Araştırmanın İç ve Dış Geçerliği İçin Yapılan Çalışmalar

Bir araştırma için iç ve dış geçerliğin sağlanması oldukça önemli bir konudur. Araştırmanın iç geçerliği deneysel işlem sonucunda bağımlı değişkende meydana gelen ilerleme, gelişim ve farklılıkların gerçekten bağımsız ve deneysel değişkenlerle ilgili olup olmaması ile ilgilidir. Araştırmacı düzenlediği koşulların yani denemeye tabi tuttuğu bağımsız değişken veya değişkenlerin bağımlı değişken üzerinde beklenilen etkiyi yapıp yapmadığını, başka bağımsız değişken veya faktörlerin gelişim üzerinde etkili olup olmadığını düşünmek zorundadır (Karasar, 2008).

Araştırmanın iç geçerliğini zaman, olgunlaşma, deney öncesi ölçme işlemleri, farklı ölçme araçları ve süreçleri, merkeze yönelme, yanlı gruplama, denek kaybı, gruplandırma-olgunlaşma etkileşimi gibi faktörler etkilemektedir. Dış geçerlik ise araştırma sonuçlarının genellenip genellenemeyeceği ile ilgili bir konudur (Karasar, 2008).

Araştırmada nitel verilerin iç geçerliğini sağlamak için; uzman görüşü, katılımcı teyidi, doğrudan alıntı ve dış geçerliğini sağlamak için ise veri toplama aracı, süreci ve analizinin açıklanması, çalışma grubunun özellikleri, seçimi ve uygulama sürecinin betimlenmesi, kullanılan yöntemin seçim gerekçesinin açıklanması, geçerlik ve güvenirlik önlemlerinin detaylı olarak açıklanması gibi çalışmalar yapılmıştır. Yine dış geçerliliği sağlamak için araştırmacı katılımcıların

105

duygu ve düşüncelerini etkilemeyecek kadar mesafeli, veri kaybına uğramamak için de sürecin içinde olmuştur. Böylece araştırmacı süreç boyunca tarafsız bir yol izlemiştir.

Nitel verilerin iç güvenirliğini sağlmak için görüşmeler esnasında kayıt cihazı kullanılmış veri kaybının önüne geçilmeye çalışılmıştır. Bulgular gerçeği yansıtacak şekilde sunulmuştur. Dış güvenirliği sağlamak için ise veriler sonuç kısmında uygun şekilde tartışılmıştır ve veriler arasındaki tutarlılık kontrol edilmiştir.

Bu araştırmada yapılan diğer iç ve dış geçerlik çalışmaları Tablo 26’da verilmiştir. Ayrıca yöntem bölümüne ilişkin özet bilgiler de Tablo 27’de gösterilmiştir.

106

Tablo 26. Araştırmanın İç ve Dış Geçerliği İçin Yapılan Çalışmalar

İç Geçerlik İçin Yapılan Çalışmalar Dış Geçerlik İçin Yapılan Çalışmalar

- Araştırmanın uygulama süreci MEB öğretim programında ünite süresi için önerilen süre içerisinde tamamlanmıştır. Öğretim tasarımı oluşturulurken zamana dikkat edilmiştir. Deney ve kontrol grupları, ilgili kazanımları almaya aynı anda başlayıp aynı zamanda bitirmiştir. Yapılan tüm ölçümler benzer zamanlarda ve benzer şekillerde yapılmıştır. - Esas uygulama 5 hafta sürmüştür ve son ölçümler uygulamanın hemen bitimindeki hafta içerisinde benzer zamanlarda yapılmıştır. Dolayısıyla süreç içerisinde olgunlaşmanın olmadığı ya da bu olgunun süreci benzer şekilde etkilediği düşünülmüştür.

- Uygulama öncesi yapılan ölçümler hem deney hem de kontrol gruplarında denekleri uyarıcı şekilde değil, herhangi bir çalışma ya da projeye girecekleri sezdirilmeden yapılmıştır.

