Çalışma kapsamında ankete verilen cevaplar istatistik programına (SPSS 22.0 Statistical Package for the Social Sciences) yüklenerek veriler, program aracılığıyla bulgulara dönüştürülmüş ve sonuçlar elde edilmiştir. Verilerin analizi için istatistiksel olarak kullanılacak testler belirlenmiştir. Bu testler belirlenirken öncelikle yapılan analiz için normallik testi yapılmış ve normal dağılım olup olmadığı kontrol edilmiştir. Bu test sonucuna göre parametrik testlerin uygulanması gerektiği tespit edilmiştir.
Tablo- 1: Katılımcıların Demografik Bilgileri
Tablo 1’de katılımcılara ilişkin demografik bilgiler yer almaktadır. Katılımcıların cinsiyet oranının neredeyse eşit olduğu ifade edilebilir. Bununla birlikte katılımcıların çoğunlukla Instagram kullanıcısı olduğu, çevrimiçi satın almada bir youtuber ya da influencerdan etkilendiği ve gelir düzeylerinin 0-500 TL arasında olduğu görülmektedir. Katılımcıların yaş dağılımı incelendiğinde17, 18,
Değişkenler N % Cinsiyet Kadın 378 52,5 Erkek 342 47,5 Yaş 15 ve altı 149 20,7 16 111 15,4 17 153 21,3 18 187 26,0 19 120 16,7 Eğitim Seviyesi İlköğretim 110 15,3 Lise 492 68,3 Ön lisans 47 6,5 Lisans 71 9,9 Gelir 0-500TL 422 58,6 501-1000TL 145 20,1 1001-1500TL 58 8,1 1501-2000TL 47 6,5 2001-3000TL 25 3,5 3001-+ 23 3,2
Dijital medya platformlarında gördüğünüz reklamı tıklayıp markaların sitelerini ziyaret ediyor
musunuz?
Evet 318 44,2
Hayır
402 55,8
Çevrimiçi satın alma davranışında sizi etkileyen ınfluencer/youtuber var mı?
Evet 225 31,3
Hayır 495 68,8
İnternette Ortalama Geçirilen Süre
0-1 saat 94 13,1
2-3 saat 280 38,9
4-5 saat 222 30,8
6 saat ve üzeri 124 17,2
Dijital medya platformlarında hangisinde daha fazla zaman
geçirmektesiniz? Facebook 41 5,7 Instagram 385 53,5 Twitter 43 6,0 LinkedIn 3 ,4 YouTube 248 34,4
19 yaşların ağırlıkta olduğu ve eğitim düzeylerinin ise büyük oranda lise olması göz önünde bulundurulduğunda gelirlerinin düşük denebilecek aralıkta yığılmasının normal bir istatistik olduğu ifade edilebilir. Son olarak katılımcıların %38,9’u internette ortalama geçirdiği süre 2-3 saat arasıdır ve %44,2’sidijital medya platformlarında gördükleri reklamı tıklayıp markaların sitelerini ziyaret etmektedir.
Tablo- 2: Katılımcıların Digital Medya Araçlarını Kullanma Bilgisi
Değişkenler N %
Hangi dijital medya araçlarını kullanmaktasınız? Facebook 323 45,0 Instagram 599 83,0 Twitter 264 37,0 LinkedIn 47 7,0 YouTube 586 81,0
Dijital medya platformlarını hangi günler ve saatlerde daha aktif kullanmaktasınız?
Hafta içi sabah 186 26,0 Hafta içi akşam 550 76,0 Hafta sonu sabah 363 50,0 Hafta sonu akşam 553 77,0
Dijital medya araçlarını daha çok hangi tür cihazlar ile kullanmaktasınız?
Kişisel bilgisayar 226 31,0 Tablet/el bilgisayarı 117 16,0
Cep telefonu 636 88,0
Tablo 2’de katılımcıların dijital medya araçlarını kullanımına ilişkin bilgiler sunulmuştur. Sonuçlar incelendiğinde araştırmaya katılanların %83’ü Instagram kullanmakta, %77’si dijital medya platformlarını hafta sonu akşam daha aktif ziyaret etmekte ve %88’i ise dijital medya araçlarını daha çok cep telefonu ile kullandıkları anlaşılmaktadır.
