Araştırmanın yürütülmesinde yapılan işlemler

3.2.2.1. Toprak hazırlığı, parselasyon ve ekim işlemi

Deneme alanı 2015 yılı Haziran ayında ilk olarak kulaklı pullukla sürülmüş, daha sonra rotavatör ile ekime hazır hale getirilmiştir. Ekimden önce parselasyon işlemi yapılmış ve her parselden toprak örneklemesi yapılmıştır. Ekim ve parselizasyondan

önce tüm parsellere eşit olacak şekilde 10 kg/da P205 ve 3 kg/da N hesabıyla gübreleme yapılmıştır. Traktörün arkasına monte edilen özel çizelle 15 cm sıra arası olacak şekilde sıralar açılmıştır. Her parselde 10 sıra oluşturulmuş, parsellerin boyu 5 m olacak şekilde tertip edilmiştir. Ekim işlemi 1 Temmuz 2015 tarihinde her çeşidin çimlenme, dormansi ve diğer özellikleri dikkate alınarak metrekarede 400 bitki olacak şekilde yapılmıştır. Çizilere 1 cm derinliğinde tohumlar atılarak kapatılmış ve ekimden sonra silindir ve sıkıştırma tahtası ile sıkıştırma işlemi yapılmıştır. Ekimden sonra tesis edilen damla sulama sistemi ile sulama yapılmıştır. Ekimden 10 gün sonra çıkışlar görülmeye başlanmıştır.

Şekil 3.4. Deneme kurulumundan önce tarla kapasitesi, hacim ağırlığı ve diğer toprak örneklemelerinden görüntüler

Şekil 3.6. Parselasyon, sıra açılması,ekim, sıkıştırma ve parsellerde çıkış görüntüleri

3.2.2.2. Toprak nemi ölçümü ve sulama

Araştırmada sulamalar 0 - 90 cm toprak neminin ölçülüp tam su uygulamasında eksilen nemin tarla kapasitesine getirilmesi, diğer konulara da oranlarına göre sulama yapılması şeklinde uygulanmıştır. 2015 yılında denemede ekim işlemi ile birlikte her parsel için damla sulama sistemi kurulmuştur. Sistemde su kaynağından gelen su 75’ lik dağıtıcı borulardan çıkış yapılan basınç ayarlı damla sulama boruları ile yapılmıştır. Her parsele 40 cm damlatıcı aralığına sahip, 2,0 l/h debili, 16 mm’ lik basınç ayarlı 4 sıra lateral döşenmiş ve parsellere verilen suyu ölçmek için su sayacı kullanılmıştır. 2015 yılında ekim işleminden sonra çıkış ve biçime kadar olan su ihtiyacını karşılamak üzere tüm konulara Temmuz – Eylül ayları arasında toplam 150 mm su verilmiştir.

Su uygulamaları ise 2016 ve 2017 yıllarında iki yıl süreyle uygulanmıştır. Sulamalarda 0 - 90 cm toprak derinliği dikkate alınmış ve bu derinlikteki faydalı suyun % 50-55’ i tüketildiğinde tam su uygulamalarında tarla kapasitesine getirilecek şekilde

sulama yapılmıştır. Su stresi uygulanan konularda ise tam su konusuna göre kısıntıya gidilmiştir. Bütün çeşitlere sulama konularına göre eşit sulama suyu verilmiştir. 2016 yılında ilk sulama işlemine 4 Mayıs 2016 tarihinde başlanmış, 7 Eylül 2016 tarihinde son su verilmiştir. 2017 yılında ise 17 Mayıs 2017 tarihinde başlanmış 20 Eylül 2017 tarihinde son su verilmiştir. 2016 yılında birinci biçime kadar 11 sulama, birinci biçimden ikinci biçime kadar da 7 sulama yapılmış, 2017 yılında birinci biçime kadar 9 sulama, birinci biçimden ikinci biçime kadar ise 7 kez sulama yapılmıştır. 2016 - 17 yıllarında konulara göre verilen su miktarları Çizelge 3.4’ de verilmiştir.

Çizelge 3.4 Araştırmada konulara göre verilen su miktarları ve biyokütleden meydana gelen oransal azalma Yıl Su Konuları Birinci biçime kadar verilen su (mm) Birinci biçimden ikinci biçime kadar verilen su(mm) Toplam verilen su mm ( I.+II.biçim) Su miktarındaki oransal azalış (%) Toplam yeşil biyokütle verimindeki azalış ( %) Toplam kuru biyokütle verimindeki azalış ( %) 2016 S1 _{490 214 704 0 0 0} S2 _{367,5 160,5 528 25 22,3 23,1} S3 _{245 107 352 50 43,4 46,3} S4 _{123 53,5 176,5 75 57,9 65,0} S5 _{0 0 0 100 81,4 78,3} 2017 S1 _{436 364 800 0 0 0} S2 _{327 273 600 25 21,6 16,4} S3 _{218 182 400 50 37,6 29,6} S4 _{109 91 200 75 59,2 55,5} S5 _{0 0 0 100 80,7 72,6} 2016-17 ort. S1 _{463 289 752 0 0 0} S2 _{347,3 216,8 564,1 25 25,1 13,7} S3 _{231,5 144,5 376 50 40,1 33,1} S4 _{115,8 72,3 188,1 75 58,6 57,2} S5 _{0 0 0 100 81,0 73,6}

