Arabağlantı Kavramı

406 sayılı Kanun’da ve Erişim ve Arabağlantı Yönetmeliği’nde arabağlantı “İki ayrı telekomünikasyon şebekesi arasındaki telekomünikasyon trafiğinin gerçekleştirilmesini teminen iki şebekenin birbirine irtibatlandırılması" olarak tanımlanmıştır. Elektronik Haberleşme Yasa Tasarısı’nda51 ise arabağlantı benzer bir şekilde “Bir işletmecinin kullanıcılarının aynı veya diğer bir işletmecinin kullanıcılarıyla irtibatının veya başka bir işletmeci tarafından sunulan hizmetlere erişiminin sağlanmasını teminen, aynı veya farklı bir işletmeci tarafından kullanılan kamu elektronik haberleşme şebekelerinin birbirlerine fiziksel ve mantıksal olarak bağlantısı” şeklinde tanımlanmıştır.

51 _{Dönem ve Yasama Yılı 22/4, Esas Numarası 1/1120, TBMM Başkanlığına Geliş Tarihi 18.10.2005,}

http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanun_tasarisi_sd.onerge_bilgileri?kanunlar_sira_no=35710. Elektronik Haberleşme Yasa Tasarısı, elektronik haberleşme hizmetlerinin yürütülmesi, alt yapının tesisi ve işletilmesi, tüketici hakları, rekabetin tesisi, kaynakların kullanımı gibi konularda temel kuralların, hak ve yükümlülüklerin belirlenmesine ilişkin olarak hazırlanmakta olup, bu tasarının yasalaşması halinde sektöre ilişkin temel düzenleyici yasa olan 406 sayılı Kanun büyük ölçüde yürürlükten kalkacaktır.

Daha basit bir tanımlama ile arabağlantı, son kullanıcıların haberleşmesine olanak sağlayan şebeke işletmecileri arasında, hukuki teknik ve ekonomik düzenlemeler kümesi olarak da ifade edilmektedir52_{. Farklı telekomünikasyon şebekelerinin} birbirleriyle aralarında kurulan bağlantıyı ifade eden bu kavramı bir örnek ile açıklamak gerekirse, X telekomünikasyon şirketinin (bu şirket bir GSM şirketi olabileceği gibi, bir sabit telefon operatörü de olabilir) abonesinin, Y telekomünikasyon şirketinin bir abonesini arayabilmesi için bu iki şirket arasında arabağlantı tesis edilerek, bunların birbirleriyle irtibatlandırılmış olması gerekmektedir. İşte, farklı operatörlerin şebekeleri arasında, bu operatörlerin birbirlerine ses ya da veri iletimini sağlayan bağlantıya arabağlantı denmektedir.

(Şekil, Sümer, s. 6)

Yukarıdaki şekilde de görüleceği üzere bir telefon görüşmesi arayan ve aranan tarafların operatörlerinin birlikte katılımını ve her iki operatörün bağımsız

52 _{Nihat Sümer, Yeni Kuşak Arabağlantı: 2G/3G Arabağlantı, Ankara, Telekomünikasyon Kurumu}

Uzmanlık Tezleri, 2004, http://www.tk.gov.tr/Yayin/Uzmanlik_Tezleri/tktezler/Nihat-Sumer-Tez.pdf (ziyaret tarihi 3 Ağustos 2005), s.6.

şebekesinin kullanımını gerekli kılmaktadır53. Arabağlantı sözleşmeleri ile anılan bağımsız şebekeler arasındaki bağlantı tesis edilmektedir.

Mevzuatta yer alan arabağlantı tanımının lafzından da anlaşılacağı üzere, arabağlantı kavramı bir karşılıklılık ilişkisi üzerine kurulmuştur. Yani, arabağlantı’nın varlığından söz edebilmek için iki operatörün abonelerinin karşılıklı olarak irtibatının söz konusu olması gerekmektedir. Zira, kanunda varlığı aranan husus iki ayrı telekomünikasyon şebekesi arasındaki trafiğin gerçekleştirilmesini teminen iki şebekenin birbirine irtibatlandırılmasıdır. Bu açıdan, esas olarak, karşılıklı irtibatın söz konusu olmadığı ya da çağrının başlatılması, taşınması ya da sonlandırılması aşamalarının herhangi birinde üçüncü bir operatörün devreye girdiği ilişkilerin arabağlantı olarak kabul edilmemesi gerekmektedir54.

Arabağlantı ve ilgili arabağlantı pazarı ulusal düzlemde olabileceği gibi, uluslararası düzeyde de olabilir. Çalışmamız açısından ilgili arabağlantı pazarı, çağrı başlatma ve

53 _{Julian Wright “Bill and Keep as the Efficient Interconnection Regime?,” Review of Network}

Economics, http:// rnejournal.com/articles/wright_mar02.pdf (accessed 3 August 2005), s. 59.

