Araştırmanın Tipi ve Yürütüldüğü Tarih

Araştırmanın tipi tanımlayıcı kesitsel bir çalışma olup çalışmanın yapılmasına Mayıs 2015 tarihinde Halk Sağlığı Anabilim Dalı akademik kurulunda görüşülerek karar verilmiştir. Etik kurul başvurusu ve gerekli idari izinler için yazışmalar yapılmış, 30.07.2015 tarih ve 304 sayılı karar ile Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik Kurulundan onay alınmıştır. Ayrıca Diyarbakır Valiliği ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nden gerekli izinler alınmıştır.

Araştırmanın veri toplama, laboratuar analizleri, verilerin bilgisayara girişi ve analiz işlemleri Temmuz- Aralık 2015 tarihleri arasında yapılmıştır.

Çadır yönetiminden alınan bilgiye göre çadır kente sürekli giriş çıkışlar olmakla birlikte yaklaşık 2667 kişi bulunmaktaydı. Bunların yaklaşık 650’si 15-49 yaş kadın ve bunların da 580’i evli idi. Araştırmada kullanılacak kitlerin sayısı ve ekonomik sınırlılık nedeniyle 290 15-49 yaş evli kadına (%50,0) ulaşmak hedeflenmiştir. Çalışmaya katılmak istemeyen, anketi yarım bırakan ya da eksik bilgi veren kişiler çalışma dışı bırakılmış ve toplam 248 kadın (katılım oranı % 89,6) katılmıştır. Çadır kent bölgesi hizmet sunumunun daha iyi olması açısından 6 bölgeye ayrılmıştır. Araştırmamız da her bir bölgeden yaklaşık 48 -50 kişiyle çalışılmak hedeflenmiş ve çadır numaraları kullanılarak 2 çadırdan birine gidilmiştir.

Katılımcıların demografik bilgilerini, doğurganlık özelliklerini ve aşı durumlarını sorgulayan ve 56 sorudan oluşan yapılandırılmış anket hazırlanmıştır. Araştırma evrenini oluşturan kadınların anadilinin Kürtçe olması nedeniyle anket uygulamasında Kürtçe bilen araştırma görevlileri ve sağlık yüksekokulu öğrencileri görev almıştır. Bu kişilere anket içeriği ve uygulaması ile ilgili 1 günlük eğitim verilmiştir. Anket, ölçülmesi planlanan parametreler, soruların denenmesi ve gerekli düzeltmelerin yapılması için on kişi üzerinde uygulanmış ve gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra son halini almıştır. Anket uygulaması katılımcılarla yüz yüze görüşme yoluyla gerçekleştirilmiştir. Önce anadillerinde yazılmış olan aydınlatılmış onam formu okutulmuş, okuma yazması olmayanlara anket uygulayan kişi tarafından okunarak bilgilendirilmiş ve araştırmaya katılmayı kabul edenlere anket soruları sorulmuş ve verdikleri cevaplar ankete işlenmiştir. Anket soruları bittikten sonra kadınların boyları boy ölçü tahtası ile kiloları 100 gram duyarlı elektronik tartı ile ölçülmüş ve beden kitle

indeksleri (BMI) hesaplanmıştır. Kadının boyu doğumdaki olası riskleri öngörmenin yararlı bir göstergedir, çünkü kısa boylu kadınların genelde küçük ve dar bir pelvisleri vardır.. Bu yüzden anne ve doğacak çocuğun sağlığı açısından annenin boyu önemlidir. Eğer bir kadının boy uzunluğu 140 ile 150 santimetre arasında ise, potansiyel olarak riskli doğum tehdidi altında sayılır; boy uzunluğu 145 santimetre olan anneler de yetersiz beslenmeyi tanımlarken genellikle kabul edilen sınırdır (69).

