4.8. AK PARTİ DÖNEMİ VE SİYASAL İSLAM
4.8.2. Askeri Alan ve Siyasal İslam
Tek partili dönemden başlayarak Türkiye’de ordu, laikliğin koruyucu gücü olarak görülmüştür. İrtica ile mücadele adı altında 28 Şubat süreci ve sonrasında yaşananlar, ordunun laiklik konusunda üstlendiği bu rolü daha da belirgin hale getirirken, AK Parti iktidarı ise bu anlamda keskin dönüşlerin yaşandığı bir dönem olmuştur. AK Parti’nin iktidara gelişinden itibaren ordu ile arasında laiklik baskın olmak
444 T24, “Davutoğlu IŞİD İçin 'Öfkeli Çocuklar' Dedi Mi?”, http://t24.com.tr/video/davutoglu-isid-icin-
150
üzere farklı konularda çatışmalar yaşanmış, AK Parti’nin demokratikleşme ve AB politikası kapsamında attığı adımlar da yukarıda da belirtildiği gibi önemli bir düzeyde bu çatışmaların kaygısal bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
AK Parti ve ordu arasında bu anlamda yaşanan en önemli krizlerin başında 2007’de Abdullah Gül’ün Cumhurbaşkanı adaylığı sürecinin geldiği söylenebilir. AK Parti, Ahmet Necdet Sezer’in Cumhurbaşkanlığı süresi dolduğunda yerine aday olarak Abdullah Gül’ü göstermiş ancak bu TSK’nın e-muhtıra yayınlamasına kadar varan bir süreci başlatmıştır. Esayan’a göre Abdullah Gül’ün cumhurbaşkanlığı adaylığının bir rejim krizine çevrilme nedeni dindar ve eşi başörtülü bir AK Parti’li cumhurbaşkanının istenmemiş olmasıdır. Önce Anayasa Mahkemesi’nin 367 kararı daha sonra ise 27 Nisan gecesi TSK tarafından yayınlanan e-muhtıra ile bu durum engellenmeye çalışılmıştır. Ancak muhtıraya rağmen süreç bu defa 28 Şubat gibi işlememiş, hükümet TSK’yı uyarmış ve 21 Ekim 2007’de gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı referandumundan güçlü bir biçimde çıkarak orduya karşı başarı kazanmıştır.445
2008’de Ümraniye’de bir gecekonduda ele geçirilen silahlardan sonra başlayan ve derin devleti hedeflediği ifade edilen Ergenekon ve Balyoz davaları ise aralarında Genelkurmay eski başkanı İlker Başbuğ’un da olduğu pek çok rütbeli askerin yargılandığı ve bu anlamda Türkiye’de bir ilkin yaşandığı bir dönem olmuştur.446 2
Eylül 2013’te ise aralarında dönemin Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı ve dönemin Genelkurmay İkinci Başkanı emekli Orgeneral Çevik Bir'in de bulunduğu 103 sanık hakkında 28 Şubat darbesi ile ilgili "Türkiye Cumhuriyeti hükümetini cebren düşürmeye, devirmeye iştirak" suçundan dava açılmış ve yargılama başlamıştır.447 Her iki dava da süreç ve sonuçları itibari ile farklı sonuçlara gitse dahi
445Markar Esayan, 30 Mart’a Doğru Adalet Ve Kalkınma Partisi, Seta Analiz, 2014,
http://file.setav.org/Files/Pdf/20140320195239_30 -marta-dogru-ak-parti-pdf.pdf (16.06.2018), s.
15.
446 Esayan, 30 Mart’a Doğru Adalet Ve Kalkınma Partisi, s.5-6.
447Deutsche Welle, “Türkiye'nin Postmodern Darbesi: 28 Şubat”,
http://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyenin-postmodern-darbesi-28-%C5%9Fubat/a-42761910 , 28.02.2018.
151
askerlerin sivil yargı tarafından yargılanması yönü ile Türkiye’de bir ilk olduğu söylenebilir.
AK Parti ile askeri alan arasında laiklik konusunda yaşanan diğer bir çatışma 23 Nisan, Cumhuriyet Bayramı gibi resmi resepsiyonlara başörtülü katılım konusunda olmuştur. 2003 yılında gerçekleşen 29 Ekim resepsiyonunda Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in türbanlı eşi bulunan AK Partili milletvekili ve bürokratları ‘devletin laik niteliğine yönelik alınmak istenen tavra fırsat vermemek’ amacıyla eşsiz davet ederken, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hilmi Özkök de bu konuda Cumhurbaşkanı Sezer’i desteklemiştir.448 Ancak aradan geçen yıllarda bu tavır farklı nedenlerle yumuşamıştır.
Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, 23 Nisan 2012’de başörtülü eşi Emine Erdoğan ile birlikte parlamentodaki resmi resepsiyona ilk kez katılımı ve bir tabuyu yıkması ile ilgili yabancı bir gazeteye verdiği röportajda tüm inançlara aynı mesafede duran laiklik anlayışının Türkiye’de farklı işlediğini, Müslümanlara karşı baskı aracı olarak kullanıldığını ve eğitim haklarına zarar verdiğini belirtmiş, AK Parti’nin ise tüm dinlere aynı hakkı garantiye aldığını ifade etmiştir.449 Yine 2013’te düzenlenen 30
Ağustos resepsiyonu davetiyelerinde ise davet eden bölümünde “Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve eşi Bayan Gül” ifadesi yer almıştır. Daha önce Genelkurmay Başkanı tarafından verilen ve başörtüsü sebebiyle 2003-2007 arası hiçbir resepsiyona, 2007’den sonra ise Genelkurmay tarafından verilen 30 Ağustos resepsiyonlarına davet edilmeyen Abdullah Gül’ün eşi Hayrünnisa Gül bu resepsiyona ev sahipliği yapmıştır.450
15 Temmuz 2016’da gerçekleşen darbe girişiminden sonra da AK Parti ve askeriye arasındaki ilişkilerde Siyasal İslam ile ilişkilendirilebilecek adımlar atılmaya
448 Hürriyet, “Çankaya 29 Ekim”, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/cankaya-29-ekim-180284
29.10.2013.
449Habertürk, “NATO'dan Suriye'ye Askeri Müdahale İstemeye Hazırım”,
http://www.haberturk.com/dunya/haber/740319-natodan-suriyeye-askeri-mudahale-istemeye-hazirim#, 07.05.2012.
450 Sözcü, “Çankaya Köşkü’nde Bir İlk”, https://www.sozcu.com.tr/2013/gunun-icinden/cankaya-
152
devam edildiği söylenebilir. Bu adımlardan biri de Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’in teklifi ve daha sonrasında İçişleri Bakanlığı genelgesi ile 1932’den bu yana protokol cenazelerinde çalan Frederic Chopin’in “Cenaze Marşı”nın kaldırılması ve yerine Itri’nin “Segah Tekbiri”nin getirilmesidir.451 Yine TSK’da askerlerin yemek duası
değiştirilmiştir. Kışlalarda, “Tanrımıza hamdolsun, milletimiz varolsun” şeklinde başlayan yemek duasının “Allah’ımıza hamdolsun” olarak başlayacağına dair 21 Kasım 2017 tarihli İçişleri Bakanlığı genelgesi ile değişikliğe gidilmiştir.452 Bir diğer uygulama
olarak Hava Harp Okulu’nda intibak eğitimine başörtülü pilotlar alınmış,453 yanı sıra
polislerin kılık kıyafet zorunluluğunda değişikliğe gidilmiş, yeni düzenleme ile kadın polislerin başörtü takma hakkı getirilmiştir. Bu düzenlemeye göre, resmi kıyafetli ve üniformalı kadın polislere, “Şapka, kep veya örgü bere altında, yüzünü kapatmayacak şekilde başlarına, üniforma renginde desensiz giysi” takabilme serbestisi getirilmiştir. 16 Ağustos 2016’da yapılan düzenleme ile de askeri personel yakını kadınların alın, çene ve yüzleri açık olmak şartıyla başörtülü şekilde orduevlerine girmeleri serbest bırakılmıştır.454 30 Ağustos 2017’de gerçekleşen Zafer Bayramı etkinlikleri çerçevesinde
Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda düzenlenen resepsiyonda törene katılan Genelkurmay Başkanı Hulusi Akar’ın eşi Şule Akar’ın Kuran-ı Kerim tilaveti ve dua boyunca başını
451Cumhuriyet, “85 Yıllık Cenaze Marşı Bitti, Segah Tekbiri Geldi”,
http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/822235/85_yillik_cenaze_marsi_bitti__Segah_Tekb iri_geldi.html, 12.09.2017.
Haber7, “Görmez: Şehit Cenazelerinde Marş Çalınmasın”,
http://www.haber7.com/guncel/haber/1900168-gormez-sehit-cenazelerinde-mars-calinmasin,
16.04.2016.
Diken, “Bakanlık Genelgesi: Asker Cenazelerinde Itri’nin ‘Segah Tekbir’i Çalınacak”,
http://www.diken.com.tr/bakanlik-genelgesi-asker-cenazelerinde-itrinin-segah-tekbiri- calinacak/, 12.09.2017.
452 Hürriyet, “Askerin Yemek Duası Değişti”, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/askerin-yemek-
duasi-degisti-40656070, 23.11.2017.
453 Diken, “TSK’da ‘Devrim’: İlk Başörtülü Pilot Yolda”, http://www.diken.com.tr/tskda-devrim-ilk-
basortulu-pilot-yol da/, 06.02.2017.
454Sözcü, “Polisler Artık Başörtüsü Takabilecekler”, https://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/polisler-
153
şalla örtmesi sonucu basına yansımış olan fotoğrafın da bu anlamda bir ilk olduğu söylenebilir.455
Özetlemek gerekirse, AK Parti iktidarı dönemi ordu ile çatışmaların yaşandığı bir dönem olmuş ve bu çatışmaların nedenini de laiklik-İslam unsuru oluşturmuştur. Özellikle Balyoz ve Ergenekon davaları ile birlikte güçlenen AK Parti’nin, zaman içerisinde ordu ve emniyet içerisinde Siyasal İslam alanına giren daha net adımlar attığı söylenebilir.