Araştırmada toprak nemi ölçümlerinde TDR ile birlikte nem ölçümünde en güvenilir yöntemlerden olan gravimetrik yöntemde kullanılmıştır (Şekil 3.8). Gravimetrik usulde sulamadan önce toprak burgusu ile 90 cm‘ e kadar her 30 cm‘ lik katmandan toprak örneği alınıp, nem kaplarına konarak yaş ağırlıkları tartılmış ve etüvde 105 oC de 24 saat kurutulup kuru ağırlığı alınarak nem oranı hesaplanmıştır. Deneme alanının hacim ağırlığı, tarla kapasitesi, solma noktası belirlendikten sonra sulama suyu tam su parselinde faydalı su kapasitesinin % 50 – 55 tüketilmesi dikkate alınarak aşağıdaki eşitlik yardımı ile hesaplanmıştır (Kara, 2011).

dn =(TK -MN) x D

100 Eşitlikte;

dn = Her sulamada uygulanacak net sulama suyu miktarı (mm),

MN = Faydalı su kapasitesinin %50 - 55’ i tüketildiğinde dallı darı etkili kök derinliğindeki mevcut nem (Hacim %’ si olarak),

D = Etkili kök derinliği (mm)

TDR yöntemi, toprak nem içeriğini belirlemek için son 20 yılı aşkın kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemle daha hızlı bir şekilde toprak nem içeriği belirlenmektedir. Deneme alanında gravimetrik yöntem ve TDR aynı anda kullanılıp TDR kalibrasyonu sağlandıktan sonra toprak nem verileri TDR ile alınmış 15 günde bir gravimetrik yöntem ile kontrolü yapılmıştır (Şekil 3.8).

Şekil 3.8. Sulama miktarının belirlenmesi amacıyla toprak neminin gravimetrik ve TDR yöntemi ile takibinden görüntüler

3.2.2.3. Diğer kültürel işlemler

Dallı darı bitkisinin tesis edildiği 2015 yılında yabancı otlara karşı mekanik mücadele yapılmıştır. 2016 - 2017 yıllarında da yabancı ot mücadelesi mekanik yöntem ile yapılmıştır. 2015 - 2017 yılları arasında dallı darı bitkisinde herhangi bir hastalık ve zararlı görülmediğinden bunlara karşı bir işlem yapılmamıştır. Çalışma süresince her iki yılda da bütün parsellere Mayıs ayı içerisinde damla sulama sistemi ile gübre tankından dekara 15 kg N hesabıyla üre formunda gübreleme yapılmış, bunun haricinde herhangi bir gübreleme yapılmamıştır.

Şekil 3.9. Deneme alanından görüntüler

3.2.2.4. Hasat

Araştırmada dallı darı çeşitlerinde, birinci biçimler S1, S2 ve S3 sulama konuların da çiçeklenmede, S4 konusunda çiçeklenme beklenilmeden, S5 sulama konuların da ise çiçeklenme olmadığından yeşil aksamları kurumadan yapılmıştır (Soylu 2010 b). Birinci biçimler 2016 yılında S1, S2, S3 ve S4 konusundaki upland çeşitlerde 26.07.2016 tarihinde, çiçeklenme göstermeyen S5 konusundaki upland çeşitler de ise yeşil aksamları kurumadan 14.07.2016 tarihinde yapılmıştır. Yine 2016 yılında S1, S2, S3 ve S4 konusundaki lowland çeşitler 09.08.2016 tarihinde ve

çiçeklenme göstermeyen S5 konusundaki lowland çeşitler ise 26.07.2016 tarihinde hasat edilmiştir. 2017 yılında ise S1, S2, S3 ve S4 konusundaki upland çeşitler 20.07.2017 ve S5 konusundaki upland çeşitler de 08.07.2017 tarihinde hasat edilmiştir. Yine 2017 yılında S1, S2, S3 ve S4 konusundaki Kanlow ve Alamo çeşitleri 03.08.2017 tarihinde, S5 konusundaki çeşitler (Kanlow ve Alamo) ise 21.07.2017 tarihlerin de hasat edilmiştir. İkinci hasatta ise iklim şartları göz önüne alınarak bütün çeşitler birinci yılda 19.10.2016 tarihinde, 2. yılda ise 10.10.2017 tarihinde yerden 10 - 15 cm yükseklikten yapılmıştır.