Araştırmanın Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışmaları

Bir araştırmanın tekrar edilebilir olması ve benzer örneklem, benzer koşullarda aynı veri toplama araçları ile tekrarlanmasıyla aynı sonuçların elde edilebilmesi araştırmanın güvenirliği ile ilgilidir (Yıldırım ve Şimşek, 2011). Geçerlilik ise araştırmada kullanılan değişkenlerin veya göstergelerin ölçülmesi amaçlanan davranışları doğru bir şekilde temsil etmesidir (Şencan, 2005). Geçerlilik iç ve dış geçerlilik olarak ikiye ayrılmaktadır. İç geçerlilik kavramı araştırmanın uygun araştırma tasarımına sahip olmasıdır (Merriam, 1998). Başka bir deyişle bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin uygun deneysel tasarımla ve araçlarla gerçeği yansıtma derecedir (Karasar, 2008). Dış geçerlilik ise araştırmanın ölçüm sonuçlarının kişilere, yerlere ve zamanlara göre genellenebilmesidir (Başkale, 2016). Özetlemek gerekirse iç geçerlilik araştırmanın sonuçlarının inandırıcılığı, dış geçerlilik genellenebilirliği ve güvenirliği araştırmanın tekrarlanabilirliğiyle alakalıdır.

Bu araştırmada veri toplama araçları için geçerlilik ve güvenirlilik çalışmaları yapılmıştır. Veri toplama araçları, araştırmanın geçerliliğini ve güvenilirliğini doğrudan etkilemektedir. Veri toplama araçlarının geçerliliği için ölçülmesi hedeflenen değişkenleri kapsaması ve güvenilirliği için ölçme araçlarının hatalardan arındırılması, ölçümlerin ve analizlerinin tutarlı olması gerekmektedir (McMillan ve Schumacher, 2010). Yöntem kısmında “Veri Analizi” bölümünde ölçekler için yapılan geçerlilik ve güvenirlik işlemlerine değinilse de burada yapılanlar özetlenecektir.

Genel olarak veri toplama araçlarının geçerliliğini sağlamak için veri toplama araçları öğretim üyesi olan ve örneklem düzeyindeki okullarda öğretmenlik deneyimi olan uzmanlar tarafından kontrol edilmiştir. Veri toplama araçlarındaki soruların ölçülmesi istenen kazanımları, düşünceleri ve becerileri içerdiği teyit ve kabul edilmiştir. Güvenirliliği için ise

veri toplama araçlarından uygun olanlarında güvenilirlik hesaplamalarının yapılmıştır. Veri toplama araçlarındaki soruların araştırmanın amacı ve alt problemlerle ilgili olduğu teyit ve kabul edilmiştir.

Bu araştırmanın geçerliliği ve güvenirliliği ile ilgili yapılanlar ve alınan önlemler Tablo 3.19’da geçerlilik güvenirlik boyutlarında açıklanmıştır. Devamında Şekil 3.11’de araştırmanın deseni özetlenmiştir.

106

Tablo 3.19: Araştırmanın geçerliliği ve güvenirliği için yapılan işlemler Geçerlilik

Güvenirlik Yapılan İşlemler Açıklama

İç Geçerlilik

Üçgenleme (Veri Çeşitleme)

Araştırmanın problemine ve alt problemine cevap verebilmek için farklı ölçüm araçları ve farklı analiz yöntemleri kullanılmıştır. Öğrencilerin öğretim öncesi ve öğretim sonrası meydana gelen kavramsal değişimlerini tespit edebilmek için Kavramsal Anlama Testi ile hem nitel, hem nicel boyutta veri toplanmıştır. Bunun yanında Kavramsal Anlama Testi yarı yapılandırılmış görüşme formu da kullanılarak öğrencilerin kavramsal değişimleri derinlemesine analiz edilmiştir. Bulgular bölümünde öğrencilerin kavramsal anlama testinde ve görüşmelerde verdikleri yanıtlardan birebir örnekler verilerek iç geçerliliğin arttırılması amaçlanmıştır. Böylelikle tamamlayıcı bulgulara ulaşma ve araştırma sonuçlarını güçlendirme hedeflenmiştir. Yine benzer şekilde öğrencilerin üstbiliş becerilerini ve üstbilişlerindeki değişimi gözlemek adına nicel boyutta üstbiliş ölçeği, nitel boyutta üstbiliş yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır.

Uzun süreli etkileşim Araştırmanın deneysel deseninin uygulanması 7 hafta sürmüştür. Bunun yanında deneysel işlem öncesi ön ve son testlerin uygulanması, ön ve son görüşmelerin yapılması için de ilave süreler kullanılmıştır. Bu da araştırmacının çalışma yapılan grubu tanıması, öğrenim seviyesini belirlemesi ve görüşlerini anlaması için yeterli süreye sahip olmasını sağlamıştır. Aynı durum örneklemin araştırmacıya alışmasını, araştırmacı ile güven ve samimiyet ortamının oluşmasını sağlamıştır. Böylelikle özellikle görüşmelerde toplanan verilerin samimi olması ve gerçeği yansıtma ihtimali yükselmiştir.

