Araştırma alanı olarak seçilen Afyonkarahisar ilinin Bayat ilçesi, 1987 yılında Emirdağ’dan ayrılarak ilçe özelliği kazanmıştır. Coğrafya biliminin prensipleri çerçevesinde “Bayat İlçesinde Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları” adlı yüksek lisans çalışması hazırlanacaktır.
Araştırma, özel kurumlara ve kamu kurumlarına ait istatistiksel veriler ve anketler ışığında bilimsel metotlarla gerçekleştirilmeye çalışılacaktır. Bu konuda yapılmış benzer çalışmalardan yararlanarak yöreye ait farklılıklar ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır. Ayrıca yöredeki doğal çevre koşulları ile göçler arasında bağlantı kurularak göçlerin nedenleri belirlenecektir.
Çalışmanın temelini oluşturan Bayat ilçesinden yapılan göçler ve bu göçlerin nedenleri ve sonuçlarının ortaya çıkarılmasında uygulanacak yöntemi şu şekilde özetlemek mümkündür.
Çalışmayı yönlendiren teorik bilgilerin ortaya konulması.
Yöre halkının yaşadığı ortamın, ekonomik potansiyellerinin, göçün başlama zamanının, nedenlerinin ve sonuçlarının belirlenmesi amacıyla anket uygulanması. Anketler, Bayat merkezde ve tüm köylerde uygulanacak ve nüfusları ile orantılı veriler elde etmemizi sağlayacaktır.
13
Genel ve yerel ölçekte özel ve kamu kuruluşlarında çalışmanın amacına yönelik istatistiksel verilerin alınması. ( Türkiye İstatistik Kurumu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İlçe Tarım Müdürlüğü, İlçe Nüfus Müdürlüğü, vb.)
Doğal ortam ve üzerinde yaşayan nüfusun arazi kullanımına yönelik faaliyetlerinin göçlerle ve bu göçlerin nedenleri ve sonuçları ile ilişkilendirilmesine yarayacak coğrafi gözlem ve görüşmelerin yapılması.
İnceleme alanına ait kaynak ve doküman çalışmalarının yardımıyla kartografik malzemenin oluşturulması.
Çeşitli nüfus ve göç istatistiklerinden, anketlerden, gözlemlerden ve kartografik uygulamalarından elde edilen bulguların yardımıyla yöredeki göçler ve bu göçlerin neden ve sonuç ilişkilerinin kurulması.
Çalışma alanına farklı dönemleri içerecek şekilde gidilmek suretiyle, göç eden kişiler, kesin dönüş yapanlar, köy öğretmenleri, muhtarlar, belediye yetkilileri ve esnaflar ile görüşülerek konuyla ilgili bilgiler toplanacaktır.
Göçün durumu, nedenleri ve etkilerinin belirlenmesinden sonra yörede yapılabilecek uygulamaların belirlenip sonuçların ortaya konulması.
Araştırmamız yukarıda belirtilen aşamalar çerçevesinde yapılmıştır. Buna göre; ilçe hakkında yapılmış olan çalışmalar belirlenmiş, bu çalışmalar yardımıyla ilçenin genel durumu tespit edilmiştir. Çalışmanın başlangıcında, ilçenin idari haritasından yararlanarak çalışma amacına uygun olarak köyler ve ilçe merkezinde anket uygulamaları yapılmıştır. Anketler ile göçün sosyo-ekonomik analizini yapmak amaçlanmıştır. Anketler hazırlanırken Bayat’taki tüm muhtarlara sorulmak üzere anket formu düzenlenmiş, benzer şekliyle yurt dışına ve yurt içine göç eden bazı göçmenlere uygulanmak için de ayrı bir anket formu hazırlanmıştır.