Geliştirilen ölçeğe ilişkin faktör analizi yapılmadan önce verilerin faktörleşmeye uygun olup olmadığı Kaiser Meyer Olkin testi ile kontrol edilmiştir ve KMO değeri 0,954 olarak bulunmuştur. Bu değer verinin faktörleşebileceğini
göstermektedir. Buna ek olarak Bartlett küresellik testi sonuçları da verinin faktör analizine uygun olduğunu desteklemektedir, küresellik testinde serbestlik derecesi 820 iken kikare değeri 170,7 olarak hesaplanmış ve buna göre p değeri ,000 olarak kaydedilmiştir. Bu işlemlerin ardından Açımlayıcı faktör analizi ile ölçeğin faktörleri tanımlanmıştır. Aşağıdaki tabloda faktör analizi sonuçları yer almaktadır.
Tablo- 3: Araştırmada Kullanılan Tüketicilerin Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışı Ölçeğinin Güvenirlikleri
Faktörler Faktörün Açıkladığı Özdeğer Açıklanan Toplam Varyans (%) Madde Sayısı Cronbach Alpha Katsayısı Ölçeğin bütününe ilişkin Cronbach Alpha Katsayısı Dijital Medyada Çevrimiçi
Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
14,045
50,254
17 .840
0,950 Dijital Medyada Çevrimiçi
Satın Alma Tutumu 4,017 15 .870
Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
2,542 9 .801
Tablo 3’te tüketicilerin dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı ölçeğine ilişkin faktör sayısı ve açıklanan toplam varyans ile iç tutarlılık anlamında güvenirliklere ilişkin bilgiler sunulmuştur. Güvenirlilik test sonuçları incelendiğinde araştırmada kullanılan tüketicilerin dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı ölçeğinin 3 boyutu da “yüksek güvenilir” (>.80) olduğu, ölçeğin bütünde ise 0,950 olduğu görülmektedir ve ölçeğin iç tutarlılık anlamında güvenirliği sağlanmıştır. Açıklanan varyans oranının ise %50,254 olduğu ve bu değerin sosyal bilimler alanı için yeterince yüksek bir varyans oranı olduğu ifade edilebilir. Bu nedenle ölçeğin yapı geçerliğinin sağlandığı sonucuna varılmıştır.
Tablo- 4: Araştırmada Kullanılan Tüketicilerin Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışı Ölçeğinin Tanımlayıcı İstatistikleri
Boyutlar N Ortalama Std. Sapma Çarpıklık Basıklık Çevrimiçi Satın Alma Öncesi
Tüketici Davranışı 720 3,5171 ,65559 -,679 ,210
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu 720 3,2750 ,54508 -,217 -,612 Çevrimiçi Satın Alma Sonrası
Tüketici Davranışı 720 2,9426 ,32821 -,530 1,803
Tablo 4’te tüketicilerin dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı ölçeğinin tanımlayıcı istatistiklerine yer verilmiştir. Dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı ölçek boyutlarından en yüksek ortalamaya “Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı” boyutu sahiptir. Tabachnick ve Fidell (2013); George ve Mallery (2010)göre; basıklık ve çarpıklık değerleri +2,0 ile -2,0 arasında olması durumunda ölçeğin normal dağılıma sahip olduğunu ve parametrik testlerin kullanılması gerekmektedir. Bu yüzden araştırmada kullanılan tüketicilerin dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı ölçeğinin basıklık ve çarpıklık değerleri +2,0 ile -2,0arasında olduğundan dolayı çalışmada T-testi, Anova testinden ve Pearson Korelasyon yönteminden yararlanılmıştır.
