Bu bölümde araştırmanın modeline, amacına, evren ve örnekleminin nelerden ne nasıl oluştuğuna, hipotezlerine, sınırlılıklarına, verilerinin analizine ve araştırma sonunda elde edilen bulgulara yer verilmektedir.
1. Araştırmanın Modeli
Bu araştırmada söz konusu modeller arasından tanımlayıcı araştırma modeli kullanılmıştır.
Tanımlayıcı araştırma modelinde hedef var olan sorunları tespit etmek, bu sorunlarla ilgili durumları, değişkenleri ve aynı zamanda bu değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemektir. Bu değişkenler belirlendikten sonra da geleceğe yönelik tahminler yapmak ve sorunlara ilişkin çözümler sunmak olanaklı olacaktır. Tanımlayıcı araştırmalarda genel olarak durum nedir sorusuna yanıt aranmaktadır.313
2. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın temel amacı, bankacılık sektöründe çalışanların örgütsel bağlılıklarının iş performansı üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bir başka ifade ile bankacılık sektöründe çalışanların örgütsel bağlılıklarının ve performans algılamalarının belirlenmesi ve belirtilen bu iki değişken arasında bir ilişkinin olup olmadığını sorgulamaktır. İş performansı ve örgütsel bağlılık; demografik özellikler ve kişisel özellikler ile yakından etkileşim ile örgütlerin genel yapısını etkilemektedir. Bu ana amaç altında, bankacılık sektöründe çalışanların sahip oldukları demografik özellikler ile örgütsel bağlılıkları ve performanslarına bakış açıları arasında bir fark olup olmadığını belirlemektir.
Yapılan bu araştırma ile, özel bir bankada çalışan işgörenlerin örgütsel bağlılıkları ile iş performansı arasında bir ilişki olup olmadığının ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda elde edilen sonuçların gerek ilgili bankanın
313 Ferda Alper Ay, “İşletmelerde Çalışanların Motivasyonunu Etkileyen Faktörler: Bir Alan Araştırması”,
80 personeliyle ilgili yaptığı ve yapacağı uygulamalar açısından, gerekse akademik açıdan önemli yararı ve katkıları olacaktır.
Bu çalışmanın alan araştırması bankacılık sektöründe yapılmıştır. Bir özel banka ele alınarak, mevcut uygulamaları ile işgörenlerinin örgüte bağlılıklarının bir profili ortaya konulmuş ve bunun işgörenlerin performanslarını etkileme düzeyi incelenmiştir. Bankacılık sektörünün hizmete dayanan bir sektör olması, verilen hizmet kalitesinin diğer sektörlere göre örgütsel bağlılık ile işgören performansı arasındaki ilişkiye daha çok bağlanmasına neden olmaktadır. Buna göre bu çalışma, literatüre katkıda bulunmak, daha sonra bu konuda yapılacak çalışmalara rehberlik etmek ve sektöre bu konuda bilgi vererek mevcut uygulamaların sorgulanmasını sağlamak açısından önem arz etmektedir.
İnsan unsuru, işletmelerin en değerli varlığıdır. Günümüzün katı rekabetçi ortamında insan kaynağını verimli ve etkili bir şekilde kullanabilmek işletmelere rekabetçi avantajlar sağlamaktadır. Bu bağlamda, işletmelerin başarı düzeyleri çalışanlarının duydukları örgütsel bağlılık ve üstün performansla da yakından ilgilidir. Çalışanların
işinden ve çalıştığı işletmeden memnun olmalarının, örgütün hedeflerini
benimsemelerinin ve örgüt içinde varlıklarını sürdürmeyi istemelerinin kısaca örgütsel bağlılık hissetmelerinin sağlanması artık işletmeler açısından temel amaçlardan biri olarak görülmektedir.
3. Araştırmanın Evren ve Örneklemi
Araştırmanın evrenini, İstanbul’daki özel bir bankanın genel müdürlüğünde ve bağlı şubelerinde görev yapan çalışanlar oluşturmaktadır. Bu özel bankanın, Şirinevler, Beylikdüzü E-5, Beykent ve Avcılar şubeleri araştırma kapsamına alınmıştır.
Araştırma kapsamında yer alan bu özel bankanın genel müdürlük birimlerinde 1009 personel çalışmaktadır. Bu 1009 personelin 230’u araştırmaya dahil edilmiştir. Genel müdürlük çalışanlarından araştırma kapsamına alınanların oranı %22,79 olarak gerçekleşmiştir. Bankanın araştırma kapsamında yer alan 4 ayrı şubesinde ise 51 personel çalışmaktadır. Bu 51 personelin 50’si araştırmaya dahil edilmiştir. Bankanın 4 ayrı şubesinde araştırmaya dahil edilenlerin oranı %98,03 olarak gerçekleşmiştir. Araştırma kapsamına alınan tüm çalışanlara anket dağıtılmış ve bu anketler içerisinde kullanılabilir olarak toplam 260 anket araştırmaya dahil edilmiştir. Genel olarak araştırmaya dahil edilen anketlerin oranı ise %92,85 olarak gerçekleşmiştir. Araştırmaya dahil edilen anketlerin tamamı analizlerde kullanılmıştır.
4. Veri Toplama Araçları
Araştırmamızda, veri toplama aracı olarak anket soru formu tercih edilmiştir. Anket soru formu örgütsel bağlılık ölçeği, performans ölçeği ve demografik özellikleri içeren kişisel bilgiler formundan oluşmaktadır.
81 a. Örgütsel Bağlılık Ölçeği
Birinci bölümde, işletmelerde çalışanların sahip oldukları örgütsel bağlılıkları tespit etmek amacı ile Meyer ve Allen tarafından geliştirilen üç boyutlu örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Toplam 18 maddeden oluşan bu ölçek 5’li likert ölçeği şeklinde hazırlanmış olup ölçekte yer alan ifadeler, şiddet derecelerine göre 1=kesinlikle katılmıyorum, 2= katılmıyorum, 3= kararsızım, 4= katılıyorum, 5= kesinlikle katılıyorum seçeneklerinin birinin seçilerek yanıtlanmasını gerektirmektedir.
Örgütsel bağlılık anketi; duygusal, devam ve zorunluluk bağlılığı olmak üzere üç alt ölçekten ve 18 maddeden oluşmaktadır. Her alt ölçek 6 maddeden oluşmaktadır.
b. Performans Ölçeği
İkinci bölümde, Mowdays’in oluşturmuş olduğu örgütsel bağlılık ölçeğinin performans boyutunu içeren 6 adet soru değerlendirilmeye alınarak anketimizde kullanılmıştır.
c. Kişisel Bilgi Formu
Üçüncü bölümünde, katılımcıların demografik özelliklerini belirlemeye yönelik sorulara yer verilmiştir. Bu bölümde çalışanların cinsiyetleri, medeni durumları, yaşları, eğitimleri, bankacılık eğitimi alıp almadıkları, çalıştıkları departman, deneyimleri ve gelirleri sorulmuştur.
5. Araştırmanın Hipotezleri
Hipotez 1: Örgütsel bağlılık ile iş performansı arasında doğrusal yönlü bir ilişki vardır.
Hipotez 2: Normatif bağlılık ile iş performansı arasında doğrusal yönlü bir ilişki vardır.
Hipotez 3: Devamlı bağlılık ile iş performansı arasında doğrusal yönlü bir ilişki vardır.
Hipotez 4: Duygusal bağlılık ile iş performansı arasında doğrusal yönlü bir ilişki vardır.
Hipotez 5: Erkekler, kadınlara oranla örgütlerine daha fazla örgütsel bağlılık duymaktadırlar.
Hipotez 6: Erkekler, kadınlara oranla performans değerlemeye daha fazla önem vermektedirler.
82 Hipotez 7: Bakmakla yükümlü olan çalışanlar, bakmakla yükümlü olmayan çalışanlara göre örgütlerine daha fazla bağlılık duymaktadırlar.
Hipotez 8: Bakmakla yükümlü olan çalışanlar, bakmakla yükümlü olmayan çalışanlara göre performans değerlemeye daha fazla önem vermektedirler.
Hipotez 9: İş değiştirme isteği duymayan çalışanların, iş değiştirme isteği duyan çalışanlara oranla örgütsel bağlılıkları daha yüksektir.
Hipotez 10: İş değiştirme isteği duymayan çalışanlar, iş değiştirme isteği duyan çalışanlara oranla performans değerlemeye daha fazla önem vermektedirler.
6. Araştırmanın Ön Kabulu ve Sınırlılıkları a. Araştırmanın Ön Kabulleri
Bu araştırma ile ilgili olarak, ele alınan örneklem grubunun uygulanan anket formuna doğru ve yansız bilgi verdikleri varsayılmıştır.
b. Araştırmanın Sınırlılıkları
Araştırmada incelenecek olan örgütsel bağlılık ölçeği Meyer ve Allen tarafından geliştirilen “üç boyutlu örgütsel bağlılık” ölçeğidir. Çalışanların performanslarını ölçmek için kullanılan ölçek ise, Mowdays’in oluşturmuş olduğu örgütsel bağlılık ölçeğinin performans boyutunu oluşturan 6 adet sorudan oluşan performans ölçeği ile sınırlıdır.
Bu araştırma, özel bir bankanın İstanbul’daki genel müdürlüğü ve, Şirinevler, Beylikdüzü E-5, Beykent ve Avcılar şubelerinde görev yapan çalışanlar ile sınırlıdır.
7. Araştırma Verilerinin Analizi
Araştırmada verileri toplamak amacıyla kullanılan ölçeklerin uygulanması tamamlandıktan sonra ölçeklerin tümü araştırmacı tarafından teker teker kontrol edilerek ve araştırmanın sonucunda elde edilen veriler kodlanarak her birey için bilgisayara yüklenmiştir. İki yüz altmış katılımcıdan toplanan anketlere verilen cevaplar SPSS (Statistical Package For Social Sciences-Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paket Programı) istatiksel paket programı yardımıyla değerlendirilmiştir. Verilerin doğru şekilde girildiği, betimleyici istatistikler, anket ve girilen değerler karşılaştırılarak sağlanmıştır. Araştırmada aşağıdaki istatistiksel analizler yapılmıştır.
Frekans ve oran analizleri,
Güvenirlilik (Reliability) analizleri, Faktör analizleri,
Anova analizleri,
Independent T Test analizleri, Tukey Testi analizleri,
83 Pearson Korelasyon analizleri yapılmıştır.
Bankanın genel müdürlüğü ve 4 ayrı şubesinde araştırmaya dahil edilen çalışanların toplam sayısı 280’dir. Araştırma çerçevesinde tüm birimlere anket dağıtılmış olup bu anketler içerisinde kullanılabilir olarak toplam 260 anket araştırmaya dahil edilmiştir. Genel olarak çalışmaya dahil edilen anketlerin oranı %92,85’dir. Çalışmaya dahil edilen bu anketlerin tamamı analizlerde kullanılmıştır. Veriler 5’li likert tipi ölçekle sürekli veri olarak toplandığı için parametrik testlerin yapılması planlanmıştır.
8. Araştırmanın Güvenirliliği
Araştırmada kullanılan anket formundaki ölçeklerin anlamlı sonuçlar vermesi için ölçeklerin güvenilirlik ve geçerlilik boyutlarının araştırılması gerekmektedir.
Güvenilirlik, ölçülmek istenen bir değişkenin, sürekli olarak aynı ölçeklerin kullanılması halinde, ölçme sonuçlarının birbirine olan yakınlık derecesidir. Güvenirlik analiziyle, ölçek ile ölçülmek istenilen ortak değeri eşit olarak paylaşmayan değişkenleri belirlemek ve bu değişkenleri analiz dışında bırakarak, ölçeğin iç tutarlılığının yükseltilmesi hedeflenmektedir. Güvenilirlik, istatistikte çeşitli yöntemlerle hesaplanabilir ve elde edilen sayısal değer, güvenilirlik katsayısı adını alır.314
Güvenilirlik katsayısı 0.00 ile 1.00 arasında bir değer alır. Katsayı 1.00’e yaklaştıkça verilerin güvenilirliği yüksek, 0.00’a yaklaştıkça verilerin güvenilirliği düşük olarak yorumlanır.315
Araştırmada kullanılan ölçeklerin güvenilirliğini belirleyebilmek için Croncpha Alpha değerleri hesaplanmıştır.