĢtirilmesine yönelik imar planı değiĢikliklerinde ise;

- Devamlılığı olan bir yolun belli bir kesimde daraltılamayacağı,

- Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaĢma durumunun esas

alınmasının gerektiği,

- Ġmar planı değiĢikliği ile çıkmaz sokak oluĢturulamayacağı,

koĢullarına uyulması gerektiği vurgulanmaktadır.

Ġmar planlarında sosyal ve teknik alt yapı kullanımlarından baĢka herhangi bir amaca ayrılmıĢ olan bir alanın kullanımının değiĢtirilmesinde ise;

- Nazım plan ana kararlarını bozucu fonksiyonel değiĢiklilerin, plan değiĢikliği yolu ile yapılamayacağı,

- Yeni oluĢturulacak kullanıĢın ihtiyacı olan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının, yönetmelik ekinde belirtilen standartlara göre yeniden düzenlenmesi gerektiği,