Arabuluculuk Faaliyetinin Sonuçları

1.2.9.1. Arabuluculuk Sürecini Sona Erdiren Haller

HUAK'nun 17. Maddesi ve HUAKY'nin 17. maddesinde, arabuluculuk sürecini sona erdiren haller 4 başlık altında toplanmıştır. Bu haller şunlardır;

– Arabuluculuk süreci sonunda tarafların anlaşmaya varması,

– -Taraflara danışıldıktan sonra, sürece devam etmenin gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi,

– Taraflardan birinin arabulucuya veya karşı tarafa bildirerek süreçten çekilmesi, – Tarafların anlaşarak arabuluculuk sürecini sona erdirmeleri

HUAK'nun 1. maddesinde, arabuluculuğa elverişli olan uyuşmazlıkların kapsamı belirlenmiştir. Bu maddeye göre arabuluculuğun kapsamı, yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklar da dâhil olmak üzere, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebildikleri iş ve işlemlerden kaynaklanan özel hukuk uyuşmazlıklarıdır. Aile içi şiddet iddiaları ile kamu düzenini ilgilendiren uyuşmazlıklar, arabuluculuk kapsamı dışındadır.

Arabulucu tarafından uyuşmazlık konusunun bu kapsam dışında kaldığı ve arabuluculuğa elverişli olmadığı tespit edildiği takdirde, sürecin sona erdirilmesi gerekmektedir(Cennet Engin Demir, 2017).

Ayrıca arabulucu, arabuluculuk faaliyeti esnasında, etik kurallara aykırı bir durumun varlığını tespit ettiği takdirde, etik kurallara uygunluğun sağlanabilmesi için gerekli tüm tedbirleri almalı ve gerekiyorsa süreci sona erdirmelidir (Cennet Engin Demir, 2017). Arabuluculuk Kanunu ve yönetmeliğin 17. maddesinin ikinci fıkralarında, arabuluculuk faaliyetinin sonunda arabuluculuk faaliyetinin nasıl sonuçlandığına ilişkin tutanak tutulacağı ve tutulacak olan bu tutanağın arabulucu, taraflar, kanuni temsilcileri ve avukatlarınca imzalanacağı belirtilmiştir. Bu tutanağın temel işlevi, sürecin ne zaman ve

43

şekilde sona erdiğini belgelendirmektir (Cennet Engin Demir, 2017). Maddenin üçüncü fıkrasında, düzenlenecek olan tutanağa, faaliyetin sonuçlanması dışında hangi hususların yazılacağına tarafların karar vereceği belirtilmiş, dördüncü fıkrasında ise süreç ile ilgili elde edilen tüm belgelerin 5 yıl süre ile saklanacağı ve son tutanağın faaliyetin sona ermesinden itibaren 1 ay içerisinde genel müdürlüğe gönderileceği ifade edilmiştir.

1.2.9.2. Tarafların Anlaşması ve Anlaşma Belgesinin Düzenlenmesi

Arabuluculuk süreci esnasında yapılan görüşmeler sonrasında taraflar ortak bir noktada uzlaşırlarsa anlaşma gerçekleşmiş olur. Anlaşma belgesinin ne şekilde düzenleyeceği, niteliği ve sonrasında yapılması gereken işlemler Arabuluculuk Kanunu ve Yönetmeliğinin 18. maddesinde düzenlenmiştir. Arabuluculuk süreci sonunda varılan anlaşmanın kapsamı taraflarca belirlenir. Anlaşma belgesi düzenlenirken, genel ahlak ve adap kurallarına uygun olmasına dikkat edilmelidir.

Anlaşma belgesi, tarafların anlaşmaya yönelik iradelerine uygun olarak ve tarafların açıkça anlayabileceği şekilde düzenlenmelidir.

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18. maddesinin ikinci fıkrasında, icra edilebilirlik şerhi içeren anlaşma belgelerinin ilam niteliğinde belge olacağı hüküm altına alınmıştır. Bu sebeple, anlaşma belgesi düzenlenirken açık ve net ifadelere yer verilmeli, cebri icraya elverişli bir içeriğe sahip olması sağlanmalıdır. Bu sebeple, anlaşma belgesinin uyuşmazlığı çözmeye yönelik bir eda emri içermesi ve varılan anlaşmaya uyulmadığı takdirde icraya konulacak kısım, bir mahkeme kararı gibi açık ve net olarak yazılmalıdır (Cennet Engin Demir, 2017). Aksi takdirde, anlaşma belgesinin icra edilebilirliğine yönelik olarak yapılacak olan başvurunun mahkeme tarafından reddedilme riskiyle karşı karşıya kalınacaktır.