Kadının ağırlığı ile boyu arasındaki ilişkiyi değerlendiren ölçü beden kitle endeksidir(BMI). Bu değer, kilogram olarak ağırlığın, metre olarak ölçülen boy değerinin karesine bölünmesi ile elde edilir. DSÖ tanımına göre, Beden kitle endeksinin 18,5’in altında olması zayıflık olup kronik yetersiz beslenmeyi tanımlar. Beden kitle endeksi 18,50-24,99 normal,25,00-29,99 hafif şişman, 30,00-34,99 şişman 35,00 ve üstü aşırı şişman olarak kabul edilir. (52) Çalışmamızda bu tanımlamalara göre BMI ölçülmüştür.

Anketler doldurulduktan ve kadınların boy kiloları ölçüldükten sonra tam kan, biyokimya ve seroprevalans çalışması için kan örnekleri alınmıştır. Tam kan için EDTA’ lı mor kapaklı tam kan tüpüne, biyokimya için sarı jelli biyokimya tüpüne, steril koşullar altında 8 cc venöz kan örneği alınmıştır. Alınan kan örnekleri, oda sıcaklığında 15-30 dakika bekletildikten sonra 1200 devirde 10 dakika santrifüj edilerek serumları ayrılmıştır. Ayrılan serumlar, çalışma yapılana dek -20 ˚C’de bekletilmiştir.

HBsAg ile AntiHBs, AntiHBcIgG, AntiHCV antikorları Cobas e 601 (Roche Diagnostics, İsviçre) System otoanalizöründe ELISA yöntemi ile orijinal kitleri kullanılarak çalışılmıştır. Anti tetanus antikorları Virotech ELISA test kitiyle çalışılmıştır.

HBs Ag: hepatit yüzey antijeni.HBs Ag pozitifliği kişinin HBV ile enfekte oldu ğunu gösterir, enfeksiyonun akut ya da kronik olduğunu göstermez. HBsAg>1 COI Pozitif kabul edildi.

Anti HBs: Yüzey antijenine karşı antikor. Anti HBs pozitifliği - Aşılananlarda, - Hepatit B hiperimmunglobulini uygulananlarda, Kan ve kan ürünleri uygulananlarda görülür. Anti HBs>10 IU/L Pozitif kabul edilmiştir.

AntiHBcIgG: Kor antijenine karşı IgG sınıfı antikor. AntiHBcIgG pozitifliği geçirilmiş enfeksiyonu gösterir. AntiHBcIgG < 1COI Pozitif kabul edilmiştir.

Anti-HCV: Hepatit C ye karşı antikor. pozitifliği İnfeksiyon olduğunu gösterir,akut kronik- iyileşmiş olduğunu göstermez. Anti-HCV >1 COI Pozitif kabul edilmiştir (70,71).

HBsAg tespiti: Sandviç prensibiyle yaklaşık 20 dakika içinde çalışılmaktadır. İlk inkübasyonda 50 μL numune rutenyum kompleksiyle işaretlenmiş anti-HBsAg antikoru, iki biotinlenmiş monoklonal anti-HBsAg antikoru ve poliklonal anti-HBsAg antikoru ile sandviç kompleksi oluşturur. İkinci inkübasyonda streptavidin kaplı mikropartiküller biotinle etkileşime girerek sandviç kompleksini katı faza bağlar. Reaksiyon karışımı ölçüm hücresine aspire edilir, bağlanmamış maddeler uzaklaştırılır. Elektrot üzerine uygulanan voltaj ile kemilüminesans emisyonu indüklenir. Numunenin reaksiyon ürününün elektrokemilüminesans değeri kalibrasyonla elde edilen eşik değerin sinyali ile karşılaştırılarak otomatik olarak belirlenir. Eşik indeksi <0.90 olan numuneler negatif kabul edilir. 0.90-1.0 aralığındaki değerler sınırda kabul edilir, tekrarı gerekir. Eşik indeksi ≥1.0 olan numuneler reaktif kabul edilir; sonuç pozitif olarak raporlanır.

