Avusturya

Avusturya 1995 yılında Avrupa Birliği’ne katıldığı dönem içerisinde üretici fiyatlarında ani bir düşüş yaşanmış, bu nedenle organik tarıma geçiş, küçük ölçekli işletmeleri için bir kurtarıcı bir strateji olmuştur. Bu sayede organik tarım, tarım sistemi içinde önemli ölçüde kabul görmüştür. Avusturya Hükümeti 1992 yılında organik tarıma geçişe ilişkin düzenlemelere başlamıştır. 1995'te 2078/92 Avrupa Topluluğu-EC Düzenlemesi bünyesinde yer alan "tarımsal-çevre" programı-ÖPUL sonuçlandırılmıştır. Program 2000 yılında çok az bir uyarlamaya tabi tutulmuş ve 5 yıllığına uzatılmıştır. Hektar başına verilen ödemeler arttırılmıştır.

Tablo 4-1 Tarımsal Çevre Programları Kapsamında Hektar Başına Verilen Devlet Desteği (Avusturya Şilini)

1998 2000

Tarıma elverişli alanlar 4.000 4.500 Meralar 3.000 3.450 Sebzeler. çilekler 6.000 7.000-9.000 Bahçe bitkileri, ağaç fidanları şerbetçiotu 10.000 11.000

4.4.2 Belçika

Organik tarımla uğraşan çiftçilere doğrudan destek, Belçika Hükümetince 1994'ten bu yana uygulanmaktadır. 2001 yılında organik sebze üretimi için hektar başına yıllık sübvansiyonlar üç katından daha fazla artarak 300 Euro'dan 930 Euro'ya çıkmış olup, diğer sübvansiyonlarda bir değişim gerçekleşmemiştir.

Tablo 4-2 2001 yılı itibariyle Belçika Hükümeti tarafından Hektar Başına Verilen Devlet Desteği (Euro)

Geçiş Dönemi (1. ve 2.Yıl)

Takip eden 3 yıl (3. ve 5. Yıl)

Ekilebilir arazi ödemeleri için uygun tek yıllık bitkiler

(tahıllar ve yağlık tohumlar gibi) 180.52 111.55 Diğer yıllık bitkiler 300.87 223.10

Meralar 297.47 173.52

Bitkisel ürünler l. yıl: 991.57

2. yıl: 867.63 743.68 Çok Yıllık Bitkiler (Meyve Ağaçları) 842.46 743.68

4.4.3 Danimarka

Danimarka Hükümeti 1988'den beri organik tarımla uğraşan çiftçilere ve organik tarımla ilgili birçok projeye destek sağlamaktadır. Hükümet organik tarımı geliştirmek için % 50'si Avrupa Topluluğu-EC tarafından finanse edilen birkaç devlet desteğini uygulamaya geçirmiştir. 2001 yılında uygulamaya konulan düzenleme kapsamında, çiftçiler aşağıda yer alan sübvansiyonlar için başvuruda bulunmaktadırlar;

• Değişim Sübvansiyonu (Her yıl hektar başına 450 DKr) • Genel sübvansiyon (Her yıl hektar başına 600 DKr)

• Özel bölgesel sübvansiyon (Her yıl hektar başına 500 DKr) • Organik Bitki Üretimi için özel dönüşüm sübvansiyonu

(1. ve 2. senelerde 2.000 DKr, 3. senede hektar başına 1.200 DKr, 4. ve 5. senede. her yıl hektar başına 500 DKr)

Organik ürün üretim ve pazarlama projelerine sağlanan destekler de başka bir planın parçasıdır. Buradaki hedef kitle çiftçileri, işleyici firmaları, araştırma enstitülerini ve tüketicileri kapsamaktadır. Belediye ve diğer kamu kurumları tarafından kullanılan organik ürünlerin arttırılmasını teşvik etmeye yönelik bir başka hükümet programı daha bulunmaktadır.

4.4.4 Almanya

Organik tarıma verilen destek konusunda Almanya'nın federal yapısından kaynaklanan pek çok farklı uygulama yer almaktadır. Her bir eyalette organik tarımla uğraşan çiftçileri desteklemek için farklı programlar uygulanmakta olup, bu programlara katılım koşulları da farklılık göstermektedir.

Organik tarıma verilen destek üretim, sertifikasyon ve pazarlamayı kapsamaktadır. 1998 yılından beri konvansiyonel üretimden organik üretime geçen üreticiler, Avrupa Topluluğu- EC programı kapsamında yardım almaktadırlar. Sadece organik tarıma geçen çiftçiler değil, aynı zamanda mevcut işletmeler de bu programdan faydalanabilmektedir. Bu destek 2000 yılından beri "Gündem 2000'nin Kırsal Gelişim Düzenlemesi" (Kurul Düzenlemesi EC No. 1247/1999) bünyesinde sağlanmaktadır. Çiftçilere verilen doğrudan desteğin dışında, pazarlama aşamasında da destek verilmektedir. Söz konusu destekler, üretici tabanlı pazarlama organizasyonlarına ve "bölgesel pazarlama girişimleri" gibi pazarlama kavramlarının ilerlemesi ve geliştirilmesine verilmektedir.

