3. YÖNTEM
4.3. Araştırmaya Dahil Konaklama İşletmelerinin İklim Değişikliğine
Bulgular
Araştırmaya dahil işletmelerin iklim değişikliğine karşı tedbir alıp almadıkları, almışlarsa bu tedbirlerin nasıl dağıldığı (hangi tedbir daha çok veya daha az alınmış gibi) Tablo 4.4. ve Tablo 4.5.’de verilmiştir. Ayrıca işletmelerin aldığı tedbirler ile işletmenin türü veya faaliyet bölgesi arasında ilişki olup olmadığı sorusunun cevabı da bu bölümde aranmıştır.
Tablo 4.4.
İşletmelerin İklim Değişikliğine Karşı Tedbir Alma Durumları
Değişkenler Gruplar f %
İşletmenin iklim değişikliğine
karşı tedbirleri vardır. Evet 112Hayır 107 51,1 48,9
Toplam 219 100
Tablo 4.4.’de konaklama işletmelerinin iklim değişikliğine karşı tedbir alma durumları gösterilmiştir. Buna göre iklim değişikliğine karşı tedbir aldığını belirten işletme yöneticileri ile tedbir almadığını belirtenler birbirlerine çok yakın değerlere sahiptir. Araştırmaya katılanların %48,9’unun iklim değişikliğine karşı tedbir almadığını belirtmesi azımsanmayacak bir sonuçtur. Bu sonuca göre işletmelerin iklim değişikliğine karşı daha duyarlı hale gelmeleri gerektiği söylenebilir.
Konaklama işletmelerinin türü ile işletmelerin iklim değişikliğine karşı tedbirler geliştirmesi arasında ilişki olup olmadığı araştırılmış ve Tablo 4.5.’e göre konaklama işletmelerinin türü ile işletmelerin iklim değişikliğine karşı tedbirler geliştirmesi arasında anlamlı bir ilişki (p=0,000) olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç, H1.1’i destekler
niteliktedir. 2. sınıf (4 yıldızlı) tatil köylerinin neredeyse tamamına yakını (%91,30) iklim değişikliğine karşı işletmelerinin tedbir aldığını belirtmişlerdir. Bu durum, 2. sınıf
(4 yıldızlı) tatil köylerinin diğer konaklama işletmelerine oranla iklim değişikliğine karşı tedbir almada daha duyarlı olduğunu göstermektedir.
Tablo 4.5.
İşletmenin Türü İle İklim Değişikliğine Karşı Tedbir Alma Durumları Arasındaki İlişki
İşletmenin Türü
İşletmenin İklim Değişikliğine
Karşı Tedbirleri Vardır Toplam % χ2 p
Evet % Hayır % 5 Yıldızlı Otel 56 51,38 53 48,62 109 100 18,996 0,000 4 Yıldızlı Otel 31 40,26 46 59,74 77 100 1. Sınıf (5 Yıldızlı) Tatil Köyü 4 40,00 6 60,00 10 100 2. Sınıf (4 Yıldızlı Tatil Köyü) 21 91,30 2 8,70 23 100 Toplam 112 51,14 107 48,86 219 100 Tablo 4.6.
İşletmelerin Faaliyette Bulunduğu Bölgeler ile İklim Değişikliğine Karşı Tedbir Alma Durumları Arasındaki İlişki
İşletmenin Faaliyette Bulunduğu Bölge
İşletmenin İklim Değişikliğine
Karşı Tedbirleri Vardır Toplam % χ2 p
Evet % Hayır % Alanya 32 54,23 27 45,87 59 100 4,242 0,515 Kemer 21 46,76 24 53,34 45 100 Manavgat 28 50,92 27 49,18 55 100 Merkez 5 31,25 11 68,75 16 100 Serik/Belek 17 58,66 12 41,44 29 100 Diğer 9 60,00 6 40,00 15 100 Toplam 112 51,14 107 48,86 219 100
Tablo 4.6.’ya göre konaklama işletmelerinin faaliyette bulunduğu bölge ile işletmenin iklim değişikliğine karşı tedbirler geliştirmesi arasında anlamlı bir ilişki (p=0,515) tespit edilememiştir. Bu sonuca göre konaklama tesislerinin iklim değişikliğine karşı tedbirler geliştirmesinde işletmenin türü ile ilişkili iken işletmenin faaliyette bulunduğu bölge konuya etki etmemektedir.
