Antlaşmanın Yürürlüğe Girmesi İçin Gerekli Şartlar

Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki geri kabul antlaşmasının yü-rürlüğe girmesi, süresi ve sona ermesi 24. maddede düzenlenmiştir. Bu madde uyarınca, Antlaşma, Türkiye ve Avrupa Birliği’nin, Antlaşma’nın onaylanması için kendi usullerini tamamladıklarını bildirdikleri tarihi takip eden ikinci ayın birinci gününde yürürlüğe girecektir. Ancak Antlaşma’nın 4. ve 6. maddeleri açısından farklı bir yürürlük tarihi belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki geri kabul antlaşmasında da üçüncü kişilerin ve vatansızların geri kabulü açısından bir geçiş süreci (transition clauses) öngörülmüştür. Antlaşma’nın üçüncü ülke vatandaşları ile vatansızların Avrupa Birliği’nden Türkiye’ye kabulüne ilişkin 4. maddesi ile üçüncü ülke vatandaşları ile vatansızların Türkiye’den Avrupa Birliği’ne kabulüne ilişkin 6. maddesi açısından farklı bir yürürlük tarihi öngörül-müştür. Her iki madde Antlaşma’nın yürürlüğe girdiği tarihten üç yıl sonra uygulanmaya başlanacaktır. Bu üç yıllık süre boyunca 4. ve 6. maddelerde öngörülen yükümlülükler, yalnızca Türkiye’nin geri kabulle ilgili ikili antlaş-ma veya düzenlemeler yaptığı üçüncü ülke vatandaşları ve vatansız kişiler için geçerlidir. Üç yıllık süre boyunca, Türkiye ve münferit üye devletler ara-26 EKŞİ, 5.

sındaki mevcut ikili geri kabul antlaşmalarının ilgili bölümleri uygulanmaya devam edecektir (md. 24/3). Avrupa Birliği üyelerinden sadece Romanya ve Yunanistan ile Türkiye arasında geri kabul antlaşması vardır²⁷.

Geri kabul antlaşması uyarınca, antlaşma, üçüncü ülke vatandaşları ve vatansızlar açısından antlaşmanın onaylandığı tarihten üç yıl sonra uy-gulanmaya başlayacaktır. Ancak Türkiye-Avrupa Birliği geri kabul antlaşma-sının üçüncü ülke vatandaşları ve vatansızlar açısından yürürlük tarihinin 1 Haziran 2016’ya çekilmesine karar verilmiştir.

Geri kabul antlaşması, 2 Ağustos 2014 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Antlaşma’nın Resmi Gazete’de yayımlanmasını takip eden ikinci ayın birinci günü Avrupa Birliği ve Türkiye’nin kendi vatandaşlarını geri kabul yükümlülüğü başlamıştır. Ancak üçüncü ülke vatandaşlarının ve vatansızların geri kabulü açısından 3 yıllık bir geçiş süreci öngörülmüştür.

Bu süreç 2017 yılında tamamlanacaktır. Ancak Türkiye ile Avrupa Birliği arasında üçüncü ülkelerin vatandaşları ve vatansızlar açısından geri kabul yükümlülüğünün başlayacağı tarihin 1 Haziran 2016 tarihine çekilmesi için Mart 2016’de muhtelif görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerin so-nucunda geri kabul antlaşmasının üçüncü ülke vatandaşları açısından 1 Haziran 2016 tarihinden itibaren uygulanması için mutabakata varılmıştır.

Söz konusu mutabakat uyarınca Avrupa Birliği Komisyonu tarafından geri kabul antlaşmasının 4. ve 6. maddelerinin yani üçüncü ülke vatandaşları-nın ve vatansızların geri kabul yükümlülüğünün 1 Haziran 2016 tarihinde yürürlüğe girmesine ilişkin bir karar tasarısı hazırlanmıştır²⁸. Komisyon ta-27 EKŞİ, 122.

28 European Commission Brussels, 10.2.2016 COM(2016) 72 final Annex to the Proposal for a Council Decision establishing the position to be taken on behalf of the European Union within the Joint Readmission Committee on a Decision of the Joint Readmission Committee on implementing arrangements for the application of Articles

rafından alınan bu karar, Ortak Geri Kabul Komitesi’nin 2/2016 tarihli ka-rarı ile hayata geçirilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği Arasında İzinsiz İkamet Eden Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma ile oluşturu-lan Ortak Geri Kabul Komitesi 2/2016 tarihli bir karar almıştır. Ortak Geri Kabul Komitesi tarafından alınan karar metni şöyledir:

Madde 1- Anlaşma’nın 4. ve 6. maddelerinde düzenlenen üçüncü ülke vatandaşları ile vatansız kişilerin geri kabulüne matuf yükümlülükler 1 Haziran 2016 tarihi itibariyle uygulanmaya başlanacaktır.