- Uygulama öncesi, uygulama süreci ve uygulama sonrasında yapılan ölçümler, deney ve kontrol gruplarında bireysel ve odak grup görüşmeleri ve rubrikler dışında aynı şekilde yapılmıştır. Yapılan ölçümler deney ve kontrol gruplarında aynı gün içinde yapılmıştır. Böylece etkileşimin önüne geçilmeye çalışılmıştır.

- Şans faktörü düşünülerek, değelendirmenin birçok farklı alanda bütüncül yapılmasına çalışılmıştır. Ayrıca veri toplama araçları olarak da hem nicel hem de nitel araçlar kullanılmış bulguların birbirlerini destekleyip desteklemediği irdelenmiştir.

- Yapılan nicel analizlerde son testler değil, grupların kendi içlerinde gelişimlerinin dışında erişi puanları karşılaştırılmıştır. Böylelikle gerçek ilerlemelerin karşılaştırılması sağlanmıştır. Yapılan istatistiksel analizler, grupların ön ölçümlerden aldıkları puanların normallik dağılımlarına göre parametrik ya da parametrik olmayan yöntemlerle yapılmıştır. Araştırmada ayrıca nitel veriler kullanılmıştır. Sonuç olarak karma yöntem kullanılarak bulguların farklı yollarla birbirini desteklemesi sağlanmaya çalışılmıştır.

- Okulların belirlenmesinde bölge ve okul olarak ortalama değerlere sahip olma kriteri dikkate alınmıştır. Okullar aynı bölgeden seçilmiştir. Sınıfların belirlenmesinde ise birkaç farklı ölçüm yapılarak birbirine denk sınıflar seçilmiştir. Çalışma devlet okullarında yapılmış ve deney ve kontrol grupları, benzer gruplar arasından kura ile belirlenmiş, sınıf mevcutları korunmuştur. Araştırmada farklı iki okuldan 2 deney ve 2 kontrol grubu, toplam 82 öğrenci yer almıştır. Böylece gruplar rastgele seçilmiş, içyapılarına müdahale edilmemiştir.

- Araştırma sürecinde denek kaybı olmamıştır. Tüm öğrenciler ve öğretmenler tüm ölçümlere katılmıştır.

- Süreçte deney ve kontrol gruplarında yer alan öğrenci ve öğretmenlerin birbirleriyle etkileşecek durumlarda olmamalarına özen gösterilmiş, bu durumun minimum düzeyde olmasına veya araştırmanın sonucunu benzer düzeyde etkileyecek durumda olmasına dikkat edilmiştir.

- Tasarım oluşturulurken uzman görüşüne başvurulmuş, tüm aşamalar örnek alınan modele uygun ve birbirleriyle ilişkilendirilerek geliştirilmiştir. Gerekli düzenlemeler tasarım değerlendirme formuna verilen yanıtlar doğrultusunda yapılmıştır. Veri toplama araçlarının ön uygulamaları yapılmış, geçerlik ve güvenirlikleri kontrol edilmiştir.

- Yapılan son ölçümlerde deney ve kontrol gruplarını olumlu ya da olumsuz yönde etkileyecek davranış ve tutumlar göz önünde bulundurulmuştur. Herhangi bir

durumun süreci etkilemesinin engellenmesine

çalışılmıştır.

- Çalışma grubunda yer alan sınıflar yansız yolla seçilmiştir. Sınıflar ortalama 20 öğrenciden oluşmuştur. Bu da MEB’e göre bir sınıfta bulunması gereken mevcudun en fazla 25 olması gerektiği düşünülürse ve deneysel bir çalışma için daha kalabalık grupların süreci olumsuz etkileme ihtimalinin yüksek olduğundan genelleme yapmak için uygun olduğu düşünülmüştür. - Tasarım oluşturulurken ve uygulanırken öğrenme ortamı, kullanılan araç-gereç ve materyaller, kullanılan yöntem ve tekniklerin herkesin ulaşabileceği veya kullanabileceği şekilde olmasına dikkat edilmiştir. Uygulama yapılan sınıfların konumuna müdahale

edilmemiştir. Tasarımın matematik dersi

kazanımalarından oluşmasına rağmen birçok farklı dersle ilişkilendirilmesi işlemin farklı bir dersi merkeze alarak da

yapılabileceğini göstermektedir. Bu çalışmaların

genellenebilirliği arttırdığı düşünülmektedir.