Tablo 4.7.
Katılımcıların Turizm Eğitimi Alma Durumları ile İklim Değişikliğine Karşı Tedbir Almaları Arasındaki İlişki
Turizm Eğitimi Alma
Durumu
İşletmenin İklim Değişikliğine
Karşı Tedbirleri Vardır Toplam % χ2 p Evet % Hayır % Turizm Eğitimi Alan 78 59,09 54 40,91 132 100 8,403 0,004 Turizm Eğitimi Almayan 34 39,08 53 60,92 87 100 Toplam 112 51,14 107 48,86 219 100
Konaklama işletmelerinin yöneticilerinin turizm eğitimi alıp almaması durumlarının o işletmenin iklim değişikliğine karşı tedbirler geliştirmesinde etkisi var mıdır sorusuna cevap bulmak için yapılan analizlerde Tablo 4.7’ye göre işletme yöneticilerinin eğitimlerinin türü ile iklim değişikliğine karşı tedbirler geliştirmeleri arasında anlamlı bir ilişki (p=0,004) olduğu anlaşılmıştır. Bu durumda H1.3 kabul
edilmiştir. Bu sonuca göre turizm eğitimi alanların turizm eğitimi almayanlara oranlara iklim değişikliğine karşı daha çok tedbirler geliştirdiği görülmektedir. Dolayısıyla iklim değişikliğiyle mücadele için konaklama tesislerinde turizm eğitimi almış yöneticilerin istihdam edilmesi gerektiği söylenebilir.
Tablo 4.8.
İşletmelerin İklim Değişikliğine Karşı Önlem Almaları ile Yöneticilerin Eğitim Düzeyi Arasındaki İlişki
Eğitim Düzeyi
İşletmenin İklim Değişikliğine
Karşı Tedbirleri Vardır Toplam % χ2 p Evet % Hayır % İlköğretim – Lise ve dengi 23 41,82 32 58,18 55 100 4,974 0,174 Ön lisans 32 47,06 36 52,94 68 100 Lisans 47 59,49 32 40,51 79 100 Lisansüstü 10 58,82 7 41,18 17 100 Toplam 112 51,14 107 48,86 219 100
Tablo 4.8.’e göre, işletmelerin iklim değişikliğine karşı önlem almaları ile yöneticilerin eğitim düzeyi arasında bir ilişki (p=0,174) tespit edilememiştir. Buna göre, işletmelerin iklim değişikliğine karşı tedbirler alması yöneticilerin turizm eğitimi alma durumları ile ilişkili iken, yöneticinin eğitim düzeyi konuya etki etmemektedir.
Konaklama tesislerinin iklim değişikliğine karşı aldıkları tedbirlerin dağılımlarının gösterildiği Tablo 4.9. incelendiğinde tesislerin iklim değişikliğine karşı en çok aldığı tedbirin %91,1 ile “devamlı kullanımın olmadığı genel kullanım alanlarına harekete duyarlı (sensörlü) lambalar takmak” olduğu görülmektedir.
“İşletme ile ilgili çevre politikası ve eylem planı oluşturmak” tedbiri %17,9 oranında uygulanarak iklim değişikliğine karşı alınan önlemler arasında en az kullanılan önlem olmuştur. Bu soruya yalnızca iklim değişikliğine karşı tedbir aldıklarını belirten %51,1’lik kesimin cevap verdiği düşünüldüğünde araştırmaya katılanlar arasında bu tedbiri alanların oranı %9’lara düşmektedir ki oldukça dikkat çekici bir sonuçtur. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürüttüğü Yeşil Yıldız uygulamasının ön koşullarından biri olan işletme ile ilgili çevre politikası ve eylem planı oluşturma koşulunu henüz çok az sayıda tesisin sağladığını göstermektedir.
