Araştırma Bölgesinin Özellikler

Irak’ın Şengal dağı eteklerinde yaşayan Ezidiler 2014 yılı sonbaharında iç savaş ve uğradıkları şiddet nedeniyle önce Suriye topraklarına oradan Türkiye sınırlarından geçmişlerdir. Yaklaşık 30.000 Ezidi Türkiye ye sığınmıştır. Katliam korkusu sebebiyle yakın zamanda geri dönmeyi düşünmemekte ve dini inançları sebebiyle Avrupa’ya göçmek istemekteler (1,72).

Nüfus dağılımları ile ilgili de net bilgiler mevcut değildir Bunun nedeni kayıtların ayrıntılı tutulmaması, Ezidilerin kayıt ve ikametindeki sorunlar, nüfusun hareketliliği, yurt dışına gidişler, kentlere ve köylere dağılmışlık, koordinasyon ve bilgi eksikliği gibi farklı sebepler olabilir.kamp yetkilisinin verdiği bilgiye göre toplu yaşam alanlarındaki mevcut nüfusun 13.000 olduğu, onlarla beraber toplam Ezidi nüfusunun 19.000 civarında olabileceği tahmin edilmektedir. Toplu yaşam alanlarındaki Ezidi Mülteci nüfusu (Tahmini) Diyarbakır Fidanlık (Kampı/toplu yaşam alanı) 3,383 Şırnak (Bişenk Kampı; eski TKI lojmanı) 853, Siirt kampı DUDERAN 470, Batman (Koruxe) 900, Batman Oğuz Köyü 160, Nusaybin (AFAD) kampı 3,706, Mardin Midyat kampı (AFAD) 2,375, Viranşehir 400 Toplam 12,247 (14).

Araştırmanın yürütüldüğü Diyarbakır ili, coğrafi bölge ayırımında Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunmaktadır. Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin orta kısmında, El Cezire'nin (Mezopotamya) kuzeyinde yer almaktadır. Doğuda Batman ve Muş, batıda Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya, kuzeyde Elazığ ve Bingöl, güneyde ise Mardin illeri bulunmaktadır. Diyarbakır merkez ilçelerinden olan Yenişehir ilçesinde Yenişehir belediyesine bağlı daha önce sosyal tesis ve piknik alanı olarak kullanılan yere 26.08.2014 tarihinde yaklaşık 900 çadırdan oluşan çadır kent kurulmuştur. Şengal’den gelenler kaldığı için adına Şengal kampı denmiştir. Kamp yetkililerinin verdiği bilgilere göre kamp ilk kurulduğunda kampta yaşayan sayısı 5.000 kişi olmakla beraber nüfus hareketliliği çok fazla olduğu için sayı sürekli azalıp artmıştır. Bu çalışmanın yürütüldüğü sırada nüfus azalmış ve 2500 kişiye düşmüştür.

Yine kamp yetkililerinden alınan bilgilere göre Güneydoğu Anadolu Belediyeler Birliği’nin önderliğinde kurulan Şengal Koordinasyonu, kampın ihtiyaçlarının karşılanmasında anahtar bir rol oynamakta. Eğitim-Sen, Kurdi-Der, Dicle Üniversitesi, Yeryüzü Doktorları, Sağlık Emekçileri Sendikası (SES), İnsan Hakları Vakfı, Başak Sanat Merkezi, Dünya Kiliseler Birliği ve Ceren Kadın Merkezi gibi kuruluşlar kamp yönetimiyle işbirliği yürütmekte. Kampta başta UNHCR olmak üzere BM örgütlerinin

herhangi bir desteği o tarihe kadar olmayıp Kamp yönetiminin devlet ile ilişkileri; AFAD’ın verdiği 100 çadırın kurulması, kimliklerin alınması için mültecilerin Emniyet’e yönlendirilmeleri ve hasta mültecilerin devlet hastanesine sevkleriyle sınırlı kalmıştır.

Kampın gıda ihtiyaçları Rojava ve Şengal Koordinasyonu, Diyarbakır Protestan Kilisesi, Eğitim-Sen, Büyükşehir Belediyesi tarafından, tüm giyim ihtiyaçları halk ve Sivil Toplum Örgütleri tarafından karşılanmaktadır.