Madde 2- Bu karar, tarafların yasalarının gerektirdiği her türlü zorun-lu iç usulün izlenmesini takiben taraflar üzerinde bağlayıcı olacaktır.

Ortak Geri Kabul Komitesi tarafından alınan karar ile geri kabul ant-laşmanın üçüncü devletlerin vatandaşları açısından uygulanma tarihi olan 1 Kasım 2017 tarihi, 1 Haziran 2016 tarihine çekilmiştir. Türkiye Avrupa Birliği geri kabul antlaşmasının 19(2). maddesi uyarınca gerek Avrupa Birliği gerekse Türkiye tarafından iç hukuka aktarılacak ve böylece bağlayı-cılık kazanacaktır. Nitekim Avrupa Birliği Ortak Geri Kabul Komitesi tara-fından alınan 2/2016 sayılı kararı, 23 Mart 2016 tarihli 2016/551 sayılı 4 and 6 of the Agreement between the European Union and the Republic of Turkey on the readmission of persons residing without authorisation as of 1 June 2016.

Komisyon, ayrıca, geri kabul antlaşmasının üçüncü ülke vatandaşları ve vatansızlar açısından 1 Haziran 2016 tarihinde yürürlüğe konulmasına ilişkin olarak Konsey ta-rafından alınacak kararın eki olarak yer alacak metne ilişkin bir öneri hazırlamıştır.

Karar önerisinde, Danimarka ve İrlanda’nın karara katılmadığı; İngiltere’nin ise katıldığı ifade edilmiştir (bkz. European Commission Brussels, 10.2.2016 COM(2016) 72 final 2016/0044 (NLE), Proposal for a Council Decision establishing the position to be taken on behalf of the European Union within the Joint Readmission Committee on a Decision of the Joint Readmission Committee on implementing arrangements for the application of Articles 4 and 6 of the Agreement between the European Union and the Republic of Turkey on the readmission of persons residing without authorisation as of 1 June 2016).

Konsey kararı ile onaylamış ve bu karar Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayınlanmıştır²⁹. Türkiye ise Ortak Geri Kabul Komitesi tarafından alınan 2/2016 sayılı kararı, TBMM’de 6714 sayılı Kanun ile onaylanmıştır³⁰.

Ancak belirtmek gerekir ki Ortak Geri Kabul Komitesi tarafından alı-nan 2/2016 sayılı kararın TBMM tarafından onaylanması Türkiye açısından yeterli değildir. Türkiye Avrupa Birliği geri kabul antlaşmasının üçüncü ülke vatandaşları ve vatansızlar açısından yürürlük tarihinin öne çekilmesi için ya yeni bir antlaşmanın yapılması veya antlaşmaya ilişkin bir protokolün yapılması gerekmektedir. Antlaşmanın üçüncü ülke vatandaşları ve vatan-sızlar açısından yürürlük tarihinin idari bir karar ile değiştirilmesi mümkün değildir. Ayrıca antlaşma, Avrupa Birliği ile yapıldığından yürürlük tarihinin

29 Council Decision (EU) 2016/551 of 23 March 2016 establishing the posi-tion to be taken on behalf of the European Union within the Joint Readmission Committee on a Decision of the Joint Readmission Committee on implemen-ting arrangements for the application of Articles 4 and 6 of the Agreement between the European Union and the Republic of Turkey on the readmission of persons residing without authorisation from 1 June 2016, OJ L95 9.4.2016 s. 9-11

30 Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği Arasında İzinsiz İkamet Eden Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma ile Oluşturulan Ortak Geri Kabul Komitesinin 2/2016 Sayılı Kararının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, Kanun No. 6714, Kabul Tarihi: 3.5.2016, RG 20.5.2016/29717.

Madde 1- (1) “Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği Arasında İzinsiz İkamet Eden Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma ile Oluşturulan Ortak Geri Kabul Komitesinin 2/2016 Sayılı Kararı”nın onaylanması uygun bulunmuştur.

Madde 2- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 3- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

öne çekilmesine ilişkin protokolün de Avrupa Birliği ile yapılması zorunlu-dur. Üstelik antlaşmanın tarihine ilişkin değişikliğin Meclise getirilmesi ge-rekir. Antlaşmanın uygulama protokolleri üye devletlerle yapılacaktır. Ancak üye devletlerle yapılacak uygulama protokollerine geri kabul antlaşmasının üçüncü ülke vatandaşları veya vatansızlar açısından yürürlük tarihinin öne çekildiğine ilişkin kayıtların konulması yeterli değildir.

C. Ortak Geri Kabul Komitesi’nin Üçüncü Ülke Vatandaşları Açısından