Tablo- 5: Tüketicilerin Cinsiyetine Göre Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışının Karşılaştırılması
Boyutlar Gruplar
(Cinsiyet) N X̄ Ss T P
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
Kadın 378 3,5110 ,64477
-,205 ,838 Erkek 342 3,5210 ,66990
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu
Kadın 378 3,2472 ,54302
-1,337 ,182 Erkek 342 3,3017 ,54711
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
Kadın 378 2,9770 ,31100
2,978 ,003 Erkek 342 2,9042 ,34302
Tablo 5’te tüketicilerin cinsiyetine göre dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı t-testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde cinsiyete göre çevrimiçi satın alma sonrası tüketici davranışı farklılaştığı (p<0,05) anlaşılmaktadır. Başka bir ifade ile kadınlar erkeklere göre dijital medyada çevrimiçi satın alma sonrası davranışı daha fazla göstermektedir. Buna karşın cinsiyete göre çevrimiçi satın alma tutumu ve çevrimiçi satın alma öncesi davranışı farklılaşmamaktadır (p>0,05).
Tablo- 6: Tüketicilerin Markaların Sitelerini Ziyaret Etme Durumuna Göre Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışının Karşılaştırılması
Boyutlar
Gruplar (Ziyaret Etme
Durumu)
N X̄ Ss T P
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
Evet 318 3,7036 ,57114
6,937 ,000
Hayır 402 3,3701 ,68196
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu
Evet 318 3,4491 ,48585
7,844 ,000
Hayır 402 3,1373 ,55134
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
Evet 318 2,8991 ,31616
-3,140 ,002
Hayır 402 2,9762 ,33419
Tablo 6’da tüketicilerin dijital medya platformlarında gördükleri reklamı tıklayıp markaların sitelerini ziyaret etme durumuna göre dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı t-testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğin de tüketicilerin markaların sitelerini ziyaret etme durumuna göre çevrimiçi satın alma tutumu, satın alma öncesi ve sonrası davranışı farklılaştığı (p<0,05) anlaşılmaktadır. Başka bir ifade ile markaların sitelerini ziyaret etmeyen tüketiciler ziyaret eden tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın alma sonrası davranışı daha fazla göstermektedir. Buna karşın markaların sitelerini ziyaret eden tüketiciler ziyaret etmeyen tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın alma öncesi davranışı daha fazla göstermektedir. Benzer şekilde markaların sitelerini ziyaret eden tüketiciler ziyaret etmeyen tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın almaya karşı tutumları daha olumludur.
Tablo- 7: Tüketicilerin Çevrimiçi Satın Alma Davranışını Etkileyen Influencer / Youtuber Olma Durumuna Göre Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışının Karşılaştırılması Boyutlar Gruplar (Influencer/Youtuber Olma Durumu) N X̄ Ss T P
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
Evet 225 3,7448 ,54763
6,454 ,000 Hayır 494 3,4134 ,67471
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu
Evet 225 3,4785 ,50684
7,028 ,000 Hayır 495 3,1825 ,53713
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
Evet 225 2,9220 ,32233
-1,139 ,255 Hayır 495 2,9520 ,33075
Tablo 7’de tüketicilerin çevrimiçi satın alma davranışını etkileyen influencer / youtuber olma durumuna göre dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı t-testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde çevrimiçi satın alma davranışını etkiyen influencer / youtuber olma durumuna göre tüketicilerin çevrimiçi satın alma tutumu ve satın alma öncesi davranışı farklılaştığı (p<0,05) anlaşılmaktadır. Başka bir ifade ile çevrimiçi satın alma davranışını etkileyen influencer / youtuber olan tüketiciler olmayan tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın almaya karşı tutumları daha olumlu ve satın alma öncesi davranışı daha fazla göstermektedir. Buna karşın çevrimiçi satın alma davranışını etkiyen influencer / youtuber olma durumuna göre çevrimiçi satın alma sonrası davranışı farklılaşmamaktadır (p>0,05).
