Bu çal›flma, ‹stanbul Üniversitesi Bilimsel Araflt›rma Projeleri kapsam›nda
“Vergi Yap›s›ndaki De¤iflimin Yat›r›mlar Üzerindeki Etkisi” konulu projede kullan›lmak üzere haz›rlanm›flt›r. Anket, Türkiye’de yat›r›m yapan ve merkezi
‹stanbul’da bulunan yerli ve yabanc› 1000 flirket ile yap›lmaktad›r.
Ankete kat›ld›¤›n›z için teflekkür ederiz.
1-) Hangi sektörde faaliyet gösteriyorsunuz?
2-) Üretiminizi hangi piyasalara yönelik yap›yorsunuz?
3-) Türkiye’nin içinde bulundu¤u mevcut ekonomik ve siyasal koflullar dikkate al›nd›¤›nda, bu koflullar› yeni yat›r›m yapmaya uygun buluyor musunuz?
a-) Evet b-) Hay›r c-) Belirsiz
4-) Türkiye’deki yat›r›m ortam›n›n gelece¤ine yönelik beklentileriniz afla¤›daki seçeneklerden hangisiyle örtüflmektedir?
a-) Yat›r›m ortam› daha iyi olacak
b-) Yat›r›m ortam› ile ilgili belirgin bir de¤ifliklik olmayacak c-) Yat›r›m ortam› kötüleflecek
Ana Sektör Alt Sektör Tar›m
5-) Mevcut flartlarda ve yak›n bir gelecekte yeni bir yat›r›m yapmay›
düflünüyor musunuz?
a-) Evet b-) Belirsiz c-) Hay›r
6-) Bilançonuzdaki öz sermayeniz veya yat›r›m büyüklü¤ünüz nedir?
7-) Afla¤›da belirlenen konu bafll›klar› çerçevesinde yat›r›m kararlar›n›z›
etkileyen faktörleri s›ralay›n›z. (En önemli faktör 1 olmak üzere s›ralama yap›n›z)
8-) Yat›r›m kararlar›n›z› etkileyen faktörleri her grubu kendi içinde de¤erlendirmek üzere s›ralay›n›z. (En önemli faktör 1 olmak üzere s›rala-ma yap›n›z)
a) Ekonomik Faktörler
Yüksek Orta Düflük
1 milyon Dolar üstü 300 Bin ve 1Milyon Dolar Aras› 300 Bin Dolar alt›
Ekonomik Faktörler Sektörel Faktörler Pazar Pay›
Yasal Çerçeve ve Düzenlemeler Vergisel Faktörler
Siyasi Faktörler Bürokratik Faktörler Di¤er
Kalifiye iflgücüne kolay eriflim
‹flgücü maliyetlerinin uygunlu¤u Girdi maliyetlerinin ucuz olmas›
Geliflmifl fiziki ve teknik altyap›
Mevcut ekonomik ve politik istikrar
b) Sektörel Faktörler
c) Pazar pay›
d) Yasal Çerçeve ve Düzenlemeler
e) Vergisel Faktörler
f) Siyasi Faktörler Sektördeki karl›l›k
Yerli sermaye ile ortakl›k imkanlar›
Yan sanayinin yeterince geliflmifl olmas›
Di¤er
Hitap edilen piyasan›n büyüklü¤ü Pazardaki di¤er firmalar›n konumu Di¤er pazarlara co¤rafi yak›nl›k Di¤er
Fikri ve s›nai mülkiyet haklar›n›n korunmas›
Hukuk sisteminin güvenilirli¤i Devlet taraf›ndan sa¤lanan teflviklere iliflkin düzenlemeler
Temettü ve di¤er karlar›n ana flirkete transferinin kolayl›¤›
Di¤er
Vergi indirimleri Vergi Muafiyetleri
Türk vergi sisteminin yap›s›
Vergi rekabeti için uygulanan politikalar Di¤er
Risk ve Belirsizlik Siyasi ‹stikrar Siyasetçiye Güven Di¤er
9-) Türkiye’de faaliyetlerinizi sürdürürken karfl›laflt›¤›n›z sorunlar› belirtiniz.