Uzman İncelemesi Araştırmanın geliştirilmesinin ve uygulama sürecinin her aşamasında uzman görüşüne başvurulmuştur. Araştırma boyunca alanında uzman öğretim üyeleri ve öğretmenlik tecrübesine sahip alan öğretmenlerin fikirleri ve görüşleri alınmıştır. Böylelikle araştırmanın deseninden, toplanan verilere ve analizlerine kadar tüm süreçlere uzmanlar tarafından eleştirel bir gözle bakılması sağlanmış ve önerileri doğrultusunda değişiklikler yapılarak araştırmanın geçerliliği arttırılmaya çalışılmıştır.

Katılımcı Teyidi Araştırmada toplanan nitel verilere araştırmacının etkisini en aza indirebilmek için katılımcıların teyidine başvurulmuştur. Toplanan nitel veriler yazıya geçirilip ilk analizlerden sonra hazırlanan bir rapor katılımcılarla paylaşılmış ve kendi düşüncelerinin doğru yansıtılıp yansıtılmadığı sorgulanmıştır.

Dış Geçerlilik

Ayrıntılı Anlatım Araştırmada temel alınan kuramsal çerçeve, kullanılan yöntem ve gerekçesi, örneklemin özellikleri ve seçim şekli, uygulamadaki materyallerin seçimi ve hazırlanması, uygulama süreci, araştırmacının rolü, veri toplama araçları ve hazırlanma süreçleri, veri analiz süreci detaylı ve eksiksiz olarak açıklamaya çalışılmıştır.

Örneklem Çeşitli ve çok veri toplanabilmesi için araştırmacının imkânlarının el verdiği ölçüde seçilen örneklemin hepsi kullanılmıştır ve veri kaybının oluşması önlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın problemlerini cevaplayacak zengin bilgi içeren durumları seçmek amacıyla amaçlı örneklem kullanılmıştır. Örneklem belirlerken çalışma okulunun ve öğrenci profilinin bölge, okul ve düzey olarak ortalama değerlere sahip olma kriteri dikkate alınmıştır.

Güvenirlik

Veri Kaydı Veri toplama sürecinde veri kaybını önlemek için görüntü ve ses kaydı yapılmıştır. Yapılan tüm görüşmelerin, öğretim sürecinin ve uygulanan ölçeklerin mekanik kaydı yapılmıştır. Böylelikle verilerin eksiksiz bir şekilde toplanması ve kalıcılığı sağlanmaya çalışılmıştır.

Denetim ve Objektiflik

Nitel araştırmaların en büyük sorunu olan veri analizinde araştırmacının kendi yorumunun engellenmesi amacıyla veriler toplandıktan sonra analizleri sırasında başka araştırmacılardan ve uzmanlardan yardım alınmıştır. Veri setleri hazırlanarak uzmanlara verilmiş, nasıl analiz edileceği ayrıntılı bir şekilde açıklanmış ve araştırmacı ile uzmanların veri setlerini analizleri karşılaştırılmıştır. Böylelikle veri analizler kontrol edilmiş ve analiz tutarlılığının sağlanmaya çalışılmıştır. Veri toplama araçlarından uygun olanlar için tutarlılık hesaplamaları yapılmıştır. Bu durumda nitel analiz yönteminin dezavantajlarından olan araştırmacının önyargısı, görüşmeler sırasında karmaşıklık ve yanlılık ihtimallerinin yok edildiği düşünülmektedir.

107

Şekil 3.11: Araştırma yönteminin özet şeması Alt Problemler

Araştırma Deseni

Veri Toplama Aracı

Uygulama Grubu

Veri Analiz Tekniği

Öğrencilerin Kuvvet ve Hareket ünitesine ilişkin öğretim öncesi kavramsal

anlamaları hangi düzeydedir?

Deneysel/ Nitel-Nicel

Kavramsal Anlama Testi Yarı yapıladırılmış Görüşme Deney ve Kontrol Betimsel Analiz Yüzde/Frekans Öğrencilerin Kuvvet ve Hareket ünitesine ilişkin

öğretim sonrası kavramsal anlamaları

hangi düzeydedir?

Deneysel/ Nitel-Nicel

Kavramsal Anlama Testi Yarı yapıladırılmış

Görüşme

Deney ve Kontrol

Betimsel Analiz Yüzde/Frekans

Kavramsal Anlama Testi puanlarına göre ön test–

son test sonuçları arasında anlamlı bir

farklılık var mıdır?

Deneysel/ Nicel

Kavramsal Anlama Testi

Deney ve Kontrol

İlişkisiz T testi Mann-Whitney U testi

Grupların Üstbiliş Testi puanlarına göre ön test–

son test sonuçları arasında anlamlı bir

farklılık var mıdır? Deneysel/ Nicel Üstbiliş Ölçeği Deney ve Kontrol MANOVA Öğrencilerin öğretim sonrasında üstbilişlerindeki değişim nasıldır? Deneysel/ Nitel

Üstbiliş ile ilgili yarı yapılandırılmış görüşme

Deney

Betimsel Analiz ve İçerik Analizi