Kamp alanı içinde bir revir bulunmaktaydı. Revir binasında 3 doktor, 1 pansuman, 1 eczane, 1 mama odası, 1 psikolog, 1 idare ve 1 dinlenme odası bulunmaktaydı. Revirin doktor ihtiyacı Ağustos 2014 ayından Nisan 2015 tarihine kadar Diyarbakır Tabip Odası tarafından karşılandı. İlaç ihtiyacı Diyarbakır 11. Bölge Eczacılar Odası tarafından karşılandı.. Mayıs 2015 itibariyle revirde Yeryüzü Doktorları çalışmaya başladı. Bu araştırmanın yapıldığı dönemde revirde 2 doktor, 1 ebe, 2 hemşire, 2 toplum sağlığı uzmanı, 2 psikolog ve sosyal çalışan, 1 eczacı, 1 şoför ve 2 temizlikçi çalışmaktaydı.

Kamp yetkililerinin verdiği bilgiye göre Kamp çalışmalarına Ezidiler aktif olarak katılım sağlamaktadır yine Çadırlara ihtiyaç malzemelerinin dağıtımı Ezidilerin kendi içinden belirledikleri sorumlular tarafından yapılmaktadır.

Başlangıçta yemek fabrikasından dağıtım yapılıyorken, Ezidilerin yemek kültüründeki farklılıklardan dolayı kendi istekleriyle gıda dağıtım sistemine geçilmiştir. Kamp alanında çamaşır makinesi, buzdolabı (büyük-küçük) bulunmakta olup yeterli sayıda olmadığı gözlemlenmiştir. Yetkililerinin verdiği bilgiye göre Kampta 77 Tuvalet ve 82 duşluk bulunduğu söylenmiş olup genellikle çadırın bir köşesinin su geçirmeyen muşamba ile kaplanıp duşluk yapıldığı genelde banyo ve çamaşır yıkamak için oranın kullanıldığı kadınların çamaşırları elde yıkadıkları gözlemlendi.

Her bir ailenin yatak, battaniye, mutfak seti, plastik su kapları ve ısıtıcı ihtiyaçları karşılanmış durumda idi. Çadırlarda elektrik vardı.. Bazı çadırlarda televizyon seti mevcut ve çanak antenlerle yayınları izleyebiliyorlardı. Klima veya vantilatör bulunmuyordu. Kampın Ağaçlık bir alanda bulunması, gölgelik olması sıcak aylar için avantaj sağlıyordu. Ancak kampın bir yaşam alanı olarak alt yapısı mevcut değildir. Kampın suyu çeşmelerden sağlanıyordu. Plastik kaplarla, özellikle kadın ve çocuklar tarafından çadırlara taşınıyordu. Ana çeşmenin bulunduğu alanda aynı

zamanda geniş bir kirli havuz oluşmuştu. Çamaşır ve bulaşıklar çadırların önünde elde yıkanıyordu. Atık suların sağlıklı bir kanalı bulunmuyordu. Tuvaletler ortaktı. Kampta çöpler Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin imkânlarıyla toplanıyordu. Kamp sakinlerinin, kamp dışına çıkıp çalışmaları pratik olarak mümkün değildi. Kamp ile Diyarbakır arası 20 km ve kampın etrafında başka yerleşim birimi yoktur. Kamp bir mesire yerinde kurulduğundan, burada mevcut voleybol sahaları, genç mülteciler tarafından kullanılıyordu. Genç kızlar için ise kamptaki bir ahşap yapı Ceren Kadın Derneği tarafından Kadın Eğitim Merkezi olarak kullanılıyordu. Ayrıca 6 çadır da kadın merkezine ayrılmış durumdaydı. Halkla ilişkiler öğrencileri mülteci kızlarla birlikte çalışıyorlardı. Kadın Eğitim Merkezleri’ndeki atölyelerde bulunan 14 dikiş makinası ile dikiş kursları ve elbise dikme faaliyetleri yapılıyordu. Ezidi genç kızlar bunun yanı sıra boncuk bilezik, keçe çanta gibi el sanatları yapıyorlardı. Kadın merkezinin bir yetkilisi Bunları Diyarbakır’daki kafelere bıraktıklarını, satışlardan gelir sağlanıp kamp için kullandıklarını belirtmiştir.

Kadın merkezinde toplumsal cinsiyet, kadın sağlığı, ilk yardım, halk sağlığı gibi eğitim faaliyetleri yürütüldüğü Kadınların ihtiyaç malzemelerinim dağıtımını koordine etme ve doğum ve kadın hastalıklarında refakatçilik hizmetini sunma gibi faaliyetler ve eğitimler yapıldığı Çocuklara yönelik eğitiminde Kürtçe (Latin Alfabesi), İngilizce, Ezidi kültürü ve din dersi verildiği 4 Sosyolog ve 1 psikolog (yarı zamanlı) görev aldığı ve üç sınıflı bir kreş yapıldığı kamp yetkilileri tarafından söylenmiştir (14).