(En önemli sorun 1 olmak üzere s›ralama yap›n›z)
10-) Türkiye’de yapt›¤›n›z yat›r›mlar›n, ekonominin daha çok hangi alan›na katk›da bulundu¤unu düflünüyorsunuz? (En çok katk› sa¤lad›¤›n›z alana 1 demek suretiyle, önem derecesine göre s›ralay›n›z)
Temel Altyap› Sorunlar›
Yüksek Hammadde ve Girdi Maliyetleri Finansman Sorunlar›
Lojistik ve Ulaflt›rma Sorunlar›
‹flgücünün Kalitesindeki Sorunlar Piyasa Koflullar› (Düflük Talep Seviyesi) Sektördeki Yüksek Rekabet
Kurumlar Vergisinin Yüksekli¤i
Ücretler Üzerindeki Vergilerin Yüksekli¤i Sat›fl Üzerindeki Vergilerin Yüksekli¤i Fikri Mülkiyet Haklar›n›n Korunmamas›
Terör ve Güvenlik Sorunlar›
Yolsuzluk ve Rüflvet Kamu ‹dareleri ‹le ‹liflkiler
Kurumlar aras›ndaki eflgüdüm sorunu Di¤er Sorunlar
Türkiye’deki istihdama katk›da bulunuyorum
Daha kaliteli ve daha ucuza ürün sunuyorum
Devlete vergi geliri sa¤l›yorum
Sermaye birikimi ne katk›da bulunuyorum Yeni teknoloji getiriyorum
‹hracat geliri art›fl›na katk›da bulunuyorum
11-)Hangi Teflvikler sizin için daha önemlidir? (En önemli unsur 1 olmak üzere, s›ralama yap›n›z)
12-)Afla¤›daki vergi ve di¤er yükümlülük türlerinden hangilerinde meydana gelecek bir de¤ifliklik yat›r›m kararlar›n›z› daha çok etkiler? (En çok etkili olaca¤›n› düflündü¤ünüz yükümlülük 1 olmak üzere, s›ralama yap›n›z)
Endüstriyel Girdilerdeki ‹ndirimler/
Gümrük Muafiyetleri Fabrika, Makine ve ‹nflaat
Malzemelerindeki ‹ndirim / Muafiyetler Yerli Üretim ‹çin Tarife Korumalar›
Temettü ve Karlar›n Ana fiirkete
Transferindeki Düflük Stopaj Uygulamas›
Kurumlar Vergisi ‹ndirimleri Yat›r›m ‹ndirimi
Hazine Arazisi Tahsisi Kredi Kolayl›¤›
Di¤er
Kar Pay› Vergileri (Temettü) Ücret Stopaj›
Kurumlar Vergisi Katma De¤er Vergisi Özel Tüketim Vergisi
D›fl Ticaretten Al›nan Vergiler Sosyal Güvenlik Kesintileri Di¤er
13-) Hangi kamu kurumunda daha çok zorluk yaflad›¤›n›z› düflünüyorsunuz?
(‹lk üç tanesini önem s›ras›na göre s›ralay›n›z) Gümrükler
Maliye Bakanl›¤› ve Teflkilat›
Devlet Planlama Teflkilat›
Sermaye Piyasas› Kurulu Rekabet Kurumu
Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu
Hazine Müsteflarl›¤›
D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›
Çal›flma ve Sosyal Güv.Bakanl›¤› ve Teflkilat›
Özellefltirme ‹daresi Türk Patent Enstitüsü Türk Standartlar› Enstitüsü Belediyeler
Di¤er
Ak›n, E.; “Çokuluslu fiirketler, Do¤rudan Yabanc› Yat›r›mlar ve Vergisel Teflvik”, Yaklafl›m, Say›: 148, Nisan 2005.
Akkaya, fi.; Küreselleflme Sürecinde Vergi Yap›lar› ve Uluslararas› Vergi Rekabeti,Filiz kitabevi, ‹stanbul, 2005.
Anderson, K.; “Globalization, WTO, and ASEAN”, Asean Economic Bulletin, April 2001, Vol.18, Issue 1, ss.1-14.