Tablo 4-3 2008 Yılı Almanya Hükümeti tarafından Hektar Başına Verilen Devlet Desteği (Euro)

Organik Yetiştiricilik Yöntemlerine Verilen Destekler

Geçiş Dönemi Takip Eden Dönem

Bitkisel Üretim 440 271 Ekilebilir Arazi 187 137

Çayır, Mera 187 137

Çok Yıllık Bitkiler 840 662

Kaynak: Almanya Tarım Bakanlığı

(http://www.bmelv.de/cln_045/nn_757134/EN/05Agriculture/OrganicFarming.html__nnn= true#doc912842bodyText3)

4.4.5 İtalya

Organik tarım, Avrupa Topluluğu-EC programı kapsamında desteklenmektedir. Organik tarıma verilen destekler bazı bölgelerde doğrudan gelir desteği gibi kullanılmakta olup, piyasada organik olarak satılan ürünlerin arzını arttırmaya hizmet etmektedir. İtalyan Hükümeti, organik tarım pazarının gelişiminde kullanılmak üzere, mali kaynak yaratmak amacıyla zararlılarla mücadele ilaçlarına yeni vergi uygulamasına başlamıştır. Ancak, organik ürün pazarını desteklemek amacıyla uygulanan mevcut bir destek yoktur. Ayrıca organik tarımı desteklemek için bölgelerarası program kapsamında 2.5 milyon Euro'luk yardımın yaklaşık 1.65 milyon Euro'luk bölümü ülke çapında halkı bilinçlendirme kampanyalarında kullanılmaktadır.

4.4.6 Hollanda

Hollanda Hükümeti çiftçilerin 1980 ve 1990'lı yıllar boyunca doğayı oldukça zorlayan yoğun tarımsal üretimden vazgeçmelerini teşvik etmek ve organik ürünler konusunda tüketici bilincini oluşturmak amacıyla son yıllarda, organik tarıma finansal destek vermektedir. "1997-2000 Eylem Planı" adını taşıyan bu plan kapsamında 166 milyon

Florin'lik toplam destekle "Kazanmak için Organik Pazar-An Organic Marketing to Win" adlı başka bir politika gütmüştür. 2001-2004 dönemi için 2000 yılı Eylül ayında açıklanan politika (277 milyon Florinlik bütçe) çerçevesinde organik tarımda üretim ve tüketimi artırmak ve 2010 yılında organik üretim ve tüketim miktarının toplam üretim ve tüketimin % 10'una ulaştırmak amaçlanmaktadır. Politikayla;

• Talep yanlı organik zincirin profesyonelleştirilmesi,

• Organik pazar zincirindeki (üretici, tüccar, perakendeci vb.) tüm aktörler arasında azami şeffaflık ve bilgi değişimi,

• Bilginin gelişim ve dağıtımı,

• Talebe daha iyi cevap verebilmek için birincil üretimin teşvik edilmesi, • Kamusal düzenlemeler,

• Organik ürünlere daha düşük KDV uygulanması gibi konuları içermektedir. Hollanda organik ürün pazarı gelişimi 1990'ların sonunda hız kazanmıştır. Hükümet politikası gereği desteklenen, "organik" belgeli çiftliklerin sayısı yılda % 30'lara varan büyüme oranları ile ciddi biçimde artmıştır.

4.4.7 İngiltere

İngiltere'de organik ürün üretim destekleri Avrupa Topluluğu-EC’nin 2078/92 sayılı tarımsal-çevre düzenlemelerinde yer almaktadır. İngiltere, en büyük önceliği çevresel olarak hassas bölgelere tanımıştır. Arazinin yapısına bağlı olarak çiftçilere 50-450 Sterlin arasında 5 yıl için geçiş dönemi yardımları sağlanmaktadır. 1999'da Organik Tarım Planı uygulamaya konulmuş olup, söz konusu plan "Organik Yardım" planının yerine geçmiştir. İngiltere'nin arazi tabanlı ödeme planına dayanan destek mekanizması, Organik Ürün Standartları Birleşik Krallık Kaydı-UK Register of Organic Food Standards (UKROFS) tarafından yönetilen teftiş sistemine uyan ve organik geçişe kayıtlı her çiftçiye açıktır. İngiltere hükümeti tarafından organik ürün üreten çiftçilere 5 yıl için ödenen geçiş dönemi yardımları bittikten sonra yıllık olarak sürekli bir ödeme yapılmamaktadır (Tarakçıoğlu ve Koç, 2005). İşletmenin bir bölümünde ya da tamamında organik tarım yapılması