“İklim değişikliği ile ilgili konularda eğitimler düzenlemek/eğitimlere katılmak” tedbiri de %34,8 oranında uygulanmaktadır ki bu oran da tesislerin tamamı düşünüldüğünde %17’lere karşılık gelmektedir. İklim değişikliği ile mücadelenin ön koşullarının başında eğitim gelmektedir. Çünkü yönetim olarak ne kadar tedbir alınırsa alınsın bu konu uygulayıcılara anlatılmadığı müddetçe başarı şansı düşüktür. Bu nedenle konuyla ilgili düzenlenen eğitimlerin ve katılımların artırılması gerekmektedir.
Tablo 4.9.
İşletmelerin İklim Değişikliğine Karşı Aldığı Tedbirlerin Dağılımları (n=112)
Tedbirler Gruplar f %
İklim değişikliği ile ilgili konularda eğitimler düzenlemek/eğitimlere katılmak
Evet 39 34,8 Hayır 73 65,2 İşletme ile ilgili çevre politikası ve eylem planı oluşturmak Evet 20 17,9 Hayır 92 82,1 Kültür ve Turizm Bakanlığının Çevreye Duyarlılık Kampanyası
kapsamında çevre dostu işletmelere verdiği Yeşil Yıldız’a sahip olmak için çalışmalar yapmak
Evet 48 42,9 Hayır 64 57,1 Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED)’nun Yaşanılabilir Çevre
Projesi kapsamında çevre dostu işletmelere verdiği Beyaz Yıldız’a sahip olmak için çalışmalar yapmak
Evet 46 41,1 Hayır 66 58,9 İşletme organizasyonunu yeniden yapılandırmak. Çevre/atık yönetimi
ile doğrudan ilgili yönetim birimleri oluşturmak
Evet 37 33 Hayır 75 67 Odalarda pencereler açıldığı zaman otomatik olarak klimayı kapatan
sistemler kurmak
Evet 92 82,1 Hayır 20 17,9
Tablo 4.9.’un devamı
Tedbirler Gruplar f %
Akkor telli ampulleri tasarruflu ampullerle değiştirmek Evet 96 85,7 Hayır 16 14,3 Devamlı kullanımın olmadığı genel kullanım alanlarına harekete
duyarlı (sensörlü) lambalar takmak
Evet 102 91,1 Hayır 10 8,9 Musluklardan ve duşlardan akan suyun debisini maksimum
12lt/dakika veya az olarak ayarlamak
Evet 77 68,8 Hayır 35 31,3 Standart duş başlıklarını ayarlanabilir tasarruflu başlıklar ile
değiştirmek
Evet 86 76,8 Hayır 26 23,2 Pisuarlarda aynı anda tamamının sifonlanmasını önleyici tedbirler
almak
Evet 73 65,2 Hayır 39 34,8 Tuvaletlerde gereksiz su kullanımını azaltmak için iki butonlu
rezervuarlar kullanmak
Evet 66 58,9 Hayır 46 41,1 Banyo ve tuvaletlere misafirlerin su tasarrufuna yardımcı olmaları
konusunda yönlendirici bilgiler asmak
Evet 72 64,3 Hayır 40 35,7 Bitki ve bahçe sulamasını güneşin en tepede olmadığı zamanlarda
yapmamak
Evet 89 79,5 Hayır 23 20,5 Atık suları arıtıp bahçe sulaması gibi alanlarda kullanmak Evet 44 39,3 Hayır 68 60,7 Tesis içinde genel alanlara cam, kâğıt, plastik gibi katı atıkların
atılabileceği atık kutuları yerleştirmek
Evet 95 84,8 Hayır 17 15,2 Tesis içinde genel alanlara pil, batarya gibi tehlikeli atıkların
atılabileceği pil toplama kutuları yerleştirmek
Evet 64 57,1 Hayır 48 42,9 Atık yağları, atık yağların bertarafı yönetmeliğine uygun olarak
bertaraf etmek
Evet 94 83,9 Hayır 18 16,1 Isıtma ve aydınlatma gibi konularda rüzgâr/güneş enerjisi gibi temiz
enerji kaynaklarının kullanımına yönelik çalışmalar başlatmak