Berksoy, T., Salto¤lu, B.; Türkiye Ekonomisinde Sermaye Hareketleri,
‹stanbul: ‹TO Yay›n›, Yay›n No; 1998-58.
B›y›k, R. ve K›ratl›, A.; Vergi Teflvikleri ve Korumalar›, Maliye Hesap Uzmanlar› Derne¤i, ‹stanbul. (2001).
Blonigen, B. A., Feenstra, R. C.; “Protectionist Threats and Foreign Direct Investment”, NBER Working Paper, No. 5475, 1996.
Buettner, T., Ruf, M.; “Tax Incentives and the Location of FDI: Evidence from a Panel of German Multinationals”, International Tax and Public Finance, Volume 14, number 2, 2007.
Campos N. F., Nugent, J. B.; “Aggregate Investment and Political Instability:
An Econometric Investigation”, Economica, Volume 70, Issue 279, pp. 533-549.
Campos, N. F. & K›nosh›ta, Y.; “Why Does FDI Go Where It Goes? New Evidence From The Transition Economies”, IMF Working Paper, IMF Institute, November, 2003.
Cho, Joong-Wan; “Foreign Direct Investment: Determinants, Trends in Flows and Promotion Policies,” Investment Promotion and Enterprise Development Bulletion for Asia and the Pacific, pp.99-112,
Çevrimiçi http//www.unescap.org/tid/publication/chap5_indpub2259.pdf, 1 Ocak 2007.
Cohen, S. D.; “Multinational Corporations and Foreign Direct Investment -Avoiding Simplicity, Embracing Complexity”, Economics and Finance, 2007, p.124.
Contractor, F. J.; “Do Government Policies Towards Foreign Investment Matter? An Empirical Investigation Of The Link Between National Policies And FDI Flows”, Working Paper Series, Rutgers University, 1990.
Daniels, J., D.; Radebaugh, L.H.; International Business Environments and Operations,Sixth Edition, 1994, s.225.
Demirgil, D.; Büyük Ekonomi Ansiklopedisi, Sabah Gazetesi Yay›n›, 1991.
Do¤rudan Yabanc› Sermaye Yat›r›mlar› Özel ‹htisas Komisyonu Raporu;
DPT: 2514 - Ö‹K: 532, Ankara 2000.
Gerçek, A.; Türkiye'de Yat›r›mlar› Teflvik Edici Vergi Politikalar› Ve Etkinli¤i, http://‹dari.Cu.Edu.Tr/‹gunes/Makale/Tesvik.Doc 1998.
Halkos, G. and Tzeremes, N.; Internationalization Strategies and Productivity:
Evidence from Foreign Owned Companies Operating in the Greek Manufacturing Sector, University of Thessaly, Department of Economics, October 2005, Çevrimiçi http://mpra.ub.uni-muenchen.de /2857/1 /MPRA_
paper_2857.pdf.
Hosseini, H.; An Economic Theory Of FDI: A Behavioral Economics And Historical Approach, The Journal Of Socio-Economics, Volume 34, 2005 528–541.
IMF, Balance of Payments Manual, Fifth Edition, Washington, D.C., 1993.
Isaiah, F.; Foreign Enterprise in Developing Countries, The John Hopkins University Press, Baltimore 1980, p.131.
Kazgan, G.; Küreselleflme ve Ulus Devlet, ‹stanbul Bilgi Üniversitesi Yay›nlar›,‹stanbul, 2000.
Lipsey, R. E.; “Interpreting Developed Countries’ Foreign Direct Investment”, NBER Working Paper,No 7810, 2000.
Lucas, R. E. B.; “On The Determinants Of Direct Foreign Investment:
Evidence From East And Southeast Asia”, World Development, Volume 21, Issue 3, 1993, 391-406.
MESS ‹flveren Gazetesi, Temmuz 2007.
Moosa, I., A., Cardak, B. A.;”The determinants of foreign Direct investment:
An Extreme Bounds Analysis”, Journal of Multinational Financial Management, Volume 16, Issue 2, April 2006. pp. 199-211.
OECD, Benchmark Definition of Foreign Direct Investment, Third Edition, Paris, 1996.