Anlaşma belgesinde tarafların adı soyadı, T.C. Kimlik numaraları, taraflar şirket ise ticaret unvanları ve sicil numaraları, taraf vekillerinin adı soyadı ve baro numaraları ile anlaşma tarihi, anlaşma şartları açık ve net bir şekilde yazılmalıdır. Anlaşma belgesi, taraflar ve arabulucu tarafından mutlaka imzalanmalıdır.

Anlaşma belgesinin icra edilmesi gerektiği takdirde, mahkemeden icra edilebilirlik şerhi alınması gerekmektedir. Bu husus, Arabuluculuk Kanunu ve Yönetmeliğin 18. maddelerinin 2. fıkrasında düzenlenmiştir. İcra edilebilirlik şerhi, dava açılmadan önce

44

arabuluculuğa başvurulmuşsa, arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden, dava açıldıktan sonra başvuru yapılmış ise davanın görüldüğü mahkemeden istenecektir. İcra edilebilirlik şerhi alan anlaşma belgesi ilam niteliğinde belge özelliğini kazanır.

İcra edilebilirlik şerhi verilmesi çekişmesiz yargı işidir. Aile Hukuku uyuşmazlıklarına ilişkin düzenlenen anlaşma belgelerine yönelik icra edilebilirlik şerhi talepleri duruşmalı, bunun dışındaki taleplere yönelik incelemeler dosya üzerinden yapılır. İncelemenin kapsamı, anlaşma içeriğinin arabuluculuğa ve cebri icraya elverişli olup olmadığıyla sınırlıdır. Mahkeme, bunun ötesinde bir inceleme yapamaz. İnceleme sonunda verilecek kararlara karşı istinaf yoluna gidilebilir.

Anlaşma belgesinin ilam niteliğinde bir belge sayılması için mahkemeden icra edilebilirlik şerhi alınması zorunluluğuna bir istisna getirilmiştir. HUAK'nun 18. maddesinin 4. fıkrasında, taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzalayacakları anlaşma belgesinin icra edilebilirlik şerhi alınmasına gerek kalmadan ilam niteliğinde belge sayılacağı ifade edilmiştir. Bu durum yerinde bir düzenlemedir. Zira arabuluculuk sürecinde taraflar, üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri bir konuda anlaşmaya varmakta ve sürece katılan avukatlar tarafından da anlaşmanın tüm hukuki sonuçları hakkında bilgilendirilmektedirler. Sürece katılan avukatlar, anlaşmanın arabuluculuğa ve cebri icraya elverişli olup olmadığını değerlendirmekte ve müvekkillerini bilgilendirmektedirler. Bu sebeple, tarafların avukatları ile imzaladıkları anlaşma belgesinin ilam niteliğinde belge sayılması için icra edilebilirlik şerhine gerek olmadığına yönelik getirilen yasal düzenleme yerinde ve gerekli bir düzenlemedir.

Anlaşma belgesinin ilam niteliğinde bir belge olmasının sonucu olarak, anlaşma belgesinde anlaşıldığı belirtilen konularda bir daha dava açılamayacaktır. Zira, arabuluculuk faaliyeti sonucunda imzalanan ve icra edilebilirlik şerhi alınan anlaşma belgesi ilam niteliğindedir. Anlaşma belgesi içerisinde bulunan ve anlaşılan bir konuda dava açılması derdestlik itirazıyla karşılaşılmasına ve bu sebeple açılan davanın reddine sebebiyet verecektir. Netice itibariyle, bu tür anlaşma belgelerinin mahkeme kararı niteliğinde olduğunun unutulmaması, sonrasında izlenecek hukuki süreçler açısından büyük önem arz etmektedir.

45

2. BÖLÜM: İŞ HUKUKUNDA DAVA ŞARTI OLARAK