Tablo- 8: Tüketicilerin Yaşına Göre Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışının Karşılaştırılması
Boyutlar Gruplar
(Yaş) N X̄ Ss F P
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
15 ve altı 149 3,1950 ,79543 12,729 ,000 16 111 3,6280 ,57412 17 153 3,5619 ,58239 18 187 3,5733 ,61532 19 120 3,6701 ,55404
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu 15 ve altı 149 3,0872 ,62428 6,423 ,000 16 111 3,3267 ,49629 17 153 3,2654 ,52579 18 187 3,3465 ,53770 19 120 3,3611 ,46419
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
15 ve altı 149 3,0276 ,27518 5,129 ,000 16 111 2,9299 ,31567 17 153 2,9731 ,30801 18 187 2,9049 ,34595 19 120 2,8685 ,37173
Tablo 8’de tüketicilerin yaşına göre dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı Anova testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde yaşa göre çevrimiçi satın alma davranışı, çevrimiçi satın alma öncesi ve sonrası tüketici davranışı farklılaştığı (p<0,05) anlaşılmaktadır. Başka bir ifade ile 15 yaş ve altında yer alan tüketiciler diğer yaş gruplarında yer alan tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın alma öncesi davranışı daha az göstermekte buna karşın çevrimiçi satın alma sonrası davranışı ise daha fazla göstermektedir. Ayrıca 15 yaş ve altında
yer alan tüketiciler diğer yaş gruplarına göre dijital medyada çevrimiçi satın alma tutumu daha düşük seviyedir.
Tablo- 9: Tüketicilerin Gelirine Göre Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışının Karşılaştırılması
Boyutlar Gruplar
(Gelir) N X̄ Ss F P
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
0-500TL 422 3,4353 ,67883 5,030 ,001 501-1000TL 144 3,6246 ,58261 1001- 1500TL 58 3,6998 ,64698 1501- 2000TL 47 3,7234 ,51674 2001 TL ve + 48 3,4914 ,67556
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu 0-500TL 422 3,1942 ,55021 8,350 ,000 501-1000TL 145 3,3922 ,52918 1001- 1500TL 58 3,5345 ,35574 1501- 2000TL 47 3,3915 ,48943 2001 TL ve + 48 3,2042 ,62029
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
0-500TL 422 2,9697 ,31360 2,802 ,029 501-1000TL 145 2,9004 ,33531 1001- 1500TL 58 2,9387 ,31370 1501- 2000TL 47 2,8274 ,40249 2001 TL ve + 48 2,9491 ,34530
Tablo 9’da tüketicilerin gelirine göre dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı Anova testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde gelire göre çevrimiçi satın alma tutumu, çevrimiçi satın alma öncesi ve sonrası tüketici davranışı farklılaştığı (p<0,05) anlaşılmaktadır. Başka bir ifade ile 0-500 TL geliri olan tüketiciler diğer gelir seviyelerinde yer alan tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın alma öncesi davranışı daha az göstermekte buna karşın çevrimiçi satın alma sonrası davranışı ise daha fazla göstermektedir. Ayrıca 0-500 TL geliri olan tüketiciler diğer gelir seviyelerinde yer alan tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın alma tutumu daha düşük seviyedir.
Tablo- 10: Tüketicilerin Eğitim Seviyesine Göre Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışının Karşılaştırılması
Ölçekler Gruplar
(Eğitim) N X̄ Ss F P
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
İlköğretim 110 3,1342 ,81400
15,767 ,001 Lise 492 3,5929 ,57940
Ön lisans 47 3,5594 ,67682 Lisans 71 3,5584 ,67245
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu İlköğretim 110 3,0721 ,65177 6,569 ,000 Lise 492 3,3152 ,51938 Ön lisans 47 3,3631 ,49652 Lisans 71 3,2526 ,50432
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
İlköğretim 110 3,0101 ,25787
2,293 ,077 Lise 492 2,9345 ,33805
Ön lisans 47 2,8771 ,34382 Lisans 71 2,9374 ,33635
Tablo 10’datüketicilerin eğitim seviyesine göre dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı Anova testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde eğitim seviyesine göre tüketicilerin çevrimiçi satın alma tutumu ve satın alma öncesi davranışı farklılaştığı (p<0,05) anlaşılmaktadır. Başka bir ifade ile ilköğretim mezunu olan tüketicilerin diğer eğitim seviyesine sahip tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın almaya karşı tutumları daha olumsuz ve satın alma öncesi davranışı daha az göstermektedir. Buna karşın eğitim seviyesine göre çevrimiçi satın alma sonrası davranışı farklılaşmamaktadır (p>0,05).