Evet 73 65,2 Hayır 39 34,8 Satın alma kriterlerinde ürünün maliyetinin yanında çevre dostu
özelliklere sahip olmasına da dikkat etmek
Evet 94 83,9 Hayır 18 16,1 Bütün pencerelerin ısı yalıtımlarını yapmak Evet 83 74,1 Hayır 29 25,9 Çevre düzenlemesinde daha az su tüketen ve karbon emilimi yüksek
bitki/ağaçlar tercih etmek
Evet 58 51,8 Hayır 54 48,2 Kullanılmış tekstil ürünleri, mobilya ve diğer malzemelerin yeniden
kullanımına yönelik sosyal sorumluluk projeleri uygulamak
Evet 46 41,1 Hayır 66 58,9 Ağaçlandırma çalışmaları için kampanyalar düzenlemek Evet 61 54,5 Hayır 51 45,5 İklim değişikliğiyle mücadele çalışmaları için bütçeden pay ayırmak Evet 36 32,1 Hayır 76 67,9
Birbirine paralel olarak düzenlenen TÜROFED’in Beyaz Yıldızı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Yeşil Yıldızına sahip olmak için çalışmalar başlattığını belirten tesislerin oranı %41,1 ve %42,9 ile hemen hemen aynıdır. Türkiye’de iklim değişikliği
ve küresel ısınmanın konaklama sektörüne etkilerini azaltmak amaçlı başlatılan ilk somut uygulamalar olan bu kampanyalara katılma oranının Antalya ölçeğinde %21 civarında olduğu görülmektedir. Anket formunda işletmelere yöneltilen ve alınan tedbiri içeren ölçek bu kampanyaların kriterleri ekseninde hazırlanmıştır. Buna göre, tedbir aldığını belirten tesislerden alınan önlemlere “evet” cevabı verenlerin %42’den aşağı olması durumunda henüz bu çalışmayı başlatmadığı ancak bu yıldızlara sahip olabilmek adına gelecekte başlatacağı sonucuna ulaşılabilir. %42’den fazla olanların ise somut olarak bu çalışmaların içinde olmadığı ancak ileride bu kampanyalara dahil olduğunda bu tedbirleri almış olarak çalışmalara başlayacağı için bu yıldızlara sahip olmasının daha kısa sürede gerçekleşeceği söylenebilir. Ancak burada önemli olan tesislerin bu tedbirleri iklim değişikliğine bir tedbir bilinciyle mi yoksa yalnızca ekonomik olarak tasarruf sağlayacağından dolayı mı aldığı sorusuna cevap bulmaktır. Anketin üçüncü bölümünde yer alan sorulara katılımcıların verdiği yanıtlar neticesinde bu soruya cevap verilebilecektir.
Atık suları arıtıp bahçe sulaması gibi alanlarda kullandığını belirtenlerin oranı %39,3, ısıtma ve aydınlatma gibi konularda rüzgâr/güneş enerjisi gibi temiz enerji kaynaklarının kullanımına yönelik çalışmalar başlattığını belirtenlerin oranı ise 65,2’dir. Diğer tedbirlere oranla oldukça yüksek yatırım maliyeti gerektiren bu tedbiri aldıklarını belirtenlerin oranının ortalama ve üzerinde seviyelerde olması dikkat çekici bir sonuçtur.
“İşletme organizasyonunu yeniden yapılandırarak çevre/atık yönetimi ile doğrudan ilgili yönetim birimleri oluşturan işletmelerin oranının %33 ile ortalamanın altında kaldığı görülmektedir. Konunun daha profesyonel ele alınması ve yapılan çalışmaların daha organize yürütülebilmesi için konaklama tesislerin yönetim yapılarına başında çevre müdürü unvanlı bir yöneticinin bulunduğu yeni bir birim eklemeleri gerekmektedir. Bu sonuçla tesislerin bu yolda henüz yeterli yapılanmaya ulaşmadığı görülmektedir.
Tablo 4.10.
