Aydınlatma Yükümlülüğü

Bu yükümlülük tüketicinin seyahât konusundaki gerekli hususlarda bilgi verilmek suretiyle aydınlatılmasını ifade etmektedir239_{. Bu yükümlülük kapsamındaki hususlara} pasaport-vize işlemleri ile olası tehlikelere karşı sigorta önermenin yanısıra alınması gereken sağlık önlemleri örnek olarak gösterilebilir240_{. Bu itibarla, tüketici, öğrenmesi durumunda} kararlarını veya seyahâtin gidişatını etkileyebilecek durumların tümünden haberdar edilmeli; özellikle seyahât öncesi bilgilendirmeler sonucunda sözleşmeyi devam ettirme konusundaki iradesini tartması amacıyla tüketiciye gerekli imkân tanınmalıdır241

.

233 _{Özdemir, 68; Zevkliler/ Aydoğdu, 100} 234

Özdemir, 68; Havutçu, 35.

235 _{Özdemir, 68; Yurt, 128; Oktay, 66.} 236 _{Özdemir, 68}

237 _{Özdemir, 68; Can, Halil/ Güner, Semih: Turizm Hukuku, Ankara 2000, 246.} 238

Özdemir, 69.

239 _{Özdemir, 68; Vardar-Hamamcıoğlu, 302}

240 _{Özdemir, 68; Havutçu, 35; Vardar-Hamamcıoğlu, 302.} 241 _Özdemir,68

SASABK. m10/c’de benzer bir hüküm mevcuttur: “Sunulan tüm hizmetlere ilişkin

detaylı program ve bilgiler ile paket tur programının hangi sigorta şirketi tarafından sigortalandığını gösteren sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermek” seyahât acentasının

yükümlülükleri arasında sayılmıştır. Şüphesiz ki, aydınlatma yükümlülüğü paket tur sözleşmelerine ilişkin en önemli yansımalarından birisini tanıtım broşürü ve sözleşmenin bir nüshasını yazılı olarak seyahât edene verme zorunluluğu oluşturmaktadır. Kanunkoyucu, istek halinde tanıtım broşürü ve her halükarda sözleşmenin yazılı bir nüshasının seyahât edene verilmesini şart koşmuştur. Bunun ötesinde, gerek broşürde gerekse sözleşmede yer alması gereken zorunlu hususları da ayrıntılı bir biçimde belirtmiş, söz konusu eksiklerin tamamlanmaması halinde seyahât düzenleyenin yükümlülüğüne işaret etmiştir. Seyahât edenin, seyahât hakkında aydınlatılması işlevi gören bir başka belge ise “voucher” dir. Voucher Kütahya Çizelgesi’nde “Tüketici ile acente arasında imzalanan sözleşmeye istinaden

hazırlanan konaklama, ulaşım, rehberlik hizmetleri, yemek durumu v.s. gibi ayrıntıların belirtildiği, genellikle ilgili hizmetin alımı sırasında tüketici tarafından ilgili kişiye verilen belge” olarak ifade edilmiştir. Bu itibarla, voucher’in bir tür tur programı olduğunu söylemek mümkündür. Bu belge ile seyahât edenin paket tur kapsamında sunulacak edimler ve bu edimlerin gerçekleştirileceği zaman hakkında bilgilendirilmesi sağlanmaktadır. Voucher genellikle seyahât düzenleyenin ek bir ücret karşılığında sunacağı edimler ve bu edimler karşılığında alınacak olan bedeller konusunda da bilgiler içermektedir. Böylece tüketici yapacağı ek masraflar konusunda da ayrıntılı bir şekilde aydınlatılmaktadır. Kanunkoyucu voucher ın bağlayıcılığı konusunda herhangi bir düzenleme getirmemiştir. Ancak şüphesiz ki edimlerin bu programdan farklılaşması halinde, eksik ve yanlış bilgi verilmesi nedeniyle aydınlatma yükümlülüğünün ihlali, hatta bazı durumlarda hizmet ayıplı sayılması dahi söz konusu olabilecektir. Bu nedenle voucherin de seyahât düzenleyeni bağlayacağının kabul edilmesi gerekmektedir. Söz konusu yükümlülüklerin getirilmesinden amaç, tüketici konumunda seyahât düzenleyenin olabildiğince bilgilendirilmesine yöneliktir. Aynı şekilde, seyahât edene, zorunlu sigorta kapsamında hangi sigorta şirketince sigortalandığının bildirilmesi ve poliçenin bir nüshasının da kendisine verilmesi şart koşulmuştur.