Tablo- 11: Tüketicilerin İnternette Ortalama Geçirilen Süreye Göre Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışının Karşılaştırılması
Ölçekler
Gruplar (İnternette
Geçirilen)
N X̄ Ss F P
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
0-1 saat 94 3,1358 ,77416 16,028 ,001 2-3 saat 280 3,4931 ,65339 4-5 saat 222 3,6149 ,56406 6 saat ve üzeri 124 3,6850 ,60088
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu 0-1 saat 94 3,0106 ,60126 15,854 ,000 2-3 saat 280 3,2148 ,53960 4-5 saat 222 3,3622 ,51293 6 saat ve üzeri 124 3,4554 ,47123
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
0-1 saat 94 3,0414 ,29867 4,280 ,005 2-3 saat 280 2,9452 ,32054 4-5 saat 222 2,9294 ,30830 6 saat ve üzeri 124 2,8853 ,38384
Tablo 11’de tüketicilerin internette ortalama geçirilen süreye göre dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı Anova testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde internette ortalama geçirilen süreye göre çevrimiçi satın alma tutumu, çevrimiçi satın alma öncesi ve sonrası tüketici davranışı farklılaştığı (p<0,05) anlaşılmaktadır. Başka bir ifade ile internette ortalama 6 saat ve üzerinde süre geçiren tüketicilerin daha az süre geçiren tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın alma öncesi davranışı daha fazla göstermekte ve çevrimiçi satın alma öncesi davranışı daha fazla göstermektedir. Buna karşın internette ortalama 6 saat ve üzerinde süre geçiren tüketicilerin daha az süre geçiren tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın alma sonrası davranışı daha az göstermektedir.
Tablo- 12: Tüketicilerin Sosyal Medya Araçlarını Kullanımına Göre Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışının Karşılaştırılması
Ölçekler
Gruplar (Sosyal Medya)
N X̄ Ss F P
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı
Facebook 41 3,5337 ,79187
9,123 ,000 Instagram 385 3,6243 ,59721
Twitter 43 3,4856 ,59632 YouTube 248 3,3499 ,69710
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu Facebook 41 3,4520 ,60873 6,308 ,000 Instagram 385 3,3318 ,47983 Twitter 43 3,2822 ,52187 YouTube 248 3,1508 ,60983
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici Davranışı
Facebook 41 2,9458 ,26190
1,020 ,380 Instagram 385 2,9429 ,32985
Twitter 43 2,8605 ,29206 YouTube 248 2,9552 ,34138
Tablo 12’de tüketicilerin sosyal medya araçlarını kullanımına göre dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışı Anova testi ile karşılaştırılmıştır. Analiz sonuçları incelendiğinde sosyal medya araçlarını kullanımına göre tüketicilerin çevrimiçi satın alma tutumu ve satın alma öncesi davranışı farklılaştığı (p<0,05) görülmektedir. Başka bir ifade ile Facebook kullanan tüketicilerin diğer sosyal medya araçlarını kullanan tüketicilere göre dijital medyada çevrimiçi satın almaya karşı tutumları daha olumdur. Ayrıca Instagram kullanan tüketicilerin diğer sosyal medya araçlarını kullanan tüketicilere göre satın alma öncesi davranışı daha fazla göstermektedir. Buna karşın sosyal medya araçlarını kullanımına göre çevrimiçi satın alma sonrası davranışı farklılaşmamaktadır (p>0,05).
Tablo- 13: Dijital Medyada Çevrimiçi Satın Alma Davranışları Arasındaki İlişki
[1] [2] [3]
Çevrimiçi Satın Alma Öncesi Tüketici
Davranışı [1] 1
Çevrimiçi Satın Alma Tutumu[2] ,698** 1
Çevrimiçi Satın Alma Sonrası Tüketici
Davranışı[3] -,271** -,228** 1
**İstatistiksel olarak anlamlılığını gösterir (%99 güven seviyesinde %95 güven seviyesinde anlamlılığı ifade etmektedir).
