Askeri İlişkiler

İkili ilişkilerin bir diğer ayağını oluşturan askeri münasebetler de siyasi ilişkilerin geliştirildiği zemini besleyen önemli bir unsur olarak görülmüştür.

86“Aliyaİzzetbegoviç’i Anma ve Aliya Dizisinin Tanıtımı Toplantısı”,T.C.Cumhurbaşkanlığı Resmi Web Sitesi, 23 Ekim 2017, https://www.tccb.gov.tr/konusmalar/353/86064/aliya-izzetbegovici-anma-ve-aliya-dizisinin-tanitimi-toplantisinda-yaptiklari-konusma, (Erişim Tarihi: 05.03.2018).

41 Dolayısıyla Türkiye’nin askeri ilişkiler kurma noktasındaki iradesi Bosna iç savaşından bu yana kendini göstermektedir. Bu nedenle iç savaş yıllarından günümüze Türkiye’nin siyasi ve askeri ilişkilerini birbirinden ayrı değerlendirmek olanaksızdır.

Bu çerçevede atılan somut adımlara örnek olarak; ABD eğit ve donat programı ile Bosna Hersek'teki güç dengesini askeri bakımdan oluştururken, Türkiye’nin bu işin eğitim kısmında yer alması ve 1996 Mayıs’ından itibaren Bosna-Hersek ordusundan gönderilen asker ve subayların Türkiye'de eğitilmeye başlanmış olması gösterilebilir.⁸⁷

Savaş yıllarında Bosna’ya yönelik silah ambargosunun kaldırılması ve Sırp milislerin durdurulması için askeri operasyon seçeneğinin gündeme getirilmesi, BM Koruma Gücü’ne olan UNPROFOR’a destek olma adına hükümete yurtdışına asker gönderme kararı, askeri seçenekleri içeren ve TBMM’ye sunulan ‘Eylem Planı’, BM Güvenlik Konseyi kararı ve NATO öncülüğünde başlatılan uçuş yasağını denetleme operasyonuna 18 adet F-16 savaş uçağı ile katılmış olması Türkiye’nin belli başlı askeri hamlelerindendir.Tüm bunlar Türkiye’nin bir soykırıma dönüşen savaşın bir an evvel son bulmasıadına çoğunlukla uluslararası toplumla beraber attığı adımlardır.

Savaş sonrası yürütülen ilişkilerde de askeri bakımdan önemli mesafeler alınmıştır. 10 Ağustos 1995 tarihinde Ankara’da imzalanan ve 17 Temmuz 1997’de TBMM tarafından onaylanarak 4292 sayılı Kanun numarasıyla yürürlüğe giren Türkiye ile Bosna Hersek arasında askeri alanda eğitim, teknik ve bilimsel işbirliği antlaşması bu anlamda önemlidir. Bu antlaşmayla iki taraf arasındaki işbirliğinin bölge barışına ve istikrarına katkı sağlayacağı inancından yola çıkılarak ortak köklü geçmişin ve dostane ilişkilerin neticesinde iki ülke ilişkilerinin askeri alanda daha da pekişeceği görüşü ağırlık kazanmıştır. İki taraf arasında askeri eğitimlerden savunma sanayi ve teknoloji paylaşımına kadar çok çeşitli bir birlikteliğin öngörüldüğü bu anlaşmanın hayata geçirilmesi adına ise karma bir komisyonun kurulması planlanmıştır.⁸⁸

Yapılan antlaşmalar neticesinde Türkiye’deki askeri okulların da ikili ilişkilerin geliştirilmesinde payı büyük olmuştur. Örneğin;Nisan 2014’te Türkiye’de Askeri okullardan ve Harp Akademilerinden mezun olan Bosna Hersek ordusu mensupları için Türkiye’nin Saraybosna Büyükelçiliği Askeri Ataşeliği tarafından

87Baskın Oran, “Türk Dış Politikası: Temel İlkeleri ve Soğuk Savaş Ertesindeki Durumu Üzerine Notlar”, s. 501-502.

88 26 Temmuz 1997 tarih ve 23061 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

42 Türkiye ve Bosna Hersek Silahlı Kuvvetleri Dostluk Günü adı altında bir resepsiyondüzenlenmiş ve burada Askeri Ataşe Kurmay Albay İsa Sancaklı yaptığı konuşmasında şu ifadeleri kullanmıştır:“Türk Silahlı Kuvvetleri ve Bosna Hersek Silahlı Kuvvetleri arasında ikili askeri ilişkilerin daha da geliştirilerek devam etmesi yönünde gayretimiz sürüyor. Bizler her zaman sizlere kendimizi çok yakın hissediyoruz. Sizlerin de aynı duyguları paylaştığınızı biliyoruz."