durumunda çevre yönetimi programının organik giriş düzeyi alt programına başvuru yapılması gerekmektedir. Organik Giriş Düzeyi Programına dâhil edilen işletme arazilerinde hektar başına 60 £ destek ödemesi yapılmaktadır. Organik Giriş Üretim Programı kapsamında özel destek ödemesi yapılmaktadır. Dönüşüm sürecinde olan ıslah edilmiş bir araziye hektar başına 175 £ destek ödemesi yapılmaktadır. Dönüşüm sürecinde olan bir araziye ilk yılından itibaren elma, armut, kiraz ve erik gibi meyve ağaçlarının dikilerek meyve bahçesine dönüştürülmesi durumunda, hektar başına 600 £ destek ödemesi yapılmaktadır. (http://www.defra.gov.uk/farm/organic/funding/index.htm) Avrupa Birliğinde organik tarıma yapılan desteklere Avrupa Birliği kırsal Kalkınma Programları kapsamında yapılan nakdi yardımlar, Avrupa Birliği Organik Tarım Kanunu çerçevesinde yasal korumalar ve Avrupa Birliği Organik Gıda ve Tarım Eylem Planı örnek gösterilebilir. Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerde de benzer destekler bulunmaktadır.

4.4.8 Fransa

1997 yılı sonunda organik üretim ve dağıtımı geliştirmek ve teşvik etmek için 60 milyon Frank (10 milyon $) nakdi teşvik içeren bir eylem planı başlatılmıştır.1999 yılında 2010 yılına kadar Fransa’yı Avrupa’nın başlıca organik ve hammadde üreticisi yapmak amacıyla Fransa Tarım Bakanlığı ek desteği ile toplam miktar arttırılarak 96 milyon Frank’a (16 milyon $)çıkartmıştır.

Fransız Hükümeti üretim alanının 1 milyon hektarını organik üretim alanına dönüştürmeyi hedeflemektedir. Hükümet 2010 yılına kadar 9.260 olan sertifikalı organik üreticilerin sayısını 25.000'e çıkmasını ve organik gıda satışlarının % 0,5'ten %3-4'e artmasını öngörmektedir.

4.4.9 Çek Cumhuriyeti

1998 yılında Tarım Bakanlığı organik tarımı da içeren çevresel tarım programını başlatmıştır. Bu sistem organik tarım için kullanılan alanlara (organik tarıma dönüştürülecek alan dâhil) verilen puanlama sistemini temel almaktadır. Bu kapsamda organik tarım yoluyla bitkisel üretim ve özel ürünler için hektar başına 15 puan, ekilebilir arazi için hektar başına 10 puan ve kalıcı yeşil alan için hektar başına 5 puan verilmektedir. Her puan 200-230 Çek Kronuna (yaklaşık 5.5-6.4 Euro) tekabül etmektedir. Söz konusu kararla Çek Cumhuriyetinde organik üretim önemli oranlarda artış göstermiştir.

4.4.10 Estonya

1999 yılından itibaren organik tarımda devlet tarafından düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır. 2000 yılında eğitim projelerinin ve çeşitli promosyon faaliyetlerinin firmalarla ortaklaşa finansmanına yönelik destek yürürlüğe girmiştir. Bununla birlikte 2000 yılından başlamak üzere devlet hem organik tarıma dönüştürülecek arazi, hem de organik tarım bölgeleri için teşvik vermeye başlamıştır. Söz konusu birimler için ödeme oranı sabit kalırken, ödeme ekilen ürüne bağlı olarak değişmektedir.

4.4.11 Macaristan

İhracat potansiyeli bulunması nedeniyle organik tarım sektörü devlet tarafından desteklenmektedir. 2092/91 no’lu AB direktifinin gereklerini içeren kontrol sisteminin kurulması ve pazarlamaya yönelik yardımlar da teşvikler kapsamına dâhil edilmiştir. Ancak Macaristan iç pazarına yönelik teşvik uygulanmamaktadır.

1998 yılından itibaren organik üretime yönelik yardımlar başlanmış olup, bu yardımlar çeşitli meslek kuruluşları için üyelik aidatı, analiz masrafları ve alınan danışmanlık hizmetlerinin tutarını kapsamaktadır. Özel makine alım ve tohum teminini 2000 yılı için

toplam bedelin 100 milyon Forint'i geçmemesi (yaklaşık 400.000 Euro) şartıyla ödenen bedelin %40'ı kadar katkı payı devlet tarafından verilecektir. Ayrıca, kontrol ve sertifikasyon ile ilgili ödemeler de teşvik kapsamında yer almaktadır.