Tablo 13’te dijital medyada çevrimiçi satın alma davranışları arasındaki ilişki korelasyon analizi ile test edilmiştir. Analiz sonuçları incelendiğinde çevrimiçi satın alma öncesi tüketici davranışı ile çevrimiçi satın alma tutumu arasında pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır (p<0,05). Başka bir ifade ile çevrimiçi satın alma tutumu olumlu yönde arttıkça tüketiciler daha fazla çevrimiçi satın alma öncesi davranışı göstermektedir. Ayrıca çevrimiçi satın alma sonrası tüketici davranışı ile çevrimiçi satın alma tutumu ve çevrimiçi satın alma öncesi tüketici davranışı arasında negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır (p<0,05). Yani çevrimiçi satın alma tutumu olumlu yönde olan ve çevrimiçi satın alma öncesi davranışı daha fazla olan tüketiciler daha az çevrimiçi satın alma sonrası davranışı göstermektedir.
SONUÇ
Gelişen ve değişen teknoloji ile birlikte henüz süt çağında olan çocuk, doğduğu andan itibaren gelişimini öncelikli olarak görsel ve işitsel destekli, objesel olarak kendi hafızasına kodlamaktadır. Bu ve bunun gibi tüm durumlar veya olgular tamamıyla insanın baz aldığı şeylerin başında gelen görsel, işitsel yani duyusal etkenlere bağlı (eşzamanlı psikolojik) olarak gelişim göstermektedir. Bahsedilen bu çocuk reklam ile tanışarak, reklama karşı bir bakış açısı oluşturmaya başlamaktadır. Bu oluşumun üzerinde çocuğun küçük yaşlardan itibaren televizyon, bilgisayar, dışarıda karşılaştığı afiş, en basitinden ağzına doladığı slogan ve reklamlarda geçen sözler gibi birçok unsurun etkisinin olması mümkündür. Çocuk bu durumların başında çocukluk döneminde ilk olarak ailesinden etkilenmeye başlamaktadır. Daha sonraki dönemlerde sosyal çevresi, aldığı eğitim, içinde bulunduğu sosyal sınıf, kültür ve buna bağlı olarak alt kültürlerin etkisi ile bebeklik çağında başlayan reklama bakış açısı giderek değişmekte ve gelişmektedir. Bunların yanı sıra hayatın her alanında etkisi artan dijital medya platformları sayesinde günümüzün yeni nesli olan Z jenerasyonu, daha da bilinçli tüketicilere dönüşerek pazarlama ve reklam stratejilerinin değişmesine neden olmaktadır. Küresel bir nesil olan Z jenerasyonu, internet ve çevrimiçi satın alma davranışı önceki nesillere nazaran çok daha hakim ve bu geniş dünya içerisinde üst düzeyde aktiflik gösterirken, internet sayesinde tüketici olarak kullanmadığı dünyanın herhangi bir yerinde olan ürün/hizmet hakkında bile bilgi sahibi olarak bu bilgileri çevresi ile paylaşmaktadır. Henüz ekonomik özgürlüklerini ilan edemeseler bile aile içi satın alma davranışlarında önemli bir rol üstlenen bu jenerasyon, alışverişe dahil edilmekte, gerek ailesine gerekse çevresindeki diğer bireylere kendi araştırmaları çerçevesinde konusu geçen ürün/hizmetle ilişkili olarak bilgi sağlamakla, yani öneriler sunmakla birlikte yapılan alışverişlerde ürün alımını ve marka tercihini etkilemektedir. Bunu yaparken de varsa kullandığı dijital medya platformları hesaplarından araştırarak ve internet üzerindeki o ürünün/hizmetin satışının yapıldığı sitelerden karşılaştırma yaparak ya da diğer ihtimal olan çevresinde o ürünü/hizmeti kullananların yorumlarına dikkat ederek gerçekleştirmektedir.
Teknolojinin gelişim gösterdiği yıllarda dünyaya gelen Z jenerasyonu, gündelik yaşamının vazgeçilmez bir paçası olarak dijital medya araçlarını görmekte ve aktif bir şekilde kullanmaktadır. Mecraların ve medyanın tek bir çatı altında toplanmasına olanak sağlayan internetin bu nesil için vazgeçilmez olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Teknoloji kabul modelini direkt olarak benimseyen Z jenerasyonu ürün/hizmetler hakkında ön bilgi almak için ve satın alma davranışlarında algılanan fayda ve algılanan kullanım kolaylığı açısından dijital medyayı aktif bir şekilde kullanmaktadır. Tüketicilerin çevrimiçi satın alma davranışında web sitelerinin kullanım kolaylığı ve algıladıkları fayda artış gösterdikçe satın alma davranışları da pozitif yönlü artış göstermektedir.