- Araştırmada uygulamayı gerçekleştiren öğretmenler kadrolu ve aktif olarak görevde olan öğretmenlerdir. Deney grubu öğretmenlerine uygulamadan önce tasarımda kullanılacak yöntem, teknik, öğretme-öğrenme süreci gibi konularla ile ilgili 3 ders saat süresince eğitim verilmiştir. Deney 1 grubunda uygulamayı araştırmacı yaparken deney 2 grubunda sınıfın kendi öğretmeni yapmıştır. Bu da araştırmacı etkisinin ne düzeyde olduğunu tespit

etmekte ve genellenebilirliğin ne derece

107

Tablo 27. Yöntem Bölümü Özet Bilgileri

Alt Problemler Araştırma Deseni Veri Toplama

Aracı

Uygulama Grubu

Uygulama

Zamanı Veri Analizi Tekniği

1. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin matematik dersi ön-son test ve erişi puanları arasındaki

fark istatistiksel olarak anlamlı mıdır? Deneysel/Nicel

Başarı Testi Deney Grupları/

Kontrol Grupları Ünite başı ve sonu İlişkili t testi ve ANOVA 2. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin problem

çözme envanteri ön-son test ve erişi puanları arasındaki

fark istatistiksel olarak anlamlı mıdır? Deneysel/Nicel

Problem Çözme Envanteri Deney Grupları/ Kontrol Grupları Ünite başı ve sonu İlişkili t testi /Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Kruskal Wallis H-Testi 3. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin

matematik özyeterlik ölçeği ön-son test ve erişi puanları

arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı mıdır? Deneysel/Nicel Özyeterlik Ölçeği Matematik

Deney Grupları/ Kontrol Grupları Ünite başı ve sonu İlişkili t testi ANOVA 4. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin iletişim

becerileri envanteri ön-son test ve erişi puanları

arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı mıdır? Deneysel/Nicel

İletişim Becerileri Envanteri Deney Grupları/ Kontrol Grupları Ünite başı ve sonu İlişkili t testi/ Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Kruskal Wallis H-Testi 5. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin grupla iş

yapma becerisi ölçeği ön-son test ve erişi puanları

arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı mıdır? Deneysel/Nicel

Grupla İş Yapma Becerisi Ölçeği Deney Grupları/ Kontrol Grupları Ünite başı ve sonu İlişkili t testi/ Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Kruskal Wallis H-Testi 6. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin sosyo-

metri testinin ön ve son uygulamasından aldıkları

puanlar arasındaki değişim nasıldır? Deneysel/Nicel Sosyo-metri testi

Deney Grupları/ Kontrol Grupları Ünite başı ve sonu Betimsel Analiz Yüzde/Frekans 7. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin, “Kimdir

Bu?” tekniği ön ve son uygulamasından aldıkları puanlar

arasındaki değişim nasıldır? Deneysel/Nicel “Kimdir Bu?” testi

Deney Grupları/ Kontrol Grupları Ünite başı ve sonu Betimsel Analiz Yüzde/Frekans 8. Deney gruplarında gerçekleştirilen öğretim tasarımına

dayalı uygulamalara ilişkin öğrenci, öğretmen, gözlemci ve veli görüşleri nelerdir?

Deneysel/Betimsel Nitel

Görüşme formları Gözlem formu, Günlük raporlar

Deney Grupları işleme süreci ve Ünite başı,

sonu

Betimsel Analiz ve İçerik Analizi 9. Kontrol gruplarındaki öğretmen kılavuz kitabına göre

gerçekleştirilen etkinliklere ilişkin öğrenci ve gözlemci görüşleri nelerdir?

Deneysel/Betimsel Nitel

Gözlem formu

Günlük raporlar _Grupları Kontrol

Ünite başı, işleme süreci ve

sonu

Betimsel Analiz ve İçerik Analizi

108