Seyahât düzenleyen, yalnızca sözleşmenin esaslı unsurları hakkında değil, aynı zamanda gerek ifa öncesinde tüketicinin gerekli hazırlıkları yapması, gerekse ifa sırasında azami verimi alabilmesi açısından da seyahât edeni aydınlatmalıdır. Bu tip aydınlatma yükümlülüğüne yurt dışında gerçekleşecek veya hali hazırda gerçekleşmekte olan bir

seyahâtte ülkenin para birimi ve kurlar, vize, hava durumu, serbest zamanlardaki mekanlar hakkında kalite bilgilendirmesi örnek olarak gösterilebilir242

.

Bir yandan da, bu yükümlülük, seyahât edenin bilgi alma hakkının seyahât düzenleyenin borçlarına yansıması olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu itibarla, seyahât eden, sözleşme hakkında bilgi almak istediğinde, seyahât düzenleyen gerekli açıklamaları yapmak ve bilgileri vermekle yükümlüdür. Seyahât edenin talebine rağmen, istenen bilgilerin verilmemesi veya açıklamaların yapılmaması halinde aydınlatma yükümlülüğünün ihlali söz konusu olacaktır.

Seyahât düzenleyenin, doğrudan aydınlatma yükümlülüğünün yanısıra, esasen aydınlatma yükümlülüğünün bir kolunu oluşturan dolaylı aydınlatma yükümlülüğü de bulunmaktadır. SABBMİ. Yönetmeliği’nin 23. maddesinde “ Otelci acentaya otelin yeri,

sınıfı, servislerinin niteliği konusunda doğrudan ve eksiksiz bilgi vermek zorundadır. Acenta otelcinin verdiği bilgileri doğru ve eksiksiz olarak müşterilerine yansıtır.” hükmü düzenleme

altına alınmıştır. Bu hükümde esasen, konaklama hizmetini sağlayacak olan otelcinin, seyahât acentasına karşı bilgi verme yükümlülüğünden bahsedilmektedir. Bu madde uyarınca, otelci, konaklama tesisinin nitelikleri konusunda seyahât düzenleyenlere bilgi vermekle yükümlü tutulmuştur. Ancak bilgi verme yükümlülüğünden bahsedildikten sonra, acentanın da otelden aldığı bilgileri doğru ve eksiksiz biçimde müşteriye yansıtmakla yükümlü olduğu belirtilmiştir. Bu itibarla, seyahât acentası kendisinden kaynaklanmadığı halde, hizmet sağlayıcısına ait bilgiler konusunda da seyahât edeni aydınlatmakla yükümlü kılınmıştır.

Kaynağını aydınlatma borcundan alan başka bir yükümlülük ise seyahât düzenleyenin

tanıtıcı materyal sunma yükümlülüğüdür. SASABK. ile seyahât düzenleyenin

yükümlülüklerine tanıtıcı materyal sunmada eklenmiştir. Kanunun 10/f maddesi uyarınca

“Tur programındaki yerlerde yönetmelikte belirtilen kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından hazırlanan tanıtıcı materyallerin müşterilere sunulmasını, bu kuruluşların talebi halinde sağlamak” seyahât düzenleyenin yükümlülükleri arasında

sayılmıştır. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise konu ile ilgili düzenlemelerin bir yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına alınmıştır. Buna göre, “Seyahât acentaları ve

şubelerine, teminatlara, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının tanıtımlarına, personel, işyeri, turist taşıma araçları, transfer elemanlarının nitelikleri ile (a) bendindeki hususlara ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.” Bu

hükümle seyahât edenin, paket tur kapsamında tam ve doğru biçimde bilgilendirilmesi ve aydınlatılmasının amaçlandığı söylenebilir. Kanunkoyucu, özellikle ülkenin tarihi ve kültürel

değerleri konusunda aydınlatma hususuna atfettiği özel önemi bu hükümle ifade etmektedir. Bakanlığın sunacağı materyallerin, tüketiciye verilmesi de, bu itibarla, seyahât düzenleyen açısından bir yükümlülük olarak karşımıza çıkmaktadır.