Gelişen internet ve iletişim teknolojileri Web 2.0 teknolojisinin ortaya çıkmasına zemin hazırlamış ve göze, kulağa, kalbe, sese hitap ederek tutkulu kullanıcıların oluşmasına ortam hazırlamıştır. Kullanıcıların etkileşim içerisinde olarak ve özgür bir şekilde her konuda bilgi alışverişinde bulunup yorum yapabilmelerine olanak sağlamıştır. Dijital medya platformlarında kullanıcılar özellikle Z jenerasyonu, kendilerini bir yere ait hissetmekte ve ne yaptığını dijital medya platformlarında paylaşmaktadır. Dijital medya kullanımı bu nesil için her gün düzenli bir şekilde yapılmakta, bir nevi rutine dönüşmüş haldedir. Teknoloji kullanım kabiliyeti gerektiren bu platformlarda kendilerini özgür ve istedikleri şekilde ifade edebilmektedirler. Bu platformların kişisel yönelimli olması erişebilirlik açısından kullanıcının istediği şekilde olmasına olanak sağlamaktadır.
Bilgisayar, tablet ve akıllı telefonların kullanımının artması ile birlikte dijital medya platformlarının kullanımı artmış ve bilginin hızlı bir şekilde yayılmasına yol açarak hayati bir önem göstermiştir. Z jenerasyonu internette daha uzun vakit geçirmekte ve bu geçirilen zamanı özellikle dijital medya platformlarımda geçirmektedir. Dijital medya, kullanıcılara paylaşımda bulunma, diğer kullanıcıların paylaşımlarına yorum yaparak etkileşimde bulunma, özgür şekilde kendini ifade etme özellikleri tanıyarak yeni bir medya kavramının oluşmasını sağlamıştır. Bu yeni medya hem kullanıcılar hem de firmalar için önemli bir hale gelmiştir. Firmalar hedef kitlelerine doğrudan mesajlarını ileterek iletişim ve pazarlama faaliyetlerini yürütebilmektedir. Kullanıcılar ise tüketici olarak ihtiyacı olan ya da ihtiyacı
olabilecek ürün/hizmet hakkında bilgi toplayarak, daha önce kullanmış olan tüketicilerin memnuniyet düzeylerini daha kolay bir şekilde öğrenebilmektedir. Z jenerasyonu enformasyon çağının ortasında gözlerini dünyaya açmıştır. Bu nesil en küçük bir bilgiye ihtiyaç duyduğunda internetten araştırma yapmaktadır. Bilgiye ve ihtiyaç duydukları her şeye anında ulaşmak isteyen bu nesil satın alma davranışında daha çok ürün/hizmete ulaşmak ve bilgi alabilmek adına bu davranışını çevrimiçi olarak gerçekleştirmektedir.
Gelişen ve değişen teknoloji sayesinde fiziksel ve çevrimiçi satın almanın bulanıklaşmasına neden olmuş ve bununla birlikte çevrimiçi satın alma davranışı daha çok kullanılmaya başlanmıştır. Daha önce bakmış oldukları ya da satın almış oldukları ürünlere göre ürün öneren web sitelerinin alt yapıları sayesinde bu neslin satın alma davranışı değişmiştir. Diğer jenerasyonlara göre daha bilinçli sayılabilecek bu jenerasyon tüketici olarak ailesinin satın alma davranışlarına şekil vererek, marka bağlılığı konusunda daha zor bir tüketicidir. Tüketici davranışı; satın alma öncesi, satın alma ve satın alma sonrasına yönelik işlemleri ifade etmektedir. Hızlı bir nesil olan Z jenerasyonu ise algılanan riskleri en aza indirmek, kasada sıra beklemek yerine keyifli zaman geçirmek adına çevrimiçi satın alma davranışını