54 _{Ancak, Telekomünikasyon Kurumu tarafından yukarıdaki nitelikleri tam olarak taşımamasına}

rağmen UMTH işletmecileri ile Türk Telekom ya da GSM işletmecileri arasında kurulan ya da kurulması talep edilen şebeke irtibatlandırmaları arabağlantı olarak kabul edilmektedir. Bunların Telekomünikasyon Kurumu tarafından arabağlantı olarak nitelendiriliyor olması ve çağrı sonlandırma ya da trafik taşıma gibi işlemlere ilişkin olarak imzalanan sözleşmelerin Kurum tarafından arabağlantı sözleşmeleri altında değerlendiriliyor olması nedeni ile çalışmamızın ilerleyen bölümlerinde söz konusu anlaşmalar ya da uyuşmazlıklara da değinilmiştir.

sonlanma noktalarının aynı ülke içerisinde olduğu ulusal arabağlantı pazarı olarak ele alınmıştır.

Arabağlantı kavramının özellikle GSM hizmetleri açısından daha iyi anlaşılabilmesi için, GSM sistemine ilişkin bazı temel kavram ve bilgiler ile arabağlantının söz konusu sistem içerisindeki yerine kısaca değinmekte fayda vardır. Telsim tarafından Türk Telekom aleyhine yapılan şikayet üzerine, Rekabet Kurulu tarafından verilen 16.04.2002 tarihli kararda şebekeler arasındaki arabağlantının işleyişi aşağıdaki şekilde açıklanmıştır55:

“...

GSM santralleri içinde yer alan HLR (Home Location Register) adlı bileşen, tüm abonelerin bilgileriyle ilgili bir veri tabanı içerir ve baz istasyonları aracılığıyla santrale gelen çağrının mevcut abonelerden birine ait olup olmadığını kontrol eder. Çağrı aboneye aitse, yine baz istasyonlar aracılığıyla abonenin cep telefonuna şebeke kullanım izni verilir. HLR birimi ayrıca, abonenin bulunduğu baz istasyonu bilgilerini de güncel olarak saklar. Böylece GSM santraline o aboneyle görüşmek üzere bir çağrı geldiğinde, çağrı abonenin bulunduğu baz istasyonuna gönderilir. ...

Arabağlantı: İki farklı iletişim şebekesi arasında haberleşme yapılabilmesi için, şebekelerin birbirleriyle bağlantısı olmalıdır. Şebekelerin bağlandıkları noktaya arabağlantı noktası denir. Birbirlerine çağrı trafiği olan bütün şebekelerin doğrudan ya da dolaylı olarak bağlantıları ve arabağlantı noktaları vardır.

Bir şebekeden diğerine arama yapıldığında, önce HLR tarafından arayan abonenin kimlik bilgileri kontrol edilerek abonenin bu işlem için yetkili olup olmadığı saptanır. Herhangi bir sorun olmadığı takdirde, santral anahtarlama bölümünde aranan numara için bir sorgulama işlemi başlatılır. Eğer aranan numara TTAŞ şebekesindeki bir sabit telefon abonesine ait ise arama isteği TTAŞ santrallerine yönlendirilir.

Eğer aranan numara bir GSM abonesine ait ise arama isteği bu defa ilgili santral binasına (GSM santrali) iletilir. Bu santralde ise aranan abonenin nerede (hangi baz istasyonunun bölgesinde) olduğu sorgulaması yapılır. Aranan abone bulunduktan sonra aboneye en yakın baz istasyonuna TTAŞ transmisyon hatları ya da radyo linkler yoluyla ulaşılarak çağrı gerçekleştirilir.”

Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere bir GSM operatörü, kendi santral binaları arasında veya diğer operatörlere ait santral binaları ve yerleşik PSTN operatörünün (TTAŞ) santralleri arasındaki iletimi sağlamak için söz konusu yerleşik operatöre ait transmisyon hatlarını kullanmak ve bu operatör ile arabağlantı tesis etmek zorundadır

Arabağlantı konusunda, arabağlantı sağlanan şebekelere göre yapılan ayrımda beş çeşit arabağlantının varlığı kabul edilmektedir56_:

- Sabit telekomünikasyon şebekesi ile diğer bir sabit telekomünikasyon şebekesi arasında kurulan arabağlantı,

56 _{David N. Townsend, ITU, ITU Workshop on Interconnection (Regulation and Procedures of} Interconnection), Sanya City, 2001, http://www.itu.int/ITU-D/ict/papers/2001/china/20-

- Sabit telekomünikasyon şebekesi ile mobil telekomünikasyon şebekesi arasında kurulan arabağlantı,

- Mobil telekomünikasyon şebekesi ile diğer bir mobil telekomünikasyon şebekesi arasında kurulan arabağlantı,

- Data şebekeleri ile kurulan arabağlantı,

- Yukarıda sayılanların kombinasyonu ile oluşan arabağlantılar.