Türkiye’de eğitim gören ve en üst rütbeye sahip Bosna Hersek ordusu mensubu Tuğgeneral Hüseyin Tursunoviç de 1996 – 1999 yılları arasında Harp Akademilerinde eğitim gördüğünü belirterek konuşmasını şu sözlerle sürdürmüştür: “Biz Türk askerlerinden vatanın nasıl savunulacağını ve sevileceğini öğrendik. Bu nedenle Türkiye'ye ve Türk ordusuna minnettarız." Resepsiyona katılan bir başka Boşnak asker olan Teğmen FuadÇengiç de 1997 yılında Türkiye’de aldığı eğitimden şu sözlerle bahsetmiştir: “Türkiye'de çok başarılı bir şekilde eğitim sürecini tamamladık.

Türkiye'de kazandığımız tecrübeler benim için çok olumlu ve yararlıydı. Türkiye her anlamda zengin bir ülke, dolayısıyla orada birçok şey görmek ve öğrenmek fırsatım oldu.”⁸⁹

Yine 2014 yılının Aralık ayında Bosna Hersek Savunma Bakanı Zekeriyah Osmiç, Türkiye ve Bosna Hersek arasında Mali Yardım Uygulama Protokolü ile Askeri ve Mali İşbirliği Antlaşmasını imzalamıştır. Savunma Bakanlığında gerçekleştirilen törene Türkiye’yi temsilen Saraybosna Büyükelçisi Cihad Ergiray katılmıştır. Antlaşma neticesinde Bosna Hersek Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada ikili ilişkilerin farklı alanlarda gelişimi için bu antlaşmanın önemi vurgulanmış ve Türkiye’nin, Bosna Hersek silahlı kuvvetlerini geliştirmek için uzun zamandır çaba sarfettiği belirtilmiştir. Bunun yanı sıra Türkiye’nin 2014 yılı için Bosna Hersek Silahlı Kuvvetlerine 1 Milyon TL ayırdığı da ifade edilmiştir.⁹⁰

Türkiye, Bosna’daki askeri varlığını 17 Mayıs 1993 tarihinde Türk Kıdemli Subaylığı, 7 Haziran 2006 tarihinde Türk Unsur Komutanlığı, 2 Nisan 2007 tarihinden itibaren de Bosna Hersek Türk Temsil Heyeti Başkanlığı adıyla sürdürmekle birlikte

89“Türkiye – Bosna Hersek Silahlı Kuvvetleri Dostluk Günü”, SonDakika.com, 22 Nisan 2014, https://www.sondakika.com/haber/haber-turkiye-bosna-hersek-silahli-kuvvetleri-dostluk-5939889/, (Erişim Tarihi: 17.03.2018).

90“Türkiye ile Bosna Hersek arasında ‘askeri ve mali’ işbirliği”, haber7.com, 24 Aralık 2014, http://www.haber7.com/guncel/haber/1256035-turkiye-ile-bosna-hersek-arasinda-askeri-ve-mali-isbirligi, (Erişim Tarihi: 14.04.2018).

43 bugüne kadar Bosna Hersek’te oluşturulan;UNPROFOR, IFOR ve SFOR bünyesine dahil olarak varlığını devam ettirmiştir. Aralık 2004’ten bu yana ise EUFOR ve NATO Saraybosna Karargahı bünyesinde görevini devam ettirmektedir.

23 farklı ülkeden yaklaşık 800 personelin görev yaptığı EUFOR’a sağladığı 240 personel desteğiyle Türkiye, Avusturya’dan sonra ikinci sırada gelmektedir.

Önemli bir kısmının Saraybosna’nın Butmir Kışlasında konuşlandığı Türk askeri, Bosna genelinde görev yapan ve EUFOR’a bağlı 17 irtibat ve izleme timinin 5’inde görev ifa etmektedir. Türk timlerinin görevleri gereği Boşnak, Sırp, Hırvat ayrımına gitmeden halk ve yöneticiler arasında görüşmeler yapmak ve bu sayede barışın devamlılığına katkı sunmak birinci temel misyon olarak belirlenmiştir.⁹¹

Bosna Hersek’in NATO üyeliği için en başından bu yana gerekli destekleri sunan Türkiye, Bosna’nın bir taraftan güvenliği diğer taraftan siyasi olarak uluslararası sisteme entegrasyonu adına çabalarını bugün de devam ettirmektedir. 2015 Mayıs ayında Bosna Hersek’i ziyaret eden Erdoğan, askeri anlamda Türkiye’nin desteklerini sürdüreceğini yinelemiştir.⁹²