4.4.12 Polonya

1998 yılında organik tarıma ilişkin bir teşvik sistemi hazırlamıştır. Bu kapsamda, 1998'den itibaren iki kontrol organizasyonu için organik çiftliklerin kontrol prosedürlerinin bedeli devlet tarafından karşılanmaya başlanmıştır. Buna ilaveten Avrupa Birliği ülkelerine verilen destek ile paralel olarak 1999 yılından itibaren organik tarıma dönüştürülecek arazinin dönüşüm sürecinin ikinci yılı ile sertifikasyon işlemleri sürecinin birinci yılı için doğrudan destek sağlanmaktadır.

4.4.13 Slovenya

Avrupa Birliği politikalarına uyum sağlamak amacıyla 1997 yılında tarım politikası reformu kapsamında 1999-2002 yılları arasında geçerli olacak birçok düzenleme uygulamaya geçirilmiştir. 1998 yılından itibaren arazilerini organik üretime ayırmış olan çiftçiler hektar başına verilen teşviklerden yararlanabilmektedir. Teşvikler;

• Çim arazisi için 200 Euro • Tarlalar için 300 Euro

• Yoğun olarak ekilmiş meyve ve sebze bahçeleri ve şarap alanları için 370 Euro • Seralar için 450 Euro

• Kontrol ve belgelendirme masrafları için çiftlik başına 50 Euro şeklinde verilmektedir.

4.4.14 Türkiye

Organik tarım üretimi yapan çiftçilerimiz için düşük faizli selektif krediverilmesine imkan tanıyan 25 Şubat 2004 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile organik tarımsal ürünleri ve girdileri üreten müteşebbislere, tarımsal kredilere uygulanan cari faiz oranından %60 indirimli olarak azami 3 yıl vadeli yatırım ve 1 yıl vadeli işletme kredisi kullanma imkanı tanınmıştır. Bir yıl süre ile çıkarılmış olan bu karar daha sonraki yıllarda 5 yıl vadeli yatırım ve 1,5 yıl vadeli işletme kredisi kullanma imkânını da sağlayarak 2005, 2006 ve 2007 yılları için uzatılmıştır. Bu çerçevede 2004 yılında 116 müteşebbise toplam 3.413.000 YTL işletme ve yatırım kredisi, 2005 yılında 222 müteşebbise toplam 6.409.000 YTL işletme ve yatırım kredisi, 2006 yılında ise 545 müteşebbise toplam 15.865.000 YTL işletme ve yatırım kredisi kullandırılmıştır. Düşük faizli selektif kredi imkânının uygulamaya konulmasıyla gerek organik tarımsal üretim yapacak gerekse organik girdi üretecek müteşebbisler de destekleme kapsamında yer almıştır.

Buna ilaveten, 30.04.2005 tarih ve 25801 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "Bitkisel Üretimle İlişkili Olarak, Doğrudan Gelir Desteği Ödemesi Yapılmasına İlişkin Tebliğ" ile Organik tarım üreticilerine Doğrudan Gelir Desteğine ilave olarak dekara 3 YTL ek destek ödenmesi sağlanmıştır. Bu kapsamda 2005 yılı için 1.042 üretici 131.275 YTL, 2006 yılı için de 1.536 üretici 351.565 YTL ilave destekten yararlandırılmıştır. 16.02.2007 tarihli ve 26436 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Doğrudan Gelir Desteği Ödemesi Yapılmasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No:2007/14) çerçevesinde Çifti Kayıt sistemine dâhil olup, doğrudan gelir desteğinden faydalanacak olan çiftçilere, organik tarım yapılan araziler için dekar

başına 5 YTL ilave destek ödemesi sağlanacaktır.

(http://www.tarim.gov.tr/arayuz/10/icerik.asp?efl=uretim/organiktarim/organik_tarim.htm &curdir=\uretim\organiktarim&fl=org_tarim_destekler.htm)

AB ülkelerinde konvansiyonel üretimden organik üretime geçilen arazilerde ilk yıllarda yetişen ürünler, geçiş ürünü olarak destekleme kapsamına alınmaktadır. Ülkemizde henüz

geçiş ürünleri bu şekilde bir destekten yararlanamamakta; geçiş ürünleri konvansiyonel ürünlerle aynı biçimde pazarlanmaktadır.

AB ülkelerinde, organik tarıma sağlanan destekler kırsal kalkınma ve çevre korumaya yönelik programlar kapsamında sağlanmakta iken, bu desteğin Ülkemizde yalnızca doğrudan gelir desteği içinde yer alan bir kalem olması Türk üreticileri, Avrupalı üreticiler karşısında geride bırakmaktadır.