İklim Değişikliğine Karşı Tedbir Alan İşletmelerin Aldığı Tedbirlerin İşletme Türüne Göre Dağılımı
Tedbirler İşletmenin Türü Toplam 5 Yıldızlı Otel 4 Yıldızlı Otel 1. Sınıf ( 5 Yıldızlı) Tatil Köyü 2. Sınıf (4 Yıldızlı) Tatil Köyü f % f % f % f % f % İklim değişikliği ile ilgili konularda eğitimler düzenlemek/eğitimlere katılmak 21 53,84 13 33,33 - - 5 12,83 39 100
İşletme ile ilgili çevre politikası ve eylem planı oluşturmak 10 50,00 6 30,00 1 5,00 3 15,00 20 100 Kültür ve Turizm Bakanlığının Çevreye Duyarlılık Kampanyası kapsamında çevre dostu
işletmelere verdiği Yeşil Yıldız’a sahip olmak için çalışmalar yapmak 29 60,42 14 29,17 1 2,08 4 8,33 48 100 Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED)’nun Yaşanılabilir Çevre Projesi kapsamında
çevre dostu işletmelere verdiği Beyaz Yıldız’a sahip olmak için çalışmalar yapmak 29 63,05 15 32,60 - - 2 4,35 46 100 İşletme organizasyonunu yeniden yapılandırmak. Çevre/atık yönetimi ile doğrudan ilgili
yönetim birimleri oluşturmak 22 59,46 9 24,32 3 8,11 3 8,11 37 100 Odalarda pencereler açıldığı zaman otomatik olarak klimayı kapatan sistemler kurmak 47 51,09 23 25,00 1 1,08 21 22,83 92 100 Akkor telli ampulleri tasarruflu ampullerle değiştirmek 49 51,04 23 23,96 3 3,12 21 21,88 96 100 Devamlı kullanımın olmadığı genel kullanım alanlarına harekete duyarlı (sensörlü)
lambalar takmak 53 51,96 27 26,47 3 2,94 19 18,63 102 100
Musluklardan ve duşlardan akan suyun debisini maksimum 12lt/dakika veya az olarak
ayarlamak 49 63,63 16 20,79 4 5,19 8 10,39 77 100
Standart duş başlıklarını ayarlanabilir tasarruflu başlıklar ile değiştirmek 45 52,33 17 19,77 3 3,49 21 24,41 86 100 Pisuarlarda aynı anda tamamının sifonlanmasını önleyici tedbirler almak 48 65,75 17 23,29 2 2,74 6 8,22 73 100 Tuvaletlerde gereksiz su kullanımını azaltmak için iki butonlu rezervuarlar kullanmak 40 60,60 19 28,79 2 3,03 5 7,58 66 100 Banyo ve tuvaletlere misafirlerin su tasarrufuna yardımcı olmaları konusunda
Tablo 4.10.’un devamı Tedbirler İşletmenin Türü Toplam 5 Yıldızlı Otel 4 Yıldızlı Otel 1. Sınıf ( 5 Yıldızlı)Tatil Köyü 2. Sınıf (4 Yıldızlı) Tatil Köyü f % f % f % f % f %
Bitki ve bahçe sulamasını güneşin en tepede olmadığı zamanlarda
yapmamak 42 47,19 24 26,97 4 4,49 19 21,35 89 100
Atık suları arıtıp bahçe sulaması gibi alanlarda kullanmak 24 54,55 13 29,55 - - 7 15,90 44 100 Tesis içinde genel alanlara cam, kâğıt, plastik gibi katı atıkların
atılabileceği atık kutuları yerleştirmek 47 49,47 24 25,26 3 3,16 21 22,11 95 100 Tesis içinde genel alanlara pil, batarya gibi tehlikeli atıkların atılabileceği
pil toplama kutuları yerleştirmek 40 62,50 17 26,56 3 4,69 4 6,25 64 100 Atık yağları, atık yağların bertarafı yönetmeliğine uygun olarak bertaraf
etmek 49 52,13 23 24,47 2 2,13 20 21,27 94 100
Isıtma ve aydınlatma gibi konularda rüzgâr/güneş enerjisi gibi temiz enerji
kaynaklarının kullanımına yönelik çalışmalar başlatmak 36 49,31 20 27,40 1 1,37 16 21,92 73 100 Satın alma kriterlerinde ürünün maliyetinin yanında çevre dostu özelliklere