Anket yapılacak alanlar kırsal yerleşmelerin her birinin farklı sosyal ve fiziki özellikler göstermesi dolayısıyla anketlerden, köylerin nüfuslarıyla orantılı şekilde bütün yerleşmelerden bilgiler elde etmek amaçlanmıştır. Bayat ilçesinden (İlçe merkezi ve kırsal yerleşmelerden) göç edenlerin sosyo-ekonomik, kültürel özelliklerini incelemek, göçün nedenleri, sonuçları hakkında daha doğru bilgilere
14
ulaşabilmek ve gerekli yerlerde karşılaştırmalar yapabilmek amacıyla göç etmiş ailelere de Bayat ve Afyonkarahisar’da anket uygulanmıştır.
Uygulama aşamasında alınan bilgilerin doğruluk derecesi görüşülen kişilerin beyanına dayanmaktadır. Ancak formların amacı, cevaplama esnasında muhtarlar, göçmenler vs. kanalıyla açıklandığından ve isimlerini yazma mecburiyeti olmadığından alınan cevapların amaca uygun verildiği bilinmektedir.
Bu araştırmada, ilçe merkezinde 4, köylerde 12 olmak üzere toplam 16 muhtara, Bayat ilçesinden yurt dışına göç eden 30 ve yurt içine göç eden 60 kişiye olmak üzere toplam 106 adet anket uygulanmıştır.
Anket çalışması sırasında, köy muhtarları, göçe katılmış kişiler ve ilçe merkezinde Belediye Başkanından yardım talep edilmiş, bu kişiler ile beraber gerekli olan anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Daha sonra, ilçede gerçekleşen göçler ve bu göçlerin nedenleri ve sonuçları; ilçenin doğal çevre koşulları, ilçenin nüfus gelişimi, ilçenin ekonomik durumu, yapılan anketler ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Araştırmanın dayanak noktasını oluşturan veri kaynakları; istatistiksel ve yöreye ait beşeri ve ekonomik kaynaklardan oluşan yazılı kaynaklar ve yöreye ait hazırlanmış haritalar şeklinde ikiye ayrılır.
Göçle ilgili doğrudan veri olmadığından nüfus gelişimi verileri incelenmiştir. Araştırma sahasındaki köylerin 1935 yılı ile 2010 yılları arasındaki nüfus değişimlerinden yararlanarak göçler belirlenmeye çalışılmıştır. İlçede yurt dışında yaşayan nüfus miktarı ve dağılımı Dış İşleri Bakanlığı Ekonsolosluk kanalı ile alınmıştır. Yine yurt içinde Bayat doğumluların yaşadığı iller ve bir yönüyle göç verdiği yerler ile ilgili bilgiler Türkiye İstatistik Kurumu’ndan (TUİK) elektronik ortamda tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak gerek İlçe Sağlık Müdürlüğü tarafından tutulan veriler, Belediye’nin yaptığı çalışmalarla nüfus ve diğer özelliklere ait bilgiler toplanmıştır.
Bu çalışmanın ana materyalini oluşturan verilerin değerlendirilmesinde kolaylık sağlanması ve daha sağlıklı yorumlar yapılabilmesi amacıyla öncelikle elde edilen veriler bilgisayar aracılığıyla tablolara dönüştürülmüş, kapsamı ve amacı doğrultusunda gruplandırılarak şekiller oluşturulmuştur. Bu sonuçların ışığında değerlendirmeler yapılmıştır.
15
Araştırmanın önemli bir bölümünü oluşturan göçlerin nedenleri ve sonuçlarının belirlenmesi ise yörede yapılan gözlem, mülakat ve anket çalışmaları ile elde edilmiştir. Yörede özellikle yoğun göç veren yerler hakkında farklı zamanlarda gözlemler yapılmıştır. Yöreden Afyonkarahisar iline yoğun göç yaşandığından, Bayatlı göçmenlerle görüşülmüş, göç ile ilgili kapsamlı bilgiler öğrenilmeye çalışılmıştır. Edinilen tüm bilgiler, yapılan gözlem ve anketler neticesinde “Bayat İlçesinde Göçlerin Nedenleri ve Sonuçları” çalışması yapılmıştır.
6. ARAŞTIRMANIN KURAMSAL YAPISI VE KAVRAMSAL