Ponce, A. F.; Openness and Foreign Direct Investment: The Role of Free Trade Agreements in Latin America, University of Connecticut, (Çevrimiçi) http://mpra.ub.uni-muenchen.de/4187/1/MPRA_paper_4187.pdf, 2006.
R›dvan, K., “Türkiye’de Yabanc› Sermaye Yat›r›mlar›n›n Ekonomik Büyümeye Katk›s›” Ekonomik ‹stikrar, Büyüme ve Yabanc› Sermaye, T.C.Merkez Bankas›, 2001.
Rivoli, P., Brewer, T. L.; “Political Instability and Country Risk”, Global Finance Journal, Volume 8, Issue 2, 1997, pp. 309-321.
Rugman, A.; Globalleflmenin Sonu, (Çev: Seday Ero¤lu), ‹stanbul, 2004.
Saraç, Ö.; Küresel Vergi Rekabeti ve Ulusal Vergi Politikalar›, Maliye ve Hukuk Yay›nlar›, Ankara 2006.
Sekkat, K, Marie-Ange Veganzones-Varoudakis; “Trade and Foreign Exchange Liberalization, Investment Climate and FDI in the MENA
Tekeli, ‹., ‹lkin, S.; 1929 Dünya Buhran›nda Türkiye'nin ‹ktisadi Politika Aray›fllar›,Ankara: ODTÜ ‹dari ‹limler Fakültesi Yay›n› No: 30,1977.
Ulu, C.; Türkiye'de Uygulanan Teflvikler Ve Yabanc› Sermaye, Vergi Gazetesi, 16.05.2007, http://Www.Gumrukportali.Com/
UNCTAD, World Investment Report 1998-Trends and Determinants, UN, New York and Geneva, 1998.
UNCTAD, World Investment Report 2002- Transnational Corporations and Export Competitiveness, UN, New York, 2002.
UNCTAD, World Economic Outlook Update, 29 Ocak 2008.
Wegen, G.; ‹stanbul Uluslararas› Tahkim Konferans›, 20 Kas›m 2007.
Wells, L. T.; “Investment Incentives: An Unnecessary Debate”, CTC Reporter, 58–60, 1986.
Williams, B.; “Positive Theories of Multinational Banking: Eclectic Theory Versus Internalisation Theory”, Journal of Economic Surveys, Volume 11, Issue 1, pp.71-100.
Xing, Y.; “Why Is China So Attractive For FDI? The Role Of Exchange Rates”, China Economic Review, Volume 17, Issue 2, 2006, Pages 198-209.
Zhang K.H., “What Attracts Foreign Multinational Corporations To China?”, Contemporary Economic Policy, Volume 1, Issue 3, 2001, pp. 336–346 YASED, Uluslararas› Do¤rudan Yat›r›mlar De¤erlendirme Raporu, Temmuz 2007.
Yeldan, E.; Küreselleflme Sürecinde Türkiye Ekonomisi, ‹stanbul: ‹letiflim Yay›nlar›, 2004.
Y›ld›z, H.; Küreselleflmenin Vergileme Üzerine Etkileri ve Türkiye Aç›s›ndan Bir De¤erlendirme, fieçkin Yay›nlar›, Ankara 2005.
Yükseler, Z.; Do¤rudan Yabanc› Sermaye Yat›r›mlar› Ve ‹fl/Yat›r›m Ortam› ‹liflkisi, TC. Merkez Bankas›, 2005.
T.C. Baflbakanl›k Hazine Müsteflarl›¤›, Uluslararas› Do¤rudan Yat›r›mlar 2006, 2007.
T.C. Baflbakanl›k Hazine Müsteflarl›¤›, Uluslararas› Do¤rudan Yat›r›m Verileri Bülteni, Ocak 2008.
T.C. Maliye Bakanl›¤›, Y›ll›k ekonomik Rapor 2007.
T.C. Maliye Bakanl›¤›, 2008 Y›l› Bütçe Gerekçesi.
DPT, 2008 Y›l› Program›.
www.tcmb.gov.tr www.bumko.gov.tr www.hazine.gov.tr www.dpt.gov.tr