sahip olmasına da dikkat etmek 47 50,00 23 24,47 3 3,19 21 22,34 94 100 Bütün pencerelerin ısı yalıtımlarını yapmak 42 50,60 19 22,89 3 3,61 19 22,90 83 100 Çevre düzenlemesinde daha az su tüketen ve karbon emilimi yüksek
bitki/ağaçlar tercih etmek 32 55,17 11 18,97 1 1,72 14 24,14 58 100 Kullanılmış tekstil ürünleri, mobilya ve diğer malzemelerin yeniden
kullanımına yönelik sosyal sorumluluk projeleri uygulamak 23 50,00 11 23,91 2 4,35 10 21,74 46 100 Ağaçlandırma çalışmaları için kampanyalar düzenlemek 38 62,30 16 26,23 1 1,64 6 9,83 61 100
işletmelerin türüne göre dağılımları gösterilmiştir. Buna göre Tablo 4.9.’da en çok alınan önlem olan “devamlı kullanımın olmadığı genel kullanım alanlarına harekete duyarlı (sensörlü) lambalar takmak” tedbirinin dağılımına bakıldığında bu tedbirin en çok (%51,96) ile 5 yıldızlı oteller, en az da (%2,94) ile 1. sınıf (5 yıldızlı) tatil köyleri tarafından alındığı görülmektedir.
Tablo 4.9.’a göre konaklama tesisleri tarafından en az alınan tedbir olan “işletme ile ilgili çevre politikası ve eylem planı oluşturmak” önleminin Tablo 4.10.’a göre dağılımına bakıldığında bu tedbirin 5 yıldızlı oteller tarafından %50, 1. sınıf (5 yıldızlı) tatil köyleri tarafından ise %5 oranında alındığı görülmektedir.
Ayrıca Tablo 4.10’daki verilere göre:
• 5 yıldızlı oteller tarafından en çok alınan tedbir %65,8 ile “pisuarlarda aynı anda tamamının sifonlanmasını önleyici tedbirler almak”, en az alınan önlem ise %47,2 ile “bitki ve bahçe sulamasını güneşin en tepede olmadığı zamanlarda yapmamak” tedbiridir.
• “İklim değişikliği ile ilgili konularda eğitimler düzenlemek/eğitimlere katılmak” tedbiri %33,3 ile 4 yıldızlı oteller tarafından en çok alınan önlem olurken, “çevre düzenlemesinde daha az su tüketen ve karbon emilimi yüksek bitki/ağaçlar tercih etmek” önlemi %19 ile 4 yıldızlı oteller tarafından en az alınan tedbir olmuştur.
• 1. sınıf (5 yıldızlı) tatil köyleri tarafından en çok alınan önlem, %8,1 ile “işletme organizasyonunu yeniden yapılandırmak, çevre/atık yönetimi ile doğrudan ilgili yönetim birimleri oluşturmak” olurken, “iklim değişikliği ile ilgili konularda eğitimler düzenlemek/eğitimlere katılmak”, “Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED)’nun Yaşanılabilir Çevre Projesi kapsamında çevre dostu işletmelere verdiği Beyaz Yıldız’a sahip olmak için çalışmalar yapmak”, “atık suları arıtıp bahçe sulaması gibi alanlarda kullanmak” ve “iklim değişikliğiyle mücadele çalışmaları için bütçeden pay ayırmak” tedbirlerini ise hiç almadıkları görülmektedir.
• “Banyo ve tuvaletlere misafirlerin su tasarrufuna yardımcı olmaları konusunda yönlendirici bilgiler asmak” önlemi %26,4 ile 2. sınıf (4 yıldızlı) tatil köyleri tarafından en çok alınan tedbir olurken, en az alınan tedbirin ise %4,35 ile “Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED)’nun Yaşanılabilir Çevre Projesi kapsamında çevre dostu işletmelere verdiği Beyaz Yıldız’a sahip olmak için çalışmalar yapmak” olduğu tespit edilmiştir.
4.4. İklim Değişikliğinin Turizm Sektörüne Etkileri ve Alınacak