Avrupa Patent Ofisi’ne ya da ulusal patent kurumlarına yapılan Avrupa patenti başvuruları, Ofisin Evrak Giriş Bölümü olan La Haye’deki şube tarafından kontrol edilir (APA md. 16).
Evrak Giriş Bölümünde; başvurunun başvuru tarihi almak için gerekli kriterleri taşıyıp taşımadığı, başvuru ücreti ile araştırma ücretlerinin zamanında ödenip ödenmediği, Anlaşmanın 14. maddesinin 2. fıkrasının uygulanması gerektiği durumda, Avrupa patenti başvurusunun işlem diline uygun çevirisinin süresi içinde verilip verilmediği incelenir (APA md. 90). Başvuru, başvuru tarihine hak kazanacak nitelikte değilse, Evrak Giriş Bölümü yönetmelikte belirtilen bir aylık süre içinde eksiklikleri gidermesi için başvuru sahibine bir olanak tanır. Eksiklikler zamanında giderilmezse, başvuru Avrupa Patenti başvurusu olarak işleme alınmaz (APA md. 90/2). Başvuru ücreti ile araştırma ücreti süresi içinde ödenmezse veya 14. maddenin 2. fıkrasında belirtilen durumda, işlem dilindeki başvuru çevirisi gereken süre içinde verilmezse, başvuru geri çekilmiş sayılır (APA md. 90/3). Avrupa patenti başvurusu, bu şartları sağlayarak başvuru tarihine hak kazanmışsa başvuru aşamasında seçilmiş ülkelerde ulusal bir başvurunun hüküm ve sonuçlarını doğurur.
Başvuru tarihi alan başvuru, şekli şartlara uygunluk açısından denetlenir. 133. maddenin 2. paragrafındaki şartların karşılanıp karşılanmadığı, başvurunun bu hükmün
uygulanmasına yönelik olarak yönetmelikte belirtilen fiziki şartları karşılayıp karşılamadığı, özetin verilip verilmediği, bir Avrupa patenti verilmesine yönelik dilekçenin Yönetmelikte belirtilmiş amir hükümlerini karşılayıp karşılamadığını ve ilgili olan durumda rüçhan isteminin bu Anlaşma’da belirtilmiş kurallara uygun olarak talep edilip edilmediği, belirleme ücretlerinin ödenip ödenmediği, buluş sahibinin belirtilmesin 81. maddeye uygun olarak yapılıp yapılmadığı ve 78. maddenin 1(d) paragrafında belirtilen resimlerin başvuru tarihinde verilip verilmediği incelenir (APA md. 91/1).
Şekli incelemede eksiklikler bulunursa, başvuru sahibine bunları Yönetmeliğe uygun olarak düzeltmesi için imkan tanınır (APA md.91/2). Başvuru sahibi, giderilmesi mümkün olan eksiklikleri gidermezse, başvuru reddedilir (APA md.91/3) veya geri çekilmiş sayılır (APA md. 91/4, 91/5).
Bu işlemlerin ardından Avrupa patenti başvurusunun araştırma raporunun düzenlenmesi işlemi başlatılır. Bu araştırmanın amacı başvuru konusuyla ilgili olarak tekniğin bilinen durumunu belirlemektir. Araştırma sonucunda başvuru sahibine, başvurusunun patent verilebilirlik kriterlerini taşıyıp taşımadığı konusunda bir fikir verilerek, onun maliyeti yüksek bir inceleme sistemi talebinde bulunup bulunmaması konusunda karar vermesine yardımcı olunmaktadır. Araştırma raporu daha sonra incelemeyi yapacak olan yetkili uzmanlara da bir temel oluşturacaktır.
Araştırma Dairesi, patent istemlerinin esasına göre Avrupa araştırma raporunu, tarifname ve buluşu açıklayan resimleri gereken şekilde dikkate alarak, Yönetmelikte şart koşulan şekilde hazırlar. Düzenlenmesinden hemen sonra, Avrupa araştırma raporu, raporda yer alan dokümanların birer suretleri ile birlikte başvuru sahibine gönderilir (APA md. 92).
Avrupa patent başvurusu, başvuru tarihinden veya rüçhan talep edilmişse rüçhan tarihinden itibaren on sekiz aylık sürenin dolmasından sonra mümkün olan en kısa sürede yayınlanır. Başvuru sahibinin talebi ile bu sürenin dolmasından önce de yayınlanabilir (APA md. 93).
Avrupa araştırma raporunun yayınlanmasını takiben, başvuru sahibine altı aylık süre içinde inceleme talebinde bulunabilmesi için süre verilir. Başvuru sahibi altı aylık süre içinde inceleme talebinde bulunmazsa, başvuru geri çekilmiş kabul edilir (APA md. 94/2, 94/3).
Avrupa patentinin başvuru sahibi, kendisine Avrupa araştırma raporu gönderilmeden önce, inceleme talebinde bulunmuşsa, Avrupa Patent Ofisi raporun ona ulaştırılmasından
sonra, Avrupa patenti başvurusunu daha ileriye götürüp götürmeyeceğini belirli bir süre içinde bildirmesini ister. Avrupa patent başvurusunun incelenmesi neticesi, başvurunun veya buluşun bu Sözleşmenin şartlarını karşılamadığı ortaya çıkarsa, İnceleme Bölümü, başvuru sahibinden İnceleme Bölümü tarafından tesbit edilen bir süre içinde görüşlerini bildirmesini ister. Başvuru sahibi gereğini yerine getirmezse başvuru geri çekilmiş sayılır ( APA md. 96).
İnceleme Bölümü, bir Avrupa patent başvurusu ve konusu olan buluşun bu Sözleşmenin aradığı şartlara uymadığı kanısına varırsa, bu Sözleşmede başka bir yasal sonuç öngörülmemesi kaydıyla başvuruyu geri çevirir. Başvuru ve konusu olan buluşun bu Sözleşmenin aradığı şartlara uyduğu kanısına varırsa, başvuruda bulunan tarafından maddede belirtilen şartların yerine getirilmesi kaydıyla Avrupa patenti verilmesine karar verir. Bir Avrupa patentinin verilmesine ilişkin karar, buna ilişkin olarak Avrupa Patent Bülteni’nde yapılan ilan tarihinden itibaren hüküm doğurur (APA md. 97).
PCT başvuru işlemlerinde merkezileşmeyi sağlamıştır. APA bunun bir adım ötesine giderek, başvuru işlemlerinin yanı sıra patent verilmesi işlemlerinde de merkezileşmeyi sağlamıştır. Her iki sistemde de patentin geçerliliği ulusal yasalara göre belirlenmekle beraber başvuru işlemleri bir dilekçe ile bir kurumda yapılmaktadır. İki sistem arasındaki en belirgin farklılık; PCT başvurusunda, araştırma ve ön inceleme raporu düzenlendikten sonra ulusal aşamaya geçilmesine karşın Avrupa patenti düzenlendikten sonra ulusal aşamaya geçiş olmasında görülür135.
135
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
PATENT VERİLEBİLİRLİK ŞARTLARI
Avrupa Patent Hukuku ile ilgili yapılan çalışmalarda iki temel ilkeden hareket edilmiştir. İlk ilke, buluşların mümkün olduğu kadar koruma çevresinin geniş tutulmasıyla ilgilidir. Örneğin; kimyasal ürünler, ilaçlar, yiyecek maddeleri de korumadan yararlanmalıdır. Diğer ilke ise verilecek patentin mümkün olduğu kadar sağlam bir patent olması ile ilgilidir136. Bu nedenle, Avrupa Patenti Anlaşması’nın birinci maddesi tüm üye devletlerin benimsemesi gereken genel bir ilkeye yer vermiştir. Üye devletler, patente bağlanabilirlik koşullarına sahip buluşlara patent vermekle yükümlüdür137. Bu koşullar md. 52/1’de, sanayide uygulanabilen, yeni ve bir buluş basamağını içeren buluşlara patent verilir şeklinde düzenlenmiştir.
TRIPS md. 27’de, yeni ve sanayiye uygulanma koşullarını içeren teknolojinin her alanına ait ürünlerle usullere patent verileceği, buluşun yerine, teknoloji alanına, ürünlerin yerli veya ithal üretim olup olmadığına bakılarak ayırım yapılamayacağı belirtilmiştir.
Türk Hukukundaki ilk düzenleme olan İhtira Beratı Kanunu’nda, herhangi bir buluşa patent verilebilmesi için buluşun tüm dünyada yeni ve sanayiye uygulanabilir olması yeterli kabul edilmişti. Ancak, 1995 yılında Avrupa Patent Sistemine uyum kapsamında yapılan değişikliklerde “tekniğin bilinen durumunun aşılması” kriterine de yer verilmesi uygun görülmüştür. Aynı yıl kabul edilen 551 sayılı PatKHK’de patent verilebilirlik şartları, Avrupa Patenti Anlaşması’na uygun olarak “yeni, tekniğin bilinen durumunu aşan ve sanayiye uygulanabilir olan buluşlar patent verilerek korunur” şeklinde düzenlenmiştir.
Bu şartlardan yenilik PatKHK md. 7’de, tekniğin bilinen durumunun aşılması md. 9’da ve sanayiye uygulanabilir olma md. 10’da ayrıca ele alınmıştır.