AntiHBs tespiti: İlk inkübasyonda serum örneği biotinlenmiş HBsAg ve rutenyum işaretli HBsAg ile reaksiyona girerek sandviç kompleksi oluşturur. Streptavidin kaplı mikropartiküller biotinle etkileşir ve kompleks katı faza bağlanır. Mikropartiküllerin elektrod yüzeyine manyetik olarak yakalanan reaksiyon karışımı ölçüm hücresi içine aspire edilir. Kemilüminesans emisyonu indüklenir ve foto çoğaltıcı ile ölçülür. Ölçüm sonuçları kalibrasyon eğrisi ile karşılaştırılır. Cihazın ölçüm aralığı 2.00-1000 IU/L olarak belirlenmiştir. Saptama sınırı üzerindeki değerlerde serum 100 kata kadar sulandırılarak çalışılır. Konsantrasyonları <10 IU/L olan değerler negatif, ≥10 IU/L olan numuneler pozitif olarak kabul edilir.

Anti HCV test prensibi: Serum örneği, HCV’ ye özgü antijenler içeren biotinlenmiş ve rutenyum kompleksiyle işaretlenmiş reaktiflerle reaksiyona girerek sandviç kompleksi oluşturur. Streptavidin kaplı mikropartiküller eklenerek biotinle etkileşir ve kompleks katı faza bağlanır. Reaksiyon karışımı ölçüm hücresine aspire edilir, bağlanmamış maddeler uzaklaştırılır. Elektrot üzerine uygulanan voltaj ile kemilüminesans emisyonu indüklenir. Numunenin reaksiyon ürününün elektrokemilüminesans değeri kalibrasyonla elde edilen eşik değerin sinyali ile

karşılaştırılarak otomatik olarak belirlenir. Eşik indeksi <0.90 olan numuneler negatif kabul edilir. 0.90-1.0 aralığın daki değerler sınırda kabul edilir, tekrarı gerekir. Eşik indeksi ≥ 1.0 olan numuneler reaktif kabul edilir; sonuç pozitif olarak raporlanır.

Virotech mikro Elisa test basamakları şunlardır:

1. Testte kullanılacak reajenler oda sıcaklığında bekletilir. 2. Yıkama solusyonu distile su ile 1 litreye tamamlanır.

3. Hasta serumları 1+100 şeklinde seyreltilir (10 µl hasta serumu+ 1ml seyreltme tamponu)

4. Her bir kuyucuğa 100 µl seyreltilmiş hasta serumları, standart ve kontroller eklenir.

5. Kuyucukların üzeri kapatılarak 37˚C’de 30 dakika inkübasyona bırakılır. 6. İnkübasyon sonrası her kuyucuk 350-400 µl yıkama solusyonu ile 4 kez yıkanır. Kuyucuklarda yıkama solusyonu kalmamasına dikkat edilir.

7. Her kuyucuğa 100 µl konjugat eklenir.

8. Kuyucukların üzeri kapatılarak 37˚C’de 30 dakika inkübasyona bırakılır. 9. İnkübasyon sonrası her kuyucuk 350-400 µl yıkama solusyonu ile 4 kez yıkanır. Kuyucuklarda yıkama solusyonu kalmamasına dikkat edilir.

10. Her kuyucuğa 100 µl TMB (tetrametilbenzidin substrat solusyonu) eklenir. 11. Kuyucukların üzeri kapatılarak, ışık görmeyecek şekilde 37˚C’de 30 dakika inkübasyona bırakılır.

12. Substrat reaksiyonu, kuyucuklara 50 µl sitrat stop solusyonu eklenerek durdurulur. Homojen bir karışım olması için mikroelisa plağı dikkatlice ve yavaşça sallanır.

13. Sönme değeri (OD), stop solusyonu eklendikten sonraki 1 saat içinde, 450/620nm dalga boyunda okutulur.

14. Boş kuyucuğun, en düşük ve en yüksek standartların OD değerleri sırasıyla<0.15, >0.05 ve <2.80 OD olmalıdır.

15. Elde edilen değerler, kitin içinde bulunan yarı-logaritmik kâğıtlara işaretlenerek standart eğrisi elde edilir. Hasta serumundaki antikor miktarı elde edilen eğriye göre OD değerine karşılık gelen konsantrasyon (IU/